Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5441. 1641 oktober 28. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Spero omnes pacis amantes eos ex laboribus tuis fructus percepturos, quos tu auguraris, si non nostris temporibus, at certe venturis; quanquam quid melius de posteritate sperari potest, cum omnia in deterius verge[re] videamus, adeo ut iam homines ad ipsum concordiae christianae nomen contremiscant et eos, qui de ea vel cogitant, odio prosequantur! De edicto Ordinum² recte mones non debere Foederatis permitti, ut magistratibus nostris imperare videantur, et iam quosdam in Conventu hac de re monueram. Sed nulli egregium publicum curae, Catsio³ ea, quae vel maxime sui muneris sunt, non curante.

Amirautii liber⁴ hic nondum visus est. Itaque nescio, an et quis ei sit responsurus. Quodsi fiat, monebo et de editione libelli de Reprobatione.⁵

1 Hs. Den Haag, ARA. Eerste afd., coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 24, 217. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5425; beantw. d. no. 5458.

2 Plakkaat dd. 30 augustus 1641; zie ook no. 5368 n. 11.

3 Jacob Cats. Vgl. Tacitus, Annales III, 70: Capito insignitior infamia fuit, quod humani divinique iuris sciens egregium publicum et bonas domi artes dehonestavisset.

4 Moïse Amyraut, Doctrinae Ioannis Calvini de absoluto reprobationis decreto defensio ..., 1641.

5 [Samuel Hoard], De absoluto reprobationis decreto. Versio ex Anglico ..., MDCXL (BG no. 1320).

[p. 597]

In distributione librorum tuorum⁶ secutus sum, quod XVI Februarii ad me scripsisti his verbis: ‘Exemplar compactum retinebis tibi, par Utenbogardo dabis et Corcelio, Vossio quoque et Heinsio, Reigersbergiis tria aut quattuor, et Vergoesio.’ Postmodum nullos alios nominasti praeter Marium.⁷ Ego ex mea sententia Petrum adiunxi et Bellimontium.⁸ De Hoofdio⁹ nullibi mentionem invenio; interea hodie ad Blavium de ipso et Vickevortio¹⁰ scripsi sciscitaturus, quid ipsi sit animi, cuius certiorem te faciam. De Anthologia¹¹ haereo et, ubi Lugdunum, quo forte hac septimana excurram, venero, exquiram an ibi sint boni correctores, boni typi. Non typographos facile inveniam, sed omnes lucri sui cupidos, ut in Mairio¹² aliisque antea expertus sum.

De Aira quid futurum sit et ecquid ausuri sint Galli, scire omnes desideramus. Illud, quod ex Italia nuntias,¹³ mihi minus placet. Quomodo enim papa omnes christianos ad pacem exhortabitur, qui ipse novum bellum incipiscit.

Hic nihil fere novi accidit. Unum pro comperto scribam inter Suecos et nostros convenisse, ut pecunia subsidiaria in hoc semestre Suecis eroganda ipsorum delegatione Hassis detur,¹⁴ καὶ οὕτως οὐκέτι κρατεῖ τούτου τοῦ πλούτου ὁ δείνα.¹⁵

Librum Petavii adversus Salmasium¹⁶ habet iam diu Heinsius. Si ipsum accessero, rogabo an quid Petavio velit rescribere.

Cum nuper mihi indicasses locum ex epistolis Menlanchtonis [sic] de Zenone,¹⁷ eum ego porro Utenbogardo indicavi, qui heri Amstelodamo redux ipsum mihi librum attulit, cui titulus ‘Liber continens continua serie epistolas Philippi Melanchtonis scriptas annis 38 ad Joachimum Camerarium, Lipsiae cum privilegio imperatoriae Maiestatis ad annos 5’. Eius editionis pag. 677 extat epistola scripta anno 1552 ad Camerarium, quae incipit ‘Tuam epistolam ad generum meum scriptam accepi’,¹⁸ cuius epistolae lin. 10 haec occurrunt verba: ‘Ac vide seculi furores. Certamina Allobrogica de Stoica necessitate tanta sunt, ut carceri inclusus sit quidam, qui a Zenone dissentit’. Haec ipse ex libro describo, caeterum anno caret editio in frontispicio, sed in calce habet annum 1569. Dum epistolas Melanchthonis ad Camerarium percurro, anno-

6 Het betreft de presentexemplaren van Grotius' Annotationes in libros Evangeliorum (BG no. 1135). De hier geciteerde tekst komt niet letterlijk overeen met die van de brief van 16 februari, no. 5061. Voor de genoemde personen zie men aldaar.

7 Leonardus Marius is vermeld in de brief van 12 mei, no. 5181.

8 Pieter de Groot en Simon van Beaumont (no. 5124 n. 20).

9 Pieter Cornelisz. Hooft.

10 Joachim de Wicquefort (no. 5022 n. 1). Willems brief aan Blaeu ontbreekt.

11 BG no. 534; de uitgave verscheen tenslotte pas in 1795-1822.

12 De Leidse uitgever Jean le Maire; zie dl. II-XI, Register i.v.

13 No. 5425.

14 Van dit bericht heb ik elders geen bevestiging gevonden.

15 Willem doelt op de Zweedse resident in Den Haag, Petter Spiring Silvercrona (no. 5000 n. 1), die de halfjaarlijkse Staatse subsidie aan Zweden placht aan te vragen. Willems leedvermaak is niet op zijn plaats, want Spiring verrichtte zowel in 1641 als in de komende jaren de aanvraag van de subsidiegelden; ARA, SG no. 7173.

16 Dionysius Petavius SJ, Dissertationum ecclesiasticarum libri duo ...; zie ook nos. 5111 en 5425.

17 Zie no. 5400 dd. 5 oktober 1641.

18 De brief van Philippus Melanchthon aan Joachim Camerarius dd. 1 februari 1552 bevindt zich in de door Willem geciteerde uitgave op p. 657 ( = Corpus Reformatorum VII no. 5038). Het citaat luidt meer volledig: Hic Polonus [ = Jan Ma̧czyński?] a Lelio [ = Lelio Sozzini] accepit litteras, qui iam in Helvetiis conventum fore scribit totius gentis deliberaturae de Gallicis petitionibus. Ac vide seculi furores: certamina Allobrogica [ = Genevae] de Stoica necessitate tanta sunt, ut carceri inclusus sit quidam [ = Hieronymus Bolsec], qui a Zenone [ = Calvino] dissentit. Lelius narrat se Κορυφαίῳ cuidam [ = Calvino] scripsisse, ne tam vehementer pugnet. Et mitiores sunt Tigurini. Voor de verklaring van de eigennamen in dit citaat dank ik dr. H. Scheible.

[p. 598]

tavi aliqua, quae ab instituto tuo non videbantur aliena, quare haec excerpta, si forte eius libri copia tibi non sit, inclusa hisce litteris ad te mitto.¹⁹

De rebus Petri ad te et uxorem particularem scribo epistolam.²⁰

Deus Opt. Max. te magno ecclesiae, litterarum et familiae nostrae bono diu servet incolumem.

Tibi obsequentissimus frater
Guilielmus Grotius.

19 Ontbreekt.

20 Deze brief over Pieter de Groot ontbreekt.

Hagae, XXVIII Octobris 1641.

Adres: A monsieur monsieur Grotius, ambassadeur de Suède, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 7 Nov.

En in dorso: 28 Oct. 1641 W. de Groot.