Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

[p. 294]

5190. 1641 mei 18. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Scripsi ad eum, qui praesidio Benfeldiae praeest,² item ad D. Mockelium,³ petiisse a me regis ministros, ut de mittendo Brisacum Bassompetra⁴ belli lege capto et reddendis machinis quibusdam bellicis Benfeldii depositis ipsos commonefacerem. Rogavi eos, ut facerent id, quod retinendae esset amicitiae, aut quod de hac re esset, me edocerent. Locuti autem ita erant, quasi et machinae istae et captivus extra controversiam regis essent. Nunc vero videor mihi intelligere fuisse ea ducis Vinariensis, quo mortuo ad quem pertineant, disputationem recipit, de qua iudicium Sublimitati tuae libens permitto.

Audio venisse in Daniam a novo Portugalliae rege legatum.⁵ Dicitur idem iturus in Suediam. Quod si est, spero me mandata accepturum, quid circa legatos eiusdem gentis, qui hic sunt,⁶ facere debeam, sicut legatus Anglicus⁷ exspectavit, donec in Anglia aliquid super ea re constitutum esset. Ei legato, qui nunc in Angliam ivit, multorum sermones Hiberniae praefecturam destinant. Tenemur omnes in summa exspectatione eorum, quae in Anglia duobus illustribus reis⁸ evenient et quae in parlamento decernentur super negotio Palatino.

Eporediae⁹ obsidio durat adhuc. An derelicta sit a Gallis, discrepant rumores. Interim in fine Belgico coepit obsideri Bapalma planeque spes de hoc anno se praebent egregiae, nisi duraret ista Sedanensis procella.

Quotidie ii, qui¹⁰ ibi sunt in praesidio, pecora de Gallis capiunt idque necessitatem vocant, quia prohibitis commerciis aliunde non habent ipsi et oppidani unde vivant. Bellum in Gallia civile multi metuunt. Mihi satis liquet multos esse, quibus res praesentes displiceant, sed eos puto non facile inter se coalituros et, si coalescant, a tot ac tantis exercitibus regiis facile posse opprimi. Certe illud hinc erit malum, quod pars copiarum eo metu distinebitur, quominus in hostem sit usui. Rex edicto salutari¹¹ vetuit, ne ullae pecudes e regno Galliae exportentur, item ne iumenta et instrumenta rustici laboris pro ullis privatis ac publicis debitis capiantur. Exercitus, qui regem eiusque ministros tuebitur, erit ad Laudunum. Acriter puniuntur seditiones ortae Molini atque alibi, et ubi novarum metus est, miles mittitur, ne usquam scintillae maneant, unde incendium faciant qui Sedani sunt principes.¹²

In Catalania Motta Odincurtius¹³ caesis Castellanorum octingentis caeteros Tortosam

1 Copie Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 23; copie Leipzig, UB, ms. 2633, f. 65. Gedrukt Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 127 no. 374. Bij de brief behoort bijlage 24.

2 Friedrich Moser von Filseck (no. 5214 n. 1); Grotius' brief aan hem ontbreekt.

3 Friedrich Richard Mockhel, Zweeds hofraad en resident te Benfeld (no. 5361 n. 1); Grotius' brief aan hem ontbreekt eveneens. De hier genoemde controverse over de nalatenschap van Bernhard van Saksen-Weimar (†18 juli 1639) speelde zich voornamelijk af tussen Mockhel en de adjunct-goeverneur van Breisach, Paul Le Prévost, baron van Oysonville. Zie Noailles, Guébriant, p. 186v.; zie ook infra no. 5232.

4 Anne François (1612-1646), markies van Bassompierre, officier in keizerlijke dienst. Vgl. DBF V, kol. 760; Wrede, Gesch. k. und k. Wehrm. III 2, p. 473.

5 Francisco de Sousa Coutinho (no. 5156 n. 2).

6 Francisco de Mello en dr. António Coelho de Carvalho (no. 5028 n. 6).

7 Robert Sidney, graaf van Leicester (no. 5003 n. 13).

8 Thomas Wentworth, graaf van Strafford, en William Laud.

9 Ivrea in Piemonte.

10 De woorden ‘ii, qui’ ontbreken in de copie te Dresden en zijn in de copie te Leipzig met andere, latere hand ingevoegd.

11 Zie no. 5187 n. 9.

12 Frédéric-Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon, met Louis de Bourbon, graaf van Soissons, en Henri II de Lorraine, hertog van Guise.

13 Philippe, graaf van La Mothe-Houdancourt (no. 5060 n. 16).

[p. 295]

redegisse dicitur. At in Portugallia coniuratum est in caput novi regis atque id undecim de proceribus supplicio expiatum.¹⁴

Dux Carolus simul cum Halerio¹⁵ quindecim habent millia militum. Submittuntur ei incrementa ut et Erlachio¹⁶ et iis, qui in Italia sunt, ubi cardinalem Sabaudum spes capiendi Fossani fefellit. Archiepiscopus Burdegalensis¹⁷ Ruscinonenses a commeatibus maritimis arcet.

Deus etc.

Lutetiae, VIII/XVIII Maii MDCXLI.

Regis exercitus, qui Samaram¹⁸ transiit, habet secum machinas centum. Admiralis antehac Castellae,¹⁹ qui ad regendam Siciliam ivit, secum fert, quod multum turbatis Hispaniae rebus, quindecies centena scutatorum millia. Qui in Galliam e Portugallia venit legatus Romam iturus,²⁰ frater est comitis Vimiosi,²¹ episcopus vero Lamegi. Magna est fames in Ruscinonensi comitatu: equi eduntur. Bapalmae non plena est obsidio, sed assultatio magis.

14 Het bericht moet berusten op valse geruchten.

15 Karel IV, hertog van Lotharingen, met François de l'Hospital, sieur du Hallier, militair goeverneur van Lotharingen (no. 5083 n. 25).

16 Johann Ludwig von Erlach, goeverneur van Breisach (no. 4994 n. 15).

17 Henri d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux (no. 5121 n. 27).

18 De Somme.

19 Juan Alfonso Enríquez de Cabrera (no. 5121 n. 8). Grotius ontleende dit nieuws vermoedelijk aan de brief van Aubéry du Maurier, no. 5189.

20 Dom Miguel de Portugal, bisschop van Lamego (no. 5028 n. 6).

21 Dom Affonso de Portugal, graaf van Vimioso (no. 5189 n. 7).

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Disceptatio ad quem Vinariensis haereditas pertineat. Metus belli civilis in Gallia. Duo regis edicta. Conspiratio Lusitanica. Alia nova.