Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

[p. 138]

5083. 1641 maart 2. Aan L. Camerarius.¹

Illustris domine,

De capta Cambii urbe² est quod gaudeamus. Accedit nuntius de Ballinga capta ab Hohentwilanis. Dicuntur autem et imperatoris et Bavari copiae venisse cis Danubium, ita ut facile res ad praelium multas res secum tracturum venire possit. De Meininga capta et Gillone Hasio³ fama hic est, sed parum liquidae auctoritatis, ut et de ponte illo, quem reficere D. Bannerius dicitur. Imperator quid facturus sit, nescio. Ego vero sapienter facturum putem, si de pace serio cogitet. Opus enim ad bellum habet et auxiliis et pecuniis Hispaniae. Ea autem iam non procedent flagrante internis bellis Hispania et Americana classe diu iter in Hispaniam tardante, quae res facit, ut rex Hispaniae gravi sub faenore pecunias mutuas sumere cogatur et populos minime divites magnis tributis onerare; unde novarum ubique defectionum metus maiore etiam futuro inde periculo, si Catalaniam liberam relinquere visum esset Gallis.

In Portugallia praeter praesidia satis valida - nam nunc loca omnia munita tenere novus rex dicitur - XII millia in armis esse dicuntur. Audio et Batavos mittere hominem idoneum Baexium⁴ nomine. Galli non mittent, sed legatum⁵ hic exspectabunt. Quod si papae persuadere possent, ut Iohannem IV agnoscat Portugalliae regem, multum ea auctoritas, apud Italos praesertim principes, valitura esset. Andalusia et Medinisidonius⁶ non modo nihil movent contra regem Hispaniae, verum et Portugallos oppugnant. Pro Barcinone magni hic sunt paratus.

Daniae legatus⁷ vellet aliquod fedus in Hispania facere. Sed pecunias vellet pro iactura Norvegici commercii, si quid in Batavos facere constituat. Earum autem in Hispania ingens penuria est. Tributa nova in focos resque alias reperta, ut coepi dicere. Tam turbido et Hispaniae et Angliae statu non est unde Danus, siquid Batavi audeant, auxilia speret discors praesertim imperatori ob Pinnebergam, Albim et Bremam.⁸

Ut princeps elector⁹ in Angliam bona voluntate Angliae regis venire possit, et opto et laborare paratus sum certusque idem facturam ill. Dom. vestram quibus est in locis; de cuius ego habitatione non audeo consilium dare per locorum tanta intervalla non satis gnarus, quas commoditates aut Groninga aut Haga ad rem familiae afferre possit.¹⁰ Sed quodcunque consilium captura est illustris Dominatio vestra, id ei ut optime cedat Deum precor. Vidi literas

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 270; copie Linköping, Stifts-och landsbibl., Br. 23, 381; copie München, Bay. Staatsbibl., Clm 10415, 101. Gedrukt Epist., p. 669 no. 1480.

2 Op 27 januari 1641 waren de geallieerde Zweedse, Franse en Weimarse troepen weer uiteengegaan. Het eerste militaire succes nadien van het Zweedse leger onder Banér was de verovering van Cham in de Opper-Palts op 31 januari. Zie Oxenst. Skrifter 2. afd., VI (Banérs Bref), p. 812v.

3 Gilles de Haes, Vlaming in keizerlijke dienst (no. 5041 n. 20).

4 Joost Baack (1597-1681), koopman te Amsterdam, ‘swaegher’ van Pieter Cornelisz. Hooft. Zie Aitzema II (f.^o), p. 735; Res. SG dd. 18 februari 1641; Elias, Vroedschap I, p. 317. Vervolgens is vanaf 8 maart 1641 in verband met de bezending naar Portugal sprake van ene Pieter Wagensvelt.

5 Francisco de Mello en dr. António Coelho de Carvalho (no. 5028 n. 6) bereikten Parijs in maart 1641.

6 Gaspar Alonso Pérez de Guzmán, hertog van Médina-Sidonia, Spaans goeverneur van Andalusië (no. 5041 n. 12).

7 Hannibal Sehested, extraordinaris Deens ambassadeur in Madrid (no. 5041 n. 16).

8 Zie no. 5034 en n. 6, no. 5076 en n. 11.

9 Karl Ludwig van de Palts verscheen echter medio maart ongevraagd aan het Engelse hof.

10 Camerarius verhuisde in mei 1641 naar Leiden; zie ook infra no. 5101 n. 24.

[p. 139]

imperatoris pro tuto itinere eorum, qui a Carolo comite Palatino eiusque fratribus¹¹ et agnatis venient. Is enim est tenor.

Quid facturus sit elector Brandenburgicus, scire avebo. Optime eum facturum puto, si pro communi pace serio laboret. Sed et quam accepturus sit coniugem,¹² multum refert et inde quoque de animo eius capi poterunt coniecturae.

Comiti Suessionensi audio produci a rege tempus quo Sedani rege volente maneat. Interim agetur, ut multi aiunt, de matrimonio eius cum principis Condaei filia,¹³ pulcherrima virgine; quo facto princeps Condaeus pro agnato et genero fidem suam obstringet regi nihil eum facturum, quod regi, regno aut cardinali sit noxium.

Vendocinensis in Anglia est. Causa eius adhuc quiescit. At regina Angliae huc ventura Aprili dicitur.¹⁴ Paratur ei hospitium ad Fontem Bellae Aquae, satis longe a rege. Metuitur, ne pro matre¹⁵ aliquid moliatur, quae mater flebilibus literis ad Egiloniam¹⁶ missis paupertatem suam deplorat. Anglos taedet sumtuum et ipsa non didicit parcere. At cardinalis, et ne praesens in Gallia turbas det et ne absens quoque si pecunias habeat ad factiones alendas iis utatur, metuit.

Principes Sabaudi adhuc alternas praebent aures Gallis et Hispanis. Interim nihil agunt. Caetera quoque Italiae quieta sunt. Parmensem, ne quid iterum contra Hispanum moveat, retinet Ethruscus.

Apud Rhaetos, in Engadino maxime, mira visa et voces dicuntur novas portendere calamitates. Si Galli vellent, non plane difficile illis esset res ibi iterum movere protestantibus praesentem statum aegre tolerantibus. Helvetios protestantes bonis verbis mulcet Gallicus legatus.¹⁷

Leganesius¹⁸ it in Hispaniam valens ibi gratia, quam frustra turbare voluit princeps Thomas. Cardinalis Hispani poenitentiarius¹⁹ in Hispaniam venit ad diluendas quae contra eum principem nascebantur suspiciones. Sultanus Turca²⁰ bene valet et creditur Polonica pax in periculo esse, nisi Poloni tutelam Transilvaniae, Moldaviae, Walachiae plane a se abdicent.

Comes Guichius,²¹ propinquus cardinalis, obviam it duci Carolo²² et quidam ab uxore eius,²³ quam ipse pro uxore non vult agnoscere irretitus Cantecroiae²⁴ amoribus, quae hanc

11 Het schrijven dd. 21 januari 1641 was gericht aan Elisabeth Stuart, de weduwe van Frederik V van de Palts, en haar kinderen, in het bijzonder Karl Ludwig van de Palts. Zie Londorpius, Acta publ. V, p. 35v. De Paltsische gezanten waren Konrad de Spina en Georg Johann Peblitz (no. 5033 n. 5).

12 Friedrich Wilhelm, keurvorst van Brandenburg, huwde in december 1646 Louise Henriëtte, dochter van Frederik Hendrik.

13 Anne-Geneviève de Bourbon (no. 5041 n. 2).

14 Henriette Marie bleef echter in Engeland.

15 Maria de' Medici.

16 Marie-Madeleine de Vignerot, hertogin van Aiguillon, nicht van Richelieu (no. 5041 n. 10).

17 Jacques le Fèvre de Caumartin (no. 5015 n. 5). Het Zwitserse nieuws ontleende Grotius vermoedelijk aan no. 5059 van C. Marin.

18 Diego Mexía Felípez de Guzmán, markies van Leganés, Spaans goeverneur van Milaan (no. 4996 n. 15).

19 Juan de San-Agustín (no. 5041 n. 14).

20 Ibrahim, sultan der Ottomanen.

21 Antoine III de Gramont, graaf van Guiche (no. 4996 n. 16).

22 Karel IV, hertog van Lotharingen, kwam op 7 maart in Parijs aan. Hij tekende op 29 maart 1641 een verdrag met Lodewijk XIII, dat op 21 april werd geratificeerd, maar op 28 april weer werd ontbonden. Zie Du Mont, Corps Dipl. t. VI.I, p. 211-214; A. Aubéry (ed.), Mémoires pour l'histoire du cardinal-duc de Richelieu (Paris 1650), II, p. 655-659. In het najaar van 1641 zou de tekst van het verdrag alsnog worden gepubliceerd in de Gazette de France om de trouweloosheid van de hertog aan de kaak te stellen; zie infra no. 5374.

23 Nicole, hertogin van Lotharingen.

24 Béatrice de Cusance, prinses van Cantecroix (no. 5041 n. 7).

[p. 140]

cum Gallia pacem confecisse dicitur. Mira in exspectatione sunt omnes, quibus conditionibus facta sit haec pax per Hallerium.²⁵ Credibile est sororem ducis²⁶ venturam in Galliam, ut a fratre regis tanquam iusta coniunx tractetur. De ipsius ducis matrimonio quid futurum sit, quid de Lotharingia, quid de Barrensi ditione, inter aulae arcana est.

Deus ill. Dom. vestram cum suis omnibus paterne curet.

Illust. Dom. vestrae perpetuo observantiae cultu devinctus
H. Grotius.

25 François de l'Hospital (1583-1660), graaf van Rosnay, bekend onder de naam ‘sieur du Hallier’. Hij was sinds 1639 militair goeverneur van Lotharingen; vgl. NBG XXXI, kol. 99v.

26 Margaretha van Lotharingen (1613-1672); zij was in 1632 gehuwd met Gaston d'Orléans. Vgl. NBG XXXVIII, kol. 812vv.

Lutetiae, II Martii MDCXLI.

In margine in de copie te Uppsala: Rec. Hagae Comitis, a.^o 1641 d. 6/16 Martii. MP.