Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5374. 1641 september 21. Aan L. Camerarius.¹

Illustrissime domine,²

De Torstensonii³ meliore valetudine et adventu in castra nuntium avide exspectabo. De illis, quae ad Wolfenbuttelium et in vicinis locis geruntur, paria literis ill. Dom. vestrae a filio meo⁴ accepi, qui sub comite Guebriano⁵ militat. Disco etiam Wolfenbuttelium multum ab aquis incommodari; verum de deditione nihildum intelligo. Puto ubi Torstensonius advenerit, satis copiarum fore in illis partibus, ita ut landgravia⁶ re communi illaesa uti possit suo milite ad eximendam periculo Dorstenam. Quod si fiat, Batavi poterunt de suis aliquibus permittere, ut in eam militiam transeant, quod nunc, dum nullus ibi est Hassicus exercitus, facere non audent.

Speratur hic fore, ut princeps Arausionensis in Brabantiam irruat. Edidit rex pacta et publica et non manifesta, quae cum duce Carolo fecerat,⁷ ut ostendat eum iusiurandum bis fac-

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 298. Gedrukt Epist., p. 688 no. 1518.

2 Zie no. 5302 n. 2.

3 De nieuwe opperbevelhebber van het Zweedse leger in Duitsland, Lennart Torstensson (no. 5176 n. 4).

4 Dirk de Groot; zijn brief ontbreekt, zie ook infra no. 5386.

5 Jean-Baptiste de Budes, graaf Guébriant.

6 Amalia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel; zie ook no. 5308 n. 5.

7 De tekst van het verdrag werd gepubliceerd in de Gazette 1641 no. 115, p. 633-640, dd. 18 september: ‘Traité fait entre le cardinal duc de Richelieu pour le roy et le duc Charles de Lorraine. Avec les articles secrets passez entre eux et la ratification faite dudit traité.’ Zie voor dit verdrag, gesloten op 29 maart 1641, ook no. 5083 n. 22.

[p. 518]

tum spernere. Videtur autem dux Carolus nunc laborare apud regem, ut privatam vitam sibi agere liceat. XVIII huius mensis Bapalma regi dedita est.

Ad Conisium in Pedemontana regione Galli vineis et cuniculis rem agunt putantque diutius resistere oppidum id non posse. Taragona dicitur quidem terra adhuc premi, sed cum et magnum exercitum ad tutelam suam et sufficientia exercitui alimenta habeat, non video, quid metuere debeat.

Pro electore Palatino⁸ sicut omnia opto optima, ita nihil magni mihi polliceri audeo eo qui nunc est Britanniae statu. Omnia ibi sunt ὕπουλα. Ea res Bavarum durum et intractabilem facit.

Turcam puto intentum Moscoviae nihil nunc acturum aliud. Portugalliae rebus metuo. Iohannes Waertius⁹ iam regis iussu ductus est Brisacum. Restat, ut et Hornius¹⁰ Lindaviam, deinde ambo Basileam deducantur, quod ut confiat, nulli parcam labori.

Deus ill. Dom. vestrae faveat.

Ill. Dom. vestrae perpetuae observantiae debitor
H. Grotius.

8 Karl Ludwig van de Palts.

9 Johan van Werth (no. 5017 n. 4).

10 Gustav Karlsson Horn (no. 5264 n. 1).

Lutetiae, XXI Septembris MDCXLI.

Est dux Carolus cum exercitu in agro Metensi. Vetuit suis hostile quicquam in Gallos agere. Cantecroia¹¹ dicitur in Lutzenburgico detineri.

Dicitur huc venturus a Roma legatus¹² pacis causa. Interim appellatum est a bulla papae vetante pecunias a clericis ad bellum contribui.¹³

Brisaci milites aliquid moliti sunt in Gillonem Hasium,¹⁴ sine successu. Hispani sub Lamboio¹⁵ esse dicuntur ad sex equitum, duodecim peditum millia; exspectare sex alia millia; pars eorum laborare in recuperanda Bassaea et Lenza. In palatiis, quae Guisii fuere, pro eius insignibus substituuntur regia.

Helvetii de internis disputatione suspensa, de rebus externis deliberant.¹⁶ Petitis Ratisbonensibus annuere non possunt. Adversus ea, quae Hispanicus legatus¹⁷ de comitatu Burgundiae proponit, duae sunt exceptiones, quod literae regis Hispaniae ad sex pagos sunt, non ad tredecim; ipsa autem legati in hoc negotio potestas data non a rege, sed a cardinali Hispano. At Rhaeti plane fraenum mordere probatis pactis, quae Feldkirchae facta sunt,¹⁸ per quae octo Iurisdictiones homagium debent Austriacae domui. Engadini restituunt missam et cappucinos. Omnes Rhaeti obligantur expellere ex Valle Telina protestantes.

11 Béatrice de Cusance, prinses van Cantecroix (no. 5041 n. 7).

12 Girolamo Grimaldi (1597-1685), in de jaren 1641-1644 nuntius te Parijs. Vgl. DEI V, p. 607; A. Krause, Päpstliche Staatssekretariat, Register i.v.

13 Het parlement van Parijs arresteerde op 18 september 1641 een edict, houdende het verbod tot publikatie van de pauselijke bul van 15 juni, waarin geestelijken werden vrijgesteld van oorlogscontributie; zie ook Pastor, Gesch. Päpste XIII1 (1928), p. 537.

14 Gilles de Haes, Vlaming in keizerlijke dienst (no. 5041 n. 20).

15 Wilhelm, baron van Lamboy (no. 5005 n. 12).

16 Grotius ontleende dit Zwitserse nieuws vermoedelijk aan de brief van C. Marin dd. 5 september 1641, no. 5349; zie aldaar.

17 Diego de Saavedra y Fajardo (no. 5239 n. 6).

18 Vergelijk van Feldkirch, op 9 augustus 1641 gesloten tussen aartshertogin Claudia en Graubünden.

Adres (volgens de uitgave der Epist.): Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario.

Bovenaan de brief in de copie te Uppsala: Redd. 18/28 Sept. 1641.