Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5046. 1641 februari 4. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Tuis XXVI Ianuarii ad me datis² ut respondeam, hoc habe: nihil in editione tua³ dolo commissum neque inimicos tuos tantum apud quenquam valuisse aut valere, ut in ea quippiam

1 Hs. Den Haag, ARA. Eerste afd., coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 24, 180. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5029; beantw. d. no. 5061.

2 No. 5029.

3 Grotius' Annotationes in libros Evangeliorum (BG no. 1135).

[p. 81]

immutatum sit aut immutari valeat; itaque nec opus esse, ut alieni homines cum operis et nominis tui invidia isti curae admoveantur. Potes quod sentis scribere et tamen eorum opera non uti. Desidia forte et ignorantia si quid peccatum est in magno opere, in appendice⁴ ne quid ad eum modum fiat, qua possum curabo. Ego persto in ea sententia, ut post octiduum Amstelodamum excurram aliquot ibi dies substiturus, ut omnia componam. Interea tres libellos prius anonymos cum erratis ternionis N et praefatiuncula ad Blavium misi. Appendicem, ubi tempus erit, tradi curabo. Tu quaeso indices, quid exemplaribus,⁵ ubi editio perfecta fuerit, fieri velis. Neque enim iam memini, quid scripseris aut diei quo scripseris, ut litteras tuas possim relegere. Imprimis fac sciam, quibus hic dari velis exemplaria et quibus compacta, quibus incompacta. Reliqua in Galliam mittenda non dubito. Ad Princium⁶ iam misi omnes quotquot apud me fuere terniones, sed is an iam eos ad te destinaverit et per quem, curabo ut intelligam. Addidi et Vatem Molinaei,⁷ quem tibi nondum visum doleo.

Nunc hic prodiit tractatus incerti auctoris⁸ contra libellum Halli,⁹ quo contendere nititur episcopatum esse iuris divini. Scriptus is est a Belga et tanquam in Anglia excusus. In eo procul dubio vapulabunt episcopi.

Possem ad rationes, quas allegas¹⁰ pro publicatione sententiae tuae de concordia ecclesiarum, nonnulla reponere, sed malo tecum tua consilia Dei providentiae permittere.

Quae de Anglicis rebus scribis, scio esse vera, sed nihilominus archiepiscopo¹¹ metuo, qui ob nimium pro pontificiis et contra zelotas zelum odium fere totius gentis incurrit, quod nostri invidiose augere non desinent. Et audio iam in Anglia scribi librum,¹² quo ostenditur papam esse antichristum, quale scripti genus paulo antea illic non prodiisset.

Pro iis, quae de Catalanis et Lusitanis scribis, gratias habeo. De Memmio¹³ doleo, de Vindocinensi miror eum iterum in eundem lapidem impingere. Hic rumor Noriberga - ut aiunt - ortus fert Banerium glacie stratum transisse Danubium et Ratisbonam, in qua imperator est, obsidere. Forte stulti sibi somnia fingunt.

Ordines Hollandiae vix ulla re gesta discessere ante exitum huius mensis redituri.

Egi his diebus cum viro physicarum rerum non imperito¹⁴ de saxo quod in terram decidis-

4 Achter Grotius' Annotationes werden herdrukken opgenomen van de eerder anoniem verschenen traktaten Commentatio de Antichristo, Explicatio de fide et operibus en Explicatio Decalogi (BG nos. 1102, 1111 en 1118); daaraan werd de Appendix de Antichristo toegevoegd (BG no. 1129). Zie voor de ‘praefatiuncula’ supra no. 4998 n. 8.

5 Willem de Groot had 60 exemplaren voor zijn broer bedongen; zie no. 4791 (dl. XI). De namen van degenen aan wie hij een presentexemplaar wilde geven, noteerde Grotius in dorso.

6 Pieter Christiaensz. Prins (no. 5032 n. 5).

7 Pierre Du Moulin; zie no. 4995 n. 5.

8 Willem doelt hier wellicht op een onder pseudoniem verschenen werk van Louis Du Moulin (1605-1684), zoon van Pierre Du Moulin: Irenaei Philadelphi Epistola ad Renatum Veridaeum [= Andream Rivetum?], in qua aperitur mysterium iniquitatis ... et excutitur liber Iosephi Halli, quo asseritur episcopatum esse iuris divini, Eleutheropoli [= Amstelodami], MDCXLI. Vgl. McAlpin Cat. II, p. 58; E. Weller, Falschen u. fingirten Druckorte, p. 260; DNB XXXIX, p. 200.

9 Joseph Hall (1574-1656), in de jaren 1627-1641 bisschop van Exeter; vgl. DNB XXIV, p. 75-80. Op 1 mei 1640 had hij zich in het parlement moeten verontschuldigen voor zijn Episcopacie by divine right, asserted by Jos. Hall, B. of Exon., London ... 1640. In deze kwestie schreef hij vervolgens An humble remonstrance to the High Court of Parliament, by a dutifull sonne of the church, London ... 1640; vgl. McAlpin Cat. I, p. 550.

10 Zie no. 5029.

11 William Laud, aartsbisschop van Canterbury.

12 Dit boek is niet geïdentificeerd. Zie ook McAlpin Cat. II, p. 39, 89, 90; Chr. Hill, Antichrist, p. 33-40, 69-77. Willem schreef abusievelijk: libro.

13 Henri de Mesmes (no. 5029 n. 17).

14 Niet geïdentificeerd.

[p. 82]

se scribis.¹⁵ Negabat ille factum, id est casum saxi, sed a tonitru et fulmine mutatam saxi, quod illic antea iacebat, formam, factam scrobem, versos alios in calcem lapides etc. Aut si decidisse ponamus, asserebat saxum illud ex magna caloris et frigoris vehementia et collisu subito enatum - ut aliquando quae alias temporis spatio opus habent magna agentis vi fere in instanti protruduntur - ideoque non diu in aere suspensum fuisse. Addebat et alibi in terram decidisse saxa quindecim pondo, quae eodem modo formata arguebat.

Duo ab imperatore commissarii¹⁶ huc mitti dicuntur neque longe a confiniis abesse et iam missas litteras salvi conductus. Hi quid novi allaturi sint, etiamnum ignoratur.

Vale.

Tibi obsequentissimus frater
Guilielmus Grotius.

15 No. 5018.

16 Johann Weichard, graaf Auersperg, en Jean Friquet (no. 5042 n. 6).

Hagae, IV Febr. 1641.

Adres: A monsieur monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suède, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Recu 14 Febr.

In dorso: 4 Febr. 1641 W. de Groot. En: W. Grotio, Heinsio, Corsellio, Vossio, Reigersbergiis.¹⁷ Evesques en France.¹⁸ Destin de moi.¹⁹

17 Grotius wilde dat zij een presentexemplaar ontvingen van zijn Annotationes (BG no. 1135); zie ook infra no. 5061 en n. 14 en 15 aldaar.

18 Zie no. 5061 en n. 7.

19 Grotius doelt op zijn eigen rol in de hereniging der kerken; zie ook no. 5061.