Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5029. 1641 januari 26. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Gaudeo non longe a fine esse Annotata nostra.² Rogo nulla mora adferatur et mittantur ad me ubi primum poterunt paginae post Qq. In meis operibus ego reformatorum dolos magis metuo quam invidiam, si bonorum, qui inter romanenses non desunt, opera utar. Et si id fecissem antehac, forte res cessisset melius. Qui omnibus servire desiderat, merito omnium auxiliis utitur.

D. Utenbogardum³ timidum esse non miror. Fert hoc aetas et status fluctuans tum ipsius, tum remonstrantium. Ego, Deo sit laus, in tuto sum loco et honorum prope satur, ita ut, si pax fiat quam opto, quietem in loco quieto facile possim pati. Si exspectassent Erasmus et Cassander, donec nullae fuissent populorum seditiones, indixissent sibi ipsis aeternum silentium. Illae viperae semper sibilant praesertim afflantibus ventis a Lemauno. Ego ista ferens humanitus nolim differre quae officii mei, qui christianus sum, esse existimo. Vita in nostra non est manu. Profuturi sumus aut huic aetati aut aliis. Cardinalis, quin ἑνώσεως negotium in Gallia successurum sit, dubitare se negat. Poterit et archiepiscopi Cantuariensis⁴ causam sublevare, si appareat etiam alibi esse qui de restituenda ecclesiarum conglutinatione cogitent, praesertim tali per quam mansurum sit quicquid est verae reformationis. Id ex libello etiam meo,⁵ quem eruditissimi probant, apparebit.

Doleo nondum venisse ad vos Vergoesium⁶ et sollicitum me ea res habet. Interim absolutis

1 Gedrukt Epist., p. 911 App. no. 531; de passage ‘Petrus ... conveniunt’ alleen gedrukt Clavis Epist. Antw. op no. 5008; beantw. d. no. 5046.

2 Grotius' Annotationes in libros Evangeliorum (BG no. 1135) verscheen uiteindelijk in oktober 1641.

3 Johannes Wtenbogaert; zie ook no. 5008.

4 William Laud, aartsbisschop van Canterbury.

5 Grotius zal doelen op zijn Appendix de Antichristo (BG nos. 1128-1129).

6 Vermoedelijk Willem van der Goes (no. 4995 n. 15).

[p. 56]

Annotatis edantur tres libelii ex emendationibus antehac factis.⁷ Gaudeo autem donec ei absoluti sint, premi Appendicem de Antichristo, ne quid turbamenti interveniat. Non potest natis ad factiones non displicere omnis concordiae mentio. Ante omnia rogo, ut de recusis quas indicavi paginis certus fiam.

Petrus⁸ ad me non scripsit nec ego ad eum scribam. Uxor a me non dissentit. Bono filio satis est nosse parentum non iussa tantum, sed et desideria. Senator Reigersbergius suas rationes habet. Sed eae cum nostris non semper conveniunt.

Omnes, qui in Anglia capti sunt aut vi Anglia excessere ob aestus parlamentariorum, regi Britanniae percari sunt. Et legatus hic Anglicus et Windebanckius⁹ amice inter se vivunt. Sunt ferme talia ibi tempora, qualia in Gallia, cum Henrici III patientiam Blesensis conventus ad abrupta impulit.¹⁰ Deus sedat hos motus et semina talium ex animis tollat. Quam ad rem connitor, quantum possum, eventum summo rerum arbitro committens.

Salmasius adhuc in consiliis fluctuat.¹¹ Est in religionis rebus suae parti addictior quam putabatur.

Spero etiam editiones nostras alias tibi cordi fore. Reliquiae poematum¹² et Notae ad Lucanum¹³ pauci sunt laboris. De Anthologia¹⁴ et nostris ad Vetus Testamentum¹⁵ quid fieri posse aut faciendum sentias, scribas rogo. Appendix nostra de Antichristo oblocutores habebit. Ego tamen, quin cum tempore multis iniectura sit cogitationem de reconciliatione ecclesiarum ut de re plane non desperanda, plane non dubito. Puto autem id me officium Deo et ecclesiae universae debere, alioqui mihi ipsi non facturus satis.

Rex hic ad Catalanos mittit X peditum, III equitum millia. Sed festinato opus; res enim in periculo est. Nec minus in Portugallia, cuius rex novus legationes parare dicitur Romam, ad Gallos, Britannos, Batavos¹⁶ concitum auxilia aut favorem.

Praeses Memmius et praeses alter Baliolus¹⁷ relegati sunt in villas longinquas. Dux Vendocinensis¹⁸ infamatur veneficii in cardinalem cogitati.

Vale, mi frater, cum matre, uxore, liberis, amicis.

Tibi obligatissimus frater
H. Grotius.

7 Herdrukken van Grotius' traktaten Commentatio de Antichristo, Explicatio de fide et operibus en Explicatio Decalogi (BG nos. 1102, 1111, 1118) zouden achter de Annotationes worden toegevoegd.

8 Pieter de Groot.

9 Resp. Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinaris Engels ambassadeur te Parijs (no. 5003 n. 13), en sir Francis Windebank (no. 4994 n. 3).

10 De vergadering van de Franse Staten-Generaal te Blois (1588), die werd gedomineerd door de Ligue, weigerde aan Hendrik III politieke en financiële steun. Kort daarop liet de Franse koning de leider van de Ligue, Henri de Guise, vermoorden.

11 Claudius Salmasius (no. 4995 n. 10) overwoog de mogelijkheid om zich weer in Frankrijk te vestigen.

12 Een uitgave van Grotius' Poemata waarin ook de recente gedichten moesten worden opgenomen, kwam niet tot stand (no. 4995 n. 12).

13 Grotius' nieuwe aantekeningen bij Lucanus verschenen bij Blaeu in 1643 (BG nos. 430 en 431).

14 BG no. 534; de uitgave verscheen pas in de jaren 1795-1822.

15 BG no. 1137; het werk verscheen in 1644 te Parijs.

16 Zie no. 5028 n. 6.

17 Henri de Mesmes (†1650), markies van Moigneville, graaf van Avaux, president van het parlement van Parijs; vgl. Zedler, Universal-lex. XX, kol. 1099v. En Nicolas-Léon Bailleul (†1652), ‘président à mortier’ en kanselier van de Franse koningin; vgl. DBF IV, kol. 1299vv.

18 César (1594-1665), hertog van Vendôme, natuurlijke zoon van Hendrik IV en Gabrielle d'Estrées; vgl. NBG XLV, kol. 1070vv.

Lutetiae, 26 Ianuarii 1641.

[p. 57]

Velim habere exemplum editionis Iansonianae de Veritate christianae religionis¹⁹ atque interim scire, an nihil mutatum sit. Ubi prodierit Appendix nostra, si quid ad conscientiam pertinens animadverterint hi aut alii, deleam libenter. Caetera, quae ad humanas res valde mutabiles attinent, non minus ego hac specula video quam alii. Sed nihili ista facio senescens et mortem semper cogitans.

Urbs Barcino non est extra periculum.

19 BG no. 951; de uitgave was in december 1640 verschenen, zie no. 4964 (dl. XI).