Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5030. 1641 januari 26. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Novae hic turbae sunt. Accusatur ab eremitis tribus² dux Vindocinensis, filius naturalis Henrici IV, insidiarum in vitam cardinalis et quidem per venenum. Miserat ad se purgandum cardinali filium ducem Beaufortium.³ Respondit cardinalis se rem iudicio permittere. Nunc vocatus est ad regem dux Vindocinensis incertumque est, quid facturus sit, venturusne fiducia innocentiae an abiturus alio metu carceris, quem olim expertus hoc magis timet. Sub idem tempus relegati hinc sunt in villas longinquas praesides parlamenti duo praeclarae famae, Memmius, Davausii frater, et Baliolus;⁴ praeterea Gondiacus⁵ antehac regiarum navium longarum praefectus, deinde mutato vitae genere factus unus patrum qui dicuntur oratorii. Creduntur hi auctores fuisse comiti Suessionensi, ut se de quibus accusatur parlamenti iudicio offerret. Tum vero vacante nunc primi praesidis loco,⁶ quem cardinalis implere vult homine aliquo sibi fido, amovendi videntur fuisse illi duo, quos fama et favor regis ei spei propius quam caeteros admovebant.

Dicitur rex in Catalaniam mittere decem peditum, tria equitum millia et eo facto revocare Espenanum⁷ et alios sub pacto ab hoste dimissos, qui post id militando Catalanis contra Hispanos rem fecere magis utilem Catalanis periclitantibus ab hostili exercitu viginti millium quam honestam sibi Gallicoque nomini fide violata, quam implebunt, ubi id expediet.

Quae de Portugallia scripsi postremis literis,⁸ ea firmantur complurium literis a Madritio crediturque insuper novus rex aliquos mittere in Indiam Asiaticam, Africam et Brasiliam, ut, qui ibi sunt praefecti, eos ad sua trahat obsequia; sed et alios Romam, in Galliam, in Britanniam, ad Batavos,⁹ ut causam suam probet et auxilia imploret.

Beverwartius,¹⁰ qui a principe Arausionensi huc venit, iam diu est, quod ad regem admitti

1 Copie Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 4; copie Leipzig, UB, ms. 2633, f. 34. Gedrukt Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 101 no. 359.

2 Guillaume Poirier, Louis Allaiz en een niet nader geïdentificeerde monnik. Vgl. Avenel (ed.), Lettres Richelieu VI, p. 791-794.

3 François de Vendôme (1616-1669), hertog van Beaufort; vgl. NBG IV, kol. 912vv.

4 Henri de Mesmes, oudste broer van de diplomaat Claude de Mesmes, graaf van Avaux, en Nicolas-Léon Bailleul (no. 5029 n. 17).

5 Philippe Emanuel de Gondi (1581-1662), graaf van Joigny, markies van Isle-d'Or, derde zoon van Albert de Gondi (†1602), die hij opvolgde als ‘général des galères’; na de dood van zijn vrouw in 1626 was hij oratoriaan geworden. Vgl. NBG XXI, kol. 181v.

6 Nicolas le Jay, eerste president van het parlement van Parijs, was op 30 december 1640 overleden. Als zijn opvolger werd in november 1641 benoemd de procureur-generaal Mathieu Molé (1584-1656), in wiens ambt Blaise Méliand, voordien ambassadeur in Zwitserland (no. 5020 n. 19), opvolgde; vgl. NBG XXXV, kol. 818-828.

7 Roger de Bossost, graaf van Espenan, goeverneur van Leucate (no. 4994 n. 13).

8 No. 5020.

9 Zie no. 5028 n. 6.

10 Lodewijk van Nassau, heer van Beverweert (no. 4994 n. 11).

[p. 58]

optat. Cardinalem vidit. Is ostendit non placere hic, quod de filii sui matrimonio¹¹ constituerit princeps Arausionensis inconscio rege, cui plurimum debent et Batavi et domus Nassavia. Deinde quia anno qui exiit actus Batavorum verbis non responderunt, vult cardinalis scripto explicari, quid hoc anno facturi sint. Ei rei causam forte praebuit etiam Windebanckii¹² sermo Caleti habitus, qui dixit Batavos clam aliquid cum Hispanis agere. Et certe non ita dudum est, cum Mussius,¹³ actuarius Ordinum Foederatorum, collocutus fuit cum Hispaniae ministris, ut vulgabatur, de captivorum permutatione, ut hic suspicio est, de negotiis maioribus.

Fertimbautius¹⁴ legatus hinc it in Angliam, ut ex iis, quae regi Britanniae dicturus est, etiam parlamenti populus cognoscat penes regem Galliae non stare, quominus restituatur Palatinus princeps,¹⁵ modo rex Angliae idem serio velit. Eius regis, quantum video, res non optimo sunt in loco. Nam favet satis aperte eis, qui vexantur in parlamento, attamen eos tutos nisi per fugam praestare non potest.

Papa res suas et cum Galliae et cum Hispaniae rege composuit.

Comes Philippus,¹⁶ deliciae antehac viduae Sabaudicae, intra diem unum aut alterum in carcere erit Silvae Vicennensis. Dicitur impediisse, quominus cardinalis Sabaudus et princeps Thomas Gallicas partes amplecterentur.

Magnum exemplum amicitiae edet dux Bulionius,¹⁷ si Sedani retinere audet comitem Suessionensem, qui iam non modo suspectus regi factus est, sed et inter reos habetur.

Bellum videtur hoc anno futurum in comitatu Burgundiae, forte et in Sueviam incumbet Erlachius.¹⁸ Videtur id metuere hostis, qui Constantiam, Cellam et vicina alia munit diligenter.

In Rhaetis motus quidem sunt et multi Hispanis diffidunt. Sed Galli a Rhaetis neglecti eos vicissim negligunt. Principum Germanorum nonnulli¹⁹ minus pares ferendis sumtibus, iam suos legatos a Ratisbona domum revocarunt. Multa autem emanant, quae persuadent bene convenire inter imperatorem et Bavarum venturum, ut creditur, Ratisbonam.

Rex filiae marescalli Brezaei, quae nuptum it duci Anguiano,²⁰ principis Condaei filio, dat gemmas et monilia ad pretium centies mille scutatorum.

Deus, etc.

Lutetiae, XVI/XXVI Ianuarii MDCXLI.

Urbs Barcino in periculo est et longe adhuc sunt Gallica auxilia terra marique. Exspectatur hic ex Portugallia legatus marchio de Luna de Castro.²¹ Comes Philippus iam in carcere est.

11 Het huwelijk tussen Willem II en een van beide Engelse prinsessen Mary of Elizabeth Stuart.

12 Sir Francis Windebank (no. 4994 n. 3); zie voor zijn ‘sermo’ ook no. 5009.

13 Cornelis Musch (± 1592-1650), griffier der Staten-Generaal; vgl. NNBW I, kol. 1351vv.

14 Jacques d'Estampes, markies van la Ferté-Imbault (no. 5020 n. 22).

15 Karl Ludwig van de Palts.

16 Filippo d'Agliè, graaf van San Martino, vertrouweling van Christine de France, hertogin van Savoye (no. 5017 n. 3).

17 Frédéric-Maurice de la Tour d'Auvergne (1605-1657), hertog van Bouillon. Vgl. DBF VI, kol. 1326v.; P. Congar e.a., Sedan, p. 299-328.

18 Johann Ludwig von Erlach, goeverneur van Breisach (no. 4994 n. 15).

19 Zie no. 5028 n. 4.

20 Louis II de Bourbon, hertog van Enghien, huwde op 9 februari Claire Clémence de Maillé-Brezé (no. 4994 n. 18).

21 Op 21 maart kwamen Francisco de Mello en dr. António Coelho de Carvalho (no. 5028 n. 6) te Parijs aan. Het is niet duidelijk op welk lid van de familie Luna de Castro Grotius hier kan doelen.

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Vindocinensem Riceliaco insidias struxisse ait; parlamenti praesides relegatos; Catalaunos in protectionem receptos et Espenani

[p. 59]

fraudes; Portugallici regis, consilia; Batavos Gallis de pactione privata suspectos. Caroli Angli vices dolet. Suessionensis Sedanum se recepit. Varia nova.