Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

[p. 724]

3344. 1637 november 14. Aan N. van Reigersberch¹.

Mijn Heer,

Den 12 November werden mij drie van uE. brieven behandight, twee van den tweeden November², een van den 25 October³, die apparentelijck voor desen bij mijn soon⁴ versuimt is te bestellen. Accedit et hoc ad negligentiae argumenta. 'T is noodigh, dat hij overcome. Wil hij iet leeren, soo is het hier te doen, daer veele vremden comen om mijnentwil. Oock brengt den brief, die mijnheer den rijcxcancellier⁵ hem medegegeven heeft, sulcx mede. Ea propter non improbavi illustritatis Tuae consilium ipsum ad se revocandi, cum et ei illis in partibus uberior se materies offerre possit ingenii juvenilis excolendi et nullibi commodius quam a vobis regi et informari queat. Humelus⁶ heeft advysen, dat Ubbo⁷ hem meent gebruicken over 't handelen van Eurypylus⁸. Soo sulcx valt is daer veel aen gelegen, dat Golilas' soon⁹ hier de plaetse bewaert, ne alius eum occupet. Doch dient niet gedivulgeert. Bij Neef¹⁰, al waer men verseeckert van het succes, soude hij niet dienen om redenen. Ende 't refuis, soo sulcx daerop viel, soude mij, hem ende vooral sijne broeders naedeeligh sijn.

Ick blijve bij mijne opinie van de insinuatie aen Caesar¹¹ te doen doen ende verwonderen ons dat noch mijnheer Spierinck¹², noch onsen soon ons niet en onderrechten op de intentie aengaende den wissel, daer ons soo veel aen is gelegen ende de saecke niet dan te lang is gebleven in onseeckerheit.

Hier is een gerucht geweest, dat de Staten-Generael de vergaderingen van de Staten van Hollant wilden beletten. Mij dunct sulcx geene apparentie te hebben.

't Verlies van mijne heeren Pinsen¹³ ende Reael¹⁴ heeft mij seer bedroeft; de saecke van d'heer Galilaeo¹⁵ dient gevordert ende in plaetse van de heer Reael een andere gesurrogeert, gelijck ick uE. voor desen heb geschreven¹⁶.

Den Poolschen tol meen ick, dat sal blijven. Die van Genua, eerst wat sijnde geïriteert geweest tegen Spaignie, sijn met goede beloften versacht, gelijck wij van daer verstaen ende daeruit comt de verandering van de resolutie bij uE. aengeroert.

1 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK., R 6 b. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Antw. op nos. 3315, 3328 en 3329. Vermoedelijk beantw. d. no. 3375.

2 Nos. 3328 en 3329.

3 No. 3315.

4 Cornelis, die op thuisreis uit Zweden zich in het vaderland ophield. Hij toonde weinig lust om naar zijn ouders te Parijs door te reizen.

5 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

6 Pseudoniem van Grotius.

7 Schuilnaam voor Axel Oxenstierna.

8 Codenaam voor vrede; vgl. p. 747 n. 1.

9 Het woord ‘soon’ staat in de tekst in cijfer: 33.20.46.21.710.720. Golilas is een pseudoniem van Grotius.

10 Frederik Hendrik; zie voor deze schuilnaam no. 3095, p. 322 n. 3.

11 Codenaam voor Rotterdam. Het betreft hier de pogingen door Grotius en namens hem ondernomen om zijn achterstallig salaris als pensionaris van Rotterdam alsnog uitbetaald te krijgen.

12 Petter Spiring Silvercrona.

13 Willem Pynssen van der Aa.

14 Dr. Laurens Reael.

15 Galileo Galilei; vgl. ter zake no. 3334, p. 709.

16 No. 3334 dd. 7 november.

[p. 725]

Van het gouvernement van Breda is hier mede de opinie als uE. oordeelt.

Van de heer d'Estampes¹, nu marquys, heb ick uE. voor desen geschreven². Men moet hem hooren ende antwoorden met groote circumspectie.

Rijnberck is met groot geluck gesalveert.

Dat d'heer Vosbergens³ sending d'heer van Oosterwijck⁴ geen goed en doet, oordeelt uE. seer wel.

'T is mij lief, dat de Zelanders haere oude deuchd hervatten ende wensche om confirmatie van Angola.

Men denckt overal op Penexagoras⁵ off op Sitalcas⁶.

Dan de verandering gevallen in Italië⁷ sal difficulteit geven. De dochter van Monsieur⁸ heeft groot goed in Vrancrijck; twijffele daerom seer off men den Cardinal van Spaengie⁹ daermede soude willen verstercken.

Wilt mij wel adviseren hoe Vosbergen¹⁰ staet met Gelher¹¹, hoe met Scarinus¹² ende de zijnen. Wat hij seit van Golilas¹³ etc. Soude die man¹⁴ wel soecken hier ambassadeur¹⁵ te blijven, dat waer een treck.

Ick heb gesien het boeck Pontani van de zee¹⁶. Hij toont de historie wel te verstaen, oude ende nieuwe, maer heeft al willens de principale questie van rechten off vermijdt off bedwelmt, om de pretentiën van de croonen van Denemarcke ende Norwegen niet te quetsen.

Aen hertogh Bernhard¹⁷ sont den coning¹⁸ van nieus twee duysent man te voet, meest van des hertogs van Rohan¹⁹ volck, ende duisent paerden, met eenig

1 Jean d'Estampes, markies van Valençay, Frans gezant in Den Haag.

2 Zie no. 3274, p. 605.

3 Caspar van Vosbergen.

4 Willem van Liere, heer van Oosterwijk, ordinarius Staats gezant in Parijs.

5 Codewoord voor vrede. Van Reigersberch heeft de betekenis erboven geschreven.

6 Codewoord voor bestand. Van Reigersberch heeft erboven geschreven: tresves.

7 De naam ‘Italië’ staat in de tekst in cijfer: 362. Van Reigersberch heeft erboven geschreven: Italië.

8 Anne-Marie Louise van Orléans, dochter van Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

9 De woorden ‘Cardinael van Spaingie’ staan in de tekst in cijfercode: 201. ט. 304. Van Reigersberch heeft erboven geschreven: Cardinal van Spaengie. Bedoeld wordt de kardinaal-infant don Fernando; zie over hem IV, p. 412 n. 11.

10 De naam ‘Vosbergen’ staat in de tekst in cijfer: 1.20.2.800.890.22.50.17.11.50.49. Van Reigersberch heeft de ontcijfering erboven geschreven. Bedoeld wordt Caspar van Vosbergen.

11 Schuilnaam voor Frederik Hendrik. Van Reigersberch heeft erboven geschreven: prins.

12 Pseudoniem van Nicolaes van Reigersberch. Hij heeft erboven geschreven: Reigersberch.

13 Pseudoniem van Grotius.

14 De woorden ‘die man’ staan in de tekst in code: א ו. Van Reigersberch heeft erboven geschreven: die man.

15 De woorden ‘hier ambassadeur’ staan in de tekst in cijfer: 9.6.50.17.900.960. 121., met de betekenis door Van Reigersberch erboven geschreven.

16 Voor dit boek van Johannes Isacius Pontanus zie men no. 3085, p. 303 n. 7.

17 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

18 Lodewijk XIII van Frankrijk.

19 Henri, hertog van Rohan.

[p. 726]

gelt, soo de Fransoisen seggen, om hem te bewegen den Rijn te passeren. Maer den besten tijd is voorbij. Sijne Furstelijcke Genade is noch in de Franche montagne een goed quartier ende lang vrij geweest sijnde van het oorloghen. Eenige van de vijanden daerontrent comende, sijn geslagen. De Fransoisen bewaeren de forten bij Brunbach. De brugge hebben sij gebroocken ende onder de bescherminge van het eene fort geleit, om bij den vijant, die dagelijcx in het eilant comt, niet beschadigt te werden. Men seit den marescal de Chastillon¹ noch in dese tijd Lucy gaet belegeren ende den hertogh van Longueville² Salines. De Fransoisen, die bij Henegouwen sijn, souden garen te Chimay ofte daerontrent haer winterleger soecken. Doch twijffele van 't succes.

Den paus³ arbeit tot trefves, vooral in Italië.

Den eertsbisschop van Reims⁴, soon van den hertogh van Guise⁵ is sonder des conincx permissie alhier gecomen uit Italië, soeckende te trouwen Anne, de jongste dochter van den overleden hertogh van Mantua⁶. Dit soude wel soo groote dilfficulteit niet hebben, soo hij niet en socht alle sijne beneficiën te brengen op sijn broeder⁷, 't welck soo licht niet voort en wil.

De Fransoisen spreecken veel van de seditie, iae (?), soo sij seggen, revolte in Portugal. Soo dat vier niet gevoet en werdt, sal het licht vergaen gelijck de croquanterie in Vrancrijck.

Wij verwachten advysen uit Hamburg om te weten, off het Fransche gelt soo gereed is als onse ratificatie van het tractaet van Wismar, die in handen is van de heer Salvio⁸.

Den cardinael van Savoye⁹ is wederom uit het Genuees teruggetrocken hebbende belofte ontfangen van de hertoginne-weduwe¹⁰ van alle sijn incomen, dat hem bij den overleden hertogh was ontnomen, te genieten, selff oock voor den gepasseerde tijdt; soodat te twijffelen is, off de saecken haer niet aldaer tot stilte sullen stellen.

Soo men dat stuck van Portugael soude willen levendigh houden, most men stercke hulp bieden aen den hertogh van Bragance¹¹, sijnde een machtigh heer ende gecomen van 't bloed van Portugael door wettelijcke geboorte, niet door bastardie, als de soonen van d. Antonio¹².

Hier is geseit, dat moeite is geweest tusschen de coetsen van de heer Camerarius¹³ ende van de heer Spiering, waervan wij in uE. advysen niet en vinden. Wilt mij adviseren, off d'heer Spiering gelt sal becomen off excuse.

1 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

2 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

3 Urbanus VIII.

4 Henri II de Lorraine.

5 Charles de Lorraine, hertog van Guise.

6 Anna Gonzaga, dochter van Carlo I Gonzaga, hertog van Mantua.

7 Zie no. 3340, p. 718 n. 14.

8 Johan Adler Salvius.

9 Maurizio van Savoye.

10 Christine, weduwe van Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

11 Johan, hertog van Braganza.

12 Antonio, prior van Crato. De bedoelde zonen waren Emanuel en Christóvão van Portugal.

13 Ludwig Camerarius, Zweeds gezant in Den Haag.

[p. 727]

Nadat ick dit geschreven had, is bij mij gecomen monsieur Truchses¹, die hier is vanwegen den hertogh van Weimar², die mij seit, dat hij wechgaet met goede belofte, sonder iet seeckers, nochte van gelt, nochte van volck; maer heeft last te gaen nae Verdun bij monsieur de Feuquières³, die ordre sal hebben op alles. De Fransoisen spreecken alhier, alsoff men de brugge om de groote coste behoorde te verlaeten. 'Tgunt ick van de drie belegeringen geschreven heb, gaet noch niet vast.

Ick sende uE. 'tgunt hier gedruckt werdt van des conincx genegentheit tot de vrede⁴.

Den 14 Nov. 1637.

1 Wolf Dietrich Truchsess.

2 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

3 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

4 Zie no. 3343, p. 723 n. 7.

In margine schreef Van Reigersberch: Broeder de Groot, den 14 Nov. 1637 wt Paris.