Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

[p. 569]

3256. 1637 september 18. Aan Willem de Groot¹.

Mi frater,

Gaudeo placuisse tibi confabulationem meam per literas. Hoc mihi est negotiorum dulcissimum levamentum.

Borussus² ad me ubi venerit, excipietur non tantum illa tralatitia humanitate, qua omnes excipio extraneos, sed ea, quam merentur, et tua et patris³ commendatio.

De Gallicarum ecclesiarum rebus recte judicas. Omnia ista non ad normam veri, sed ad partis suae cuique obfirmationem comparantur. Mileterius⁴ post fulmen synodi Alensonianae⁵ alium scribit librum⁶ magis ei favente Sorbona quam Carentono. Velim scire et aliorum de ejus laboribus conatibusque judicia.

In Suedia pastor qui est in urbe regia Stockholmae Germanus⁷, volentibus rectoribus ita se tenet inter communiter credita et hortamenta ad sanctitatem, ipsum etiam dogma de Coena ita tractat, ut omnibus, qui eo veniunt, Batavis satisfaciat eosque ad communionem suam pertrahat.

Idem de Brandano⁸ speraveram. Sed is a Germanis hic nonnullis excitatus contra monita, contra praecepta mea inclementer declamavit in calvinistas et pontificios; et theses de Coena quas a me vocatus defenderat, contumeliossisimas in eos, qui πολυτοπίαν non agnoscunt, hic omnibus tradidit plane corrumpendo instituto meo. Itaque coactus fui me ab homiliis ejus abstinere, deinde et inhibere istam, quam conscientiae nomine tuetur, me nolente in aedibus meis declamatoriam vehementiam silentio ei plane imposito. Manebit hic ad ver; ne sibi injuriam factam queratur is, qui neque conditionibus ei per Mathisium⁹ praedictis neque meis edictis aequissimis paruit semper aeruscandi avidus, ut multis mos est illius gregis, cum tamen ea sorte, quam ego ei dederam, contentus esse et posset et deberet. Quid posthac, ubi ille importune loquax abierit, faciendum mihi sit, ut et

1 Gedrukt Epist., p. 871. Gedeelt. in vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 146. Antw. op no. 3223; beantw. d. no. 3276.

2 Henricus van Bommel.

3 Jan de Groot; vgl. no. 3223, p. 518.

4 De Franse theoloog Théophile Brachet de la Milletière.

5 Gehouden van 27 mei tot 29 juli 1637.

6 Declaration faitte par le Sievr de la Milletiere a Messievrs les Pastevrs, Anciens, et Consistoire de son Eglise. Sur le sujet de l'acte dressé par le Synode National assemblé, par permission du Roy, a Alençon le 28. de May & autres iours suivans, & la Lettre dudit Synode audit Sievr de la Milletiere du 6. Iuillet 1637. concernant son Livre intitulé Le moyen de la paix Chrestienne. A Paris. M.DC.XXXVII. Volgens een mededeling op p. 38 kwam het boek op 24 september 1637 van de pers.

7 Niet geïdentificeerd.

8 Brandanus Daetrius -Brandan Dätri-, luthers theoloog uit Helmstedt; hij was in 1636 als huispredikant van Grotius naar Parijs gekomen. Hij genoot aanvankelijk diens volle waardering, doch bleek op den duur niet te handhaven.

9 Assuerus Matthisius -Sweer Matthijssen-, remonstrants predikant te 's-Gravenhage. Bij schrijven dd. 28 november 1635 (dl. VI, p. 363/4) brengt hij Grotius een aanbeveling van de Helmstedtse theologen, Christoph Schrader en Georg Calixtus betreffende Brandanus Daetrius over.

[p. 570]

publico bono christianismi prosim et me ab omni factionis, quantum fieri potest, suspicione liberem et tuum et amicorum consilium quaero.

Archiepiscopi¹ oratio cum Anglice sit typis vulgata, facile apud vos interpretem inveniet et digna est, quae legatur. In literis, quas intercidisse dicis² - forte in Suediam Spiringium³ sint secutae -, scripseram, siqua nova pararetur editio Taciti aut Lucani, habere me ad illum correctiones plus LXXX, ad hunc notas veteribus recognitis et in unum collectis additas⁴. Procopiana⁵ cum multis accessionibus faciam, ut describantur et editioni parentur hortante me magno cancellario⁶ ad quem praefationem⁷ misi valde ei probatam. Annales belli Belgici⁸ ad inducias usque descripti sunt. De his duobus libris scripseram me pretii petere nihil: tantum exemplaria centum chartae melioris bene compacta, ut amicis tradi possent. Praeterea velle me agere cum typographo, qui susciperet, ex syngrapha, intra quod tempus absoluturus esset editionem, ut mihi caveam adversus tricas.

Notas ad Novum Testamentum Heinsianas⁹ exspectamus et si quid Salmasius¹⁰ contra molietur. Anthologia¹¹ nostra dormit.

Cordesius¹² ita de me, ita de bonis meretur omnibus, ut hoc, quod tibi commendavi, negotium peragere rogeris, quantum rogari potes.

Utenbogardo¹³ felicem senectutem precor et ut, si quid gestat foecis in hac vita, fortiter concoquat.

De patre gaudeo. Matri¹⁴ opto mitiora. De Venloa et Ruremunda tristes intelleximus. Quo tempore vos de Breda, nos de Capella speramus et Dampvillerio.

Vale, mi frater, cum tua¹⁵ tuisque¹⁶, parentibus, propinquis, amicis.

Tuus totus
H. Grotius.

1 William Laud, aartsbisschop van Canterbury; voor zijn toespraak zie men no. 3199, p. 481 n. 5.

2 Dat zullen brieven van 25 juli en 1 augustus geweest zijn, die in de wekelijkse correspondentie tussen die van 18 juli en 8 augustus ontbreken.

3 Petter Spiring Silvercrona, raad van financiën van Zweden.

4 Zie voor Grotius' aantekeningen op Tacitus Ter Meulen-Diermanse, no. 515 (p. 194), voor zijn Lucanus-uitgave ibid., no. 423.

5 De posthuum verschenen Historia Gotthorvm, Vandalorvm, & Langobardorvm; zie Ter Meulen-Diermanse, no. 735.

6 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

7 Zie no. 3132, p. 369 en bijlage no. 7.

8 Dit werk verscheen eerst in 1657 onder de titel Hvgonis Grotii Annales et historiae de rebvs Belgicis.

9 Zie VII, p. 134 n. 7. Het werk is in 1639 te Leiden verschenen.

10 De Franse klassiek-filoloog Claude de Saumaise, hoogleraar te Leiden. Over zijn onuitgegeven Annotationes in Novum Testamentum zie men no. 3077, p. 293 en n. 3 aldaar.

11 Men zie voor de uitgave van de Anthologia no. 2407 (dl. VI, p. 426).

12 Jean de Cordes, kanunnik te Limoges; vlg. ter zake no. 3114, p. 347.

13 De remonstrantse predikant Johannes Wtenbogaert.

14 Aeltgen Borre van Overschie.

15 Alida Graswinckel.

16 Voor de namen van Willems kinderen zie men no. 2912, p. 3 n. 2.

Lutetiae, 18 Septembris 1637.