Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3199. 1637 augustus 8. Aan Willem de Groot¹¹.

In synodo, mi frater, Alensoniensi¹² tantus fuit fervor quorundam Molinaei¹³ partium, ut omnes Cameronismi¹⁴ suspectos, etiam totum ordinem Parisiensem, vellent loco moveri, ut dubiae puritatis. Apparuit magnam partem pastorum jam in Cameronis propendere sententias. Molinaeus multum irrisus fuit, qui diceret ab iis qui Deo desiderium tribuerent salutis omnium attribui Deo humanos affec-

11 Gedrukt Epist., p. 870; vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 144. Tesamen met no. 3209 beantw. d. no. 3223.

12 Gehouden in juli 1637.

13 De Franse theoloog Pierre Dumoulin.

14 Over John Cameron zie men IV, p. 4 n. 5.

[p. 481]

tus. Protulit Amirautius¹ quinque sermones Molinaei, quibus idem diceret: et se quidem dixit, etiamsi erraret, veniam mereri, qui tam tetram consequentiam non videret. Ac Molinaeum, qui certum haberet tam faeda eam positionem sequi et tamen hoc videns eodem loquutus esset modo, esse αὐτοϰατάϰϱιτον et doctorem rerum noxiarum. Riveti² quoque multis displicuit calor, qui cum Amirautium atque Testardum³ absolvisset per literas omnium eorum, quorum a Molinaeo accusarentur exceptis duobus capitibus haud sane capitalibus, tamen omnium academiarum, scholarum, ecclesiarum quoque nobiliorum apud Belgas conquisisset in illos sententias; quarum tamen nonnullae temperatiores fuere quam vellet. Dicunt enim Gallicum sermonem sibi non percognitum, ideo se satis liquido judicare non posse. Non credas, quam triumphent οἱ τοῦ ϰαμέϱωνος.

Nescio, an ad vos venerit oratio archiepiscopi Cantuariensis⁴ in Camera Stellata habita⁵, cum quibusdam ejus aliorumque episcoporum calumniatoribus carcer, mulctae, aliis et aurium abscissio irrogaretur⁶, quae sancte se ab omni papismi affectu purgat objectaque prudenter et valide diluit. Vellem versam in vestrum sermonem. Addam mantissam de somnio⁷. Est enim et philosophiae hastata materia. Quidam ad Landresium in operibus proxime oppidum cubans somnio monitus, ut cuniculum hostis caveret, surrexit. Vix egressus erat, prorumpit vis tecta locumque disjicit. At Salmasium⁸ si videris, historiam tibi referet patre suo auctore⁹. Ad eum venit quidam Graecae linguae plane ignarus. Is in somnio voces Graecas has audierat. ἄπιϑι οὐϰ ὀσφϱαίνη τὴν σην ἀψυχίαν; experrectusque Gallicis literis sonum earum vocum perscripserat. Cum ejus nihil intelligeret, rogatus senator Salmasius ei verba interpretatur; est enim filii doctissimi doctus pater. Migrat homo ex aedibus. Eae nocte sequente corruunt. Hoc iis adjice, quae Cicero¹⁰, Tertullianus¹¹ aliique ex omnium gentium historiis de somniis collegere. ϰαὶ γὰϱ τ᾽ὄναϱ ἐϰ δίος ἐστιν¹² interdum, contra quam censent peripatetici. Vides, ut tecum quasi colloquar.

1 Moïse Amyraut; zie over hem VI, p. 185 n. 16.

2 De Leidse theologie-professor André Rivet.

3 Paul Testard, sieur de La Fontaine, predikant te Blois.

4 William Laud.

5 A Speech delivered in the Starr-chamber ... the XIVth of June ... at the Censure of J. Bastwick, H. Burton & W. Prinn, concerning pretended renovations in the Church. R. Dager, London 1637. In het daarop volgende jaar verscheen te Delft een Nederlandse vertaling: Een Oratie, Die onlangs ghedaen is in de Ster-Camer, op de Censure Van Johan Bastwick, Henrick Burton, en Willem Prin, Aen-gaende eenighe ghepretendeerde Nieuwigheden, in de Kercke van Engelandt. Door ... Willem, Heer Erts-Bisschop van Canter-berge, Met een Placcaet van den Coningh teghen de Papisten. In 't Neder-landt over-gheset, door H. Hexham. Gedruckt nae het Exemplaer tot Londen, By Richard Badger, Ende nu gadruckt tot Delff, By Jan Pietersz. Waelpot, ... 1638. Zie Knuttel, Pamfl. no. 4558; vgl. ibid., nos. 4559 en 4726.

6 Vgl. no. 3196.

7 Vgl. Lucilius, Carm. 1208: mantisa obsonia vincit.

8 De Franse klassiek-filoloog Claude de Saumaise, hoogleraar te Leiden.

9 Bénigne de Saumaise, heer van Tailly, Bouze, Saint-Loup (†1649).

10 Vgl. Cic., De Divinatione I, 20 et seqq. en II, 58 et seqq.

11 Vgl. Tertull., De Anima, 45 et seqq.

12 Homerus, Il. I, 63.

[p. 482]

Vale cum tua¹, tuis², nostris³.

Lutetiae, 8 Aug. 1637.

Si viro optimo D. Utenbogardo⁴ insignis aliqua fiat injuria et malit extra teli jactum his in locis vitam finire, reperiet amicum veterem fidumque. Nam Brandanum⁵ ob Lutheranam intemperiem, quam de eo ob Calixti⁶ magisterium non sperabam, cogor dimittere.

Vidi Duraei⁷, qui nunc in Suedia est, scripta ad pacem Evangelicorum⁸ pertinentia. Sane. video eum optime conspicere ea, quae sunt necessaria ad sanctitatem ingenerandam pertinere atque inde aestimandam caeterorum necessitatem. Gaudeo nostris in locis eam fulgere lucem, quae cum tempore, ita spero, fructus christianismo profuturos edat.

Tui amans mutuo
H. Grotius.

1 Alida Graswinckel.

2 Zie voor hun namen VII, p. 616 n. 12.

3 Van de kinderen was alleen Cornelia in Parijs. Cornelis was nog in Zweden, Pieter stond op het punt na een studieverblijf in het vaderland naar huis te komen en Diederik bevond zich in het leger van Bernhard van Saksen-Weimar.

4 De remonstrantse predikant Johannes Wtenbogaert.

5 Grotius' huispredikant Brandanus Daetrius -Brandan Dätri-.

6 Georg Calixtus, theoloog te Helmstedt.

7 John Durie, Engels protestants theoloog.

8 Zie G.H. Turnbull, Hartlib, Dury and Commenius (Liverpool 1947) p. 180-181.