Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2799. 1636 oktober 16. Aan A. Oxenstierna³.

Excellentissime Domine,

Pontificius quidam Romae bene notus pro certo sibique cognito mihi affirmat habere Polonum regem⁴ a pontifice⁵ perscriptam permissionem ducendae Palatinae⁶, sed occultari id, ut virginis animus incerto eventu tentetur ad mutandam de sacris rebus professionem. Zavaskius⁷, si domesticis ejus credi potest, votorum compos reditum parat per Venetias jamque reginae⁸ propter regis⁹ absentiam valedixit.

Quo saepius ac diligentius Gallorum, qui ad me veniunt, avertere a me suspiciones volunt omnium adversus res nostras molitionum, eo minus fido blandienti sereno.

Constat apud omnes Ioannis Waertii¹⁰ copias caedi potuisse et flagranter id concupuit comes Suessionensis¹¹; sed fratrem regium¹², qui aderat, ad cunctandi consilia perpulit comes ejus et speculator individuus Butillerii filius¹³. Hoc ipsum

3 Gedrukt Epist., p. 270; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 254. Tesamen met nos. 2776, 2781 en 2789 beantw. d. no. 2858.

4 Wladislas VII (IV).

5 Urbanus VIII.

6 Er werd in 1636 bij herhaling gesproken van een huwelijk van de Poolse koning met Elisabeth, de oudste dochter van de in 1632 overleden paltsgraaf Frederik V, de Winterkoning, en Elisabeth Stuart, dochter van de Engelse koning Jacobus I. Het huwelijk heeft geen doorgang gevonden.

7 De Poolse gezant Johan Zawadski.

8 Anna van Oostenrijk, koningin van Frankrijk.

9 Lodewijk XIII.

10 Johan, baron van Werth.

11 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

12 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

13 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny en Buzançais.

[p. 443]

et quod ab expeditione in Belgicam revocatus est idem comes, prudentes multi in argumentum trahunt tacitae cum cardinali Hispano¹ conventionis, ne fines alteri alterorum exercitu hostili invadant, donec propius aliquid Coloniae transigatur. Et de regina matre² revocanda remotis iis, quos sibi infestos cardinalis indicat, multum agitatur.

Ad Anglos ut veniam, dicitur Arondelius³ prae se ferre offensam; sed arcana ejus cum Bavaro⁴ colloquia cumque Hispaniae et Poloniae legatis⁵, deinde vero incalescentia Anglorum cum Batavis certamina de piscatu et de Flandrico commercio, et milite, pecunia paratuque bellico, quae ex Hispania in Flandriam sub Anglorum praesidio perducuntur, argumentum videntur praebere, quo credamus promissis Austriacorum de reddendo Palatinatu et partiendo forte electoratu, devinctos esse Anglorum animos, nisi ea gentis socordia est, ut et publicam salutem et dignitatem propinquorum pari supinitate abs se segregent. Certe quin Batavi tot Anglorum - sic enim interpretantur - injuriis ad ingens desiderium indutiarum, quo maxime spectant Hispani consilia, impellantur velut praecipites, dubitari non potest. Galli vero sicut sua negotia clam Batavos habent, ita de Batavis idem suspicantur mireque formidant Aysemae⁶ moram Viennae accedentibus ad diffidendi causas cardinalem Riceliacum et principem Arausionensem⁷ inter plus quam simultatibus.

Vidi Londinio literas, quae nunciant Hispanicum illic legatum⁸ iterum adiisse regem⁹ palamque profiteri portare se Palatinatus restitutionem; classemque Anglicam iterum in mare prodiisse, ut neminem sine regis sui permissu piscari patiantur. Hollandi piscatores quanquam nolentibus rectoribus facile inducuntur, ut florenum in lastam, leve in praesens onus, sed quod introducto semel exemplo immensos auctus accipere possit, persolvant pollicentibus Anglis praestituros se, ne quid a Dunquercanis damni sentiant, quod haud obscurum est ipsorum cum Hispanis consensus indicium.

Rex Galliae sub finem mensis hic exspectatur; justa est a Picardia abeundi causa grassantes in castris et oppidis morbi multa hominum strage.

Neque ex Suedia neque ex Pomerania neque ex Germania ullas a multo tempore literas habui. Sed is, quem hic miserat dux Vinariensis¹⁰, mihi significavit habere eum literas de septem cohortibus hostium nostrorum virtute caesis. Addebat idem bono loco esse castra ducis, sed valde ei dolere, quod pecuniae a rege nec quantum promissum esset acciperet nec suo tempore, eoque novo milite augere copias suas non posset. Is ipse, ex quo haec intellexi, in Angliam ad Ponicam¹¹ ibat propero itinere. Audio tamen aliquem ex Leodiensi agro militem duci adve-

1 Don Fernando; zie over hem IV, p. 412 n. 11.

2 Maria de Medici, zij verbleef in de Zuidelijke Nederlanden.

3 Thomas Howard, graaf van Arundel; zie V, p. 318 n. 12.

4 Maximiliaan, keurvorst van Beieren.

5 Resp. don Iñigo de Guevara y Tasis, graaf van Oñate, en Jerzy Ossolinsky.

6 Foppe van Aitzema.

7 Frederik Hendrik.

8 Don Iñigo Velez de Guevara, graaf van Oñate en Villa Mediana; hij arriveerde begin juli 1636 als Spaans ambassadeur in Londen en was de zoon van de - gelijknamige - Spaanse ambassadeur in Wenen.

9 Karel I van Engeland.

10 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

11 Tobias von Ponikau, raad en gezant van de hertog van Saksen-Weimar.

[p. 444]

nire; qui hosti Brisacum e Silesia advenere milites Hispano militant; septem putantur millia e Croatis vicinisque gentibus; omnia circa Placentiam, etiam Trebiam sui juris fecit Hispanus¹; Mantuanum² conditionibus tentat.

Anglis ab India Orientali duae naves advenere, Batavis dives una a Coromandelensi ora quod portionibus in societate pretium incendit.

Comes Mauritius³ itineri in Brasileam se parat egregio comitatu.

Conqueritur landgravius⁴ non impleta sibi Galliae promissa. Wardenburgii⁵ et Mulleri⁶ cohortes Gallico stipendio militantes apud Batavos inopia diffluunt. Idem multis locis in Gallia fit.

Dux Rohanius⁷ non satis habens exemplo instruere milites addidit et librum⁸, quo ex Caesaris Iulii rebus gestis⁹ utilia profert documenta.

Corbiae aditus a Gallis eminus clauduntur.

Comiti Licestrio¹⁰, ubi in Angliam redierit, destinari audio Hiberniam provinciam. Angli legati¹¹ regis sui operam offerunt, si quid apud Danum¹² e nostra re fieri possit.

Non desunt hic ad populum phalerae; nostrae victoriae attolluntur in duplum; affirmatur princeps Arausionensis in Flandriam, in Brabantiam dux Bulionius¹³ incubituri, ut eodem tempore hinc invadantur Atrebates; pari famae libertate conjunx Polono destinatur Borbonia, Condaei filia¹⁴.

Rex ipse pacis praecupidus et plebi parcens lactatur quotidie spe auri alchimistici egregio ad hanc artifice eo, de quo scripsi, Boismaillaeo¹⁵ ridentibus et tacentibus aliis.

Batavi et Bohemiae regina¹⁶, ut jam nunc ex literis cognosco, credunt Arundelio sine circuitione edictum Palatinatus partem utramque redditum iri, ubi persoluta fuerint facta in eum ab Hispano Bavaroque impendia; electoratum Bavarae domui, ad quam et olim pertinuit, auferri non posse. Inde illi spem concipiunt - utinam non vanam - ad aperta fortiaque consilia venturam Angliam.

Aysemae Viennae multus honos habetur et ut legato et privatim redditis ei, quae in Germania possederat, auctisque titulis.

Principi Thomae¹⁷ conscribere militem in Anglia negatum.

1 Philips IV.

2 Carlo Gonzaga, hertog van Mantua.

3 Johan Maurits, graaf van Nassau-Siegen; zie no. 2726, p. 345 n. 13.

4 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel.

5 Jhr. Diederigh van Waerdenburgh; zie no. 2749, p. 381 n. 11.

6 Dirk Mulert; zie no. 2749, p. 381 n. 12.

7 Henri, hertog van Rohan, luitenant-generaal van de Franse troepen in Graubünden en de Veltlin.

8 Zie voor dit geschrift no. 2790, p. 433 n. 9.

9 Bedoeld zijn C. Julius Caesars Commentarii De Bello Gallico.

10 Robert Sidney, graaf van Leicester, extra-ordinarius Engels gezant in Parijs.

11 De hierboven genoemde Robert Sidney en de ordinarius ambassadeur John Scudamore.

12 Christiaan IV van Denemarken.

13 Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon.

14 Anne Geneviève, dochter van Henri de Bourbon, prins van Condé; zie V, p. 321 n. 2.

15 Dubois Maillé; zie no. 2762, p. 398 n. 3.

16 Elisabeth Stuart, weduwe van Frederik V van de Palts.

17 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.

[p. 445]

Opto, Excellentissime Domine, reginae¹, regno, Tuaeque Sublimitati cuncta prosperrima.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius².

1 Christina van Zweden.

2 Naam en onderschrift ontbreken in de uitgave der Epist.

Lutetiae, 6/16 Octobris 1636.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.