Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2800. 1636 oktober 17. Aan L. Camerarius³.

Illustrissime Domine,

Scripsi breves literas ad te, sed septimo quoque die, ut rerum hic saepe mutantium faciem quam saepissime ac recentissime conspiceres. Tuas datas XXVII^o Augusti⁴ nunc demum, id est, plus⁵ sesquimense quam scriptae sunt posterius accipio. Non tota in ventis culpa est, sed quod navigia nulla sunt ad⁶ id instituta, ut cum literis ultro citroque commeent. Spero Batavos nostros⁷ huic malo remedium reperturos, ut sic quoque maris possessionem retineant.

Schawatskius⁸, ut et antehac significavi⁹, si forte perlatae sunt literae, me non adiit nec, ego cum vidi, excusatores misit¹⁰. Valedixit reginae¹¹ - nam rex¹² ab urbe est¹³ - domum rediturus per Venetias.

Literas habeo Dantisco, quae pendere adhuc nuntiant illud de conjugio cum Palatina virgine negotium¹⁴. Cum Veneto hic legato¹⁵ ita locutus est Schawatskius, quasi plurimae difficultates intervenirent ob religionis dissidium; alii putant haec fingi omnia, ut, si fieri potest, labefactetur virginis summatis circa sacra animus; caeterum si constantiam, de quo ego non dubito, retineat, non¹⁶ eo minus constitutum rem conficere.

3 Copie Den Haag, ARA. Eerste afd. coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 2, p. 83; copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 53. Gedrukt Epist., p. 271. Geadresseerde, Ludwig Camerarius, was ordinarius Zweeds ambassadeur in Den Haag.

4 De brieven van Camerarius aan Grotius zijn verloren gegaan.

5 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala en in de uitgave der Epist.

6 De copie te Uppsala en de uitgave der Epist. hebben ‘in’.

7 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala en in de uitgave der Epist.

8 Johan Zawadski, Pools gezant; hij maakte zich gereed om via Venetië naar zijn land terug te keren.

9 No. 2755 dd. 11 september, gelijkluidend aan no. 2754; zie aldaar, p. 385.

10 In plaats van de woorden ‘me non ... misit’ hebben de copie te Uppsala en de uitgave der Epist. ‘visus mihi non est. Excusatores misit.’

11 Anna van Oostenrijk, koningin van Frankrijk.

12 Lodewijk XIII.

13 De woorden ‘nam ... est’ ontbreken in de Haagse copie.

14 Er werd in 1636 bij herhaling gesproken van een huwelijk van de Poolse koning Wladislas VII (IV) met Elisabeth van de Palts, de oudste dochter van de in 1632 overleden Winterkoning, Frederik V, en Elisabeth Stuart, dochter van de Engelse koning Jacobus I. Het huwelijk heeft geen doorgang gevonden.

15 Alvise Contarini di Nicolo.

16 De copie te Den Haag heeft ‘ne’.

[p. 446]

Legam literarum tuarum filum, ut de singulis, quod nunc intelligimus, significem.

In Burgundia hactenus pares bellantium copiae mutuo metu tempus extraxere. Nunc, quid futurum sit, postquam e Silesia septem ferme millia Hispano militantia caesaris¹ vires auxere, exspectamus.

In Italia malae adhuc res sunt. Cuncta circum Placentiam, etiam flumen Trebiam tenet Hispanus² et ab urbe id abducit; atque eum principem³ bello opprimit, alios conditionibus tentat. Dux Rohanius⁴, cum ad res agendas multa ei desint, suo exemplo probat non esse eam fortunae vim, ut eripere sapienti possit, ne se utilem publico praestet. Edidit nobis Commentarium in Commentarios Caesaris, dignum opus et se et Caesare, quo⁵ perfectissimum ducem - is libri titulus est - et describit et facit⁶.

Classis Gallica a Vado rediit nullo effecto operae pretio, quod tantis impendiis respondeat. Tamen archiepiscopus Burdigalensis⁷, qui classi praeest⁸, quod potuit, id est, vota sua contulit.

Non videntur Angli remissuri id, quod jam magna spe devorarunt piscarium vectigal. Et haud dubie Batavorum privatis privata et praesentia tantum respicientibus blanditur onus initio modicum et magna pensatum utilitate, quod ipsos Angli a Dunquercanis praestare velint immunes. Spero rectorum prudentia concordiae viam inveniet, ad quam comes Licestrius⁹, magnae nunc auctoritatis - in reditum ei praefectura destinatur Hiberniae - adferet¹⁰ quicquid a viro egregie cordato et publici amante exspectari potest.

Landgravio¹¹ cuncta bene procedant, optandum est. Hanoviae novum parari obsidium multae literae nunciant.

Daniae regem¹², quando mos ei a nostris gestus est, spero nobis paulo plus quam non inimicum fore. Et ad id operam suam pollicentur Angli.

De septem hostium cohortibus Suedica virtute caesis auctorem habemus Sanctichaumontium¹³.

De Turcae¹⁴ in Polonum¹⁵ odio consentiunt cum tuis Constantinopolitanae quas vidi literae. Sed potentiae illius¹⁶ cursum mire sufflaminant et

1 Van keizer Ferdinand II.

2 Philips IV.

3 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

4 Henri, hertog van Rohan, luitenant-generaal van de Franse troepen in Graubünden en de Veltlin.

5 Het ‘qui’ van de Epist. zal een zetfout zijn.

6 Zie voor dit geschrift no. 2790, p. 433 n. 9.

7 Henri d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux, commandant van de Franse vloten in de Middellandse Zee.

8 De woorden ‘qui classi praeest’ ontbreken in de copie te Den Haag.

9 Robert Sidney, graaf van Leicester, extra-ordinarius Engels gezant in Parijs.

10 Het ‘adfert’ van de copie in Uppsala zal een schrijffout zijn.

11 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel. De voorafgaande passage ‘Et haud ... exspectari potest’ ontbreekt in de Haagse copie.

12 Christiaan IV.

13 Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont, speciale gezant van Lodewijk XIII bij de Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

14 Sultan Murád (Amurath IV).

15 Wladislas VII (IV); in de copie te Uppsala en in de uitgave der Epist. staat ‘Poloniam’.

16 De copie te Uppsala en de uitgave der Epist. hebben ‘ejus’.

[p. 447]

Persarum arma et motus interni. Poloni autem in rebus sunt satis prosperis depulso Tartaro¹ et cum Russo² reconcinnata pace.

In Picardia res quiescunt; et morbi magis magisque fluentes brevi, ut puto, regem hic sistent dilato in ver bello, nisi pace praecedatur³.

Huc usque scribendo processeram, cum literae mihi tuae recentes admodum, quippe VII Octobre datae, quas Maurerius⁴ pertulit, redduntur. Gratias pro iis ago maximas, quod non minus sunt uberes illis, quarum modo memini prioribus; tum vero gaudeo meas in non parvis rebus conjecturas tuo firmari, quod facio plurimi, iudicio. Responderem et his singulatim, nisi me ipse opprimeret obsignandi mittendique articulus. Praeterea sunt non pauca, de quibus jam dixi, quid aut didicerim aut suspicer. Pauca tantum festinans addam.

In cardinalem⁵ odia haud dubie publico nocent. Rex eum tutari perstat.

Princeps Arausionensis⁶ multa habet hoc tempore adversa, quae Galli spe et ingenio festinabundi non suis ponderibus aestimant. D. Ioachimum⁷ feci semper maximi; ac dignum censeo, cui obtingat honos reconciliatae cum Anglis patriae. Navem istam Indicanam spero jam Batavi intra sua praesidia duxerint, ne id quoque alimentum ad tot discordiae causas accedat.

De Brasilia puto esse cur bene sperent. Non deseret princeps Arausionensis, cujus summa est auctoritas, res, quibus propinquum suum⁸ passus est inseri.

Quid sit, quod a Maguntiacensi in causa Palatina Hispanus desideret, tam scire aveo quam nequeo suspicari. Cum Gallis nullum dum fedus coiit Angils⁹, quod sciam, et promittunt legati¹⁰, qui me amant, se quod¹¹ fiet me non celaturos; et ostendunt, si iniquitate Austriaca vim experiri cogantur, etiam Suedicam a se societatem expeti.

De supplementis, quae ad nostros exercitus pervenere, multum gaudeo. Magni cancellarii¹² praesentia haud dubie egent res Germanicae. Sed ille ubi ubi erit¹³, publico semper erit utilissimus.

De Zavaskio quid nobis adversum agitaverit aut egerit, facilius est suspicari quam resciscere. Discedet puto cras, ut domestici ajunt, bene confectis rebus. Galli in spe danda liberales sunt, dum ne federibus se obstringant¹⁴; etiam federibus adstricti saepe elabuntur.

1 Kantemir-Mirza; zie over hem no. 2611, p. 175 n. 9.

2 Michael III Fjodorowitsj Romanow (1613-1645; geb. 1596).

3 Het ‘praecidatur’ van de Epist. zal een zetfout zijn.

4 Maximilien Aubéry du Maurier; vgl. no. 2614, p. 180 en n. 2 aldaar. De brieven van Camerarius aan Grotius zijn verloren gegaan.

5 De Richelieu.

6 Frederik Hendrik.

7 Albert Joachimi, heer van Hoedekenskerke, ordinarius ambassadeur van de Republiek in Londen. - Vanaf hier wordt de brief in copieboek no. 2 voortgezet op p. 86. De brief aan Camerarius wordt nl. op p. 85 onderbroken door die aan Jasky (no. 2798; zie p. 441).

8 Johan Maurits, graaf van Nassau-Siegen.

9 Gelezen moet worden: Anglus = Karel I van Engeland.

10 De ordinarius Engelse ambassadeur te Parijs en zijn (op p. 446 n. 9) genoemde extra-ordinarius collega.

11 Het ‘quid’ van de Epist. zal een zetfout zijn.

12 Axel Oxenstierna.

13 Dit woord is in de editie der Epist. uitgevallen.

14 De uitgave der Epist. heeft ‘adstringant’.

[p. 448]

Meas ad Deum preces cum tuis iungo, ut, si non ubique, certe inter christianos sit pax, qualis esse debet, utque tibi ac tuis cuncta e sententia eveniant.

Illustrissimae Dominationi Tuae observantissimus
H. Grotius.

Lutetiae, XVII Octobris nov. Cal.¹ MDCXXXVI.

1 De copie te Uppsala heeft abusievelijk: VII Oct. n.c.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala in margine: Redd. Hagae Comit. A.^o 1636 cal. nov. st. novo.