Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2789. 1636 oktober 10. Aan A. Oxenstierna⁴.

Excellentissime Domine,

Cardinalis Guenettius⁵ Coloniam petens transiit Basileam; tendent eodem Davausius⁶ et, qui jam ab Italia venit, Lugdunensis cardinalis⁷.

Venetus legatus⁸ persuasum mihi voluit ex Zavaskio⁹ - qui jam bene valens adhuc tamen hic haeret - se cognovisse nihil futurum de regis sui cum Palatina conjugium¹⁰ ob aversas Polonorum voluntates.

Angli legati¹¹ credere me volunt nihil se cum Gallis acturos, nisi Suedis consciis eorumque pro meritis ratione habita.

Villauclercs¹², collega Caecilii¹³, mihi dixit multa agitari de pace componenda Suedos inter et Polonum. Ostendi ego Batavico exemplo et rationibus in talibus controversiis indutias longas facilius quam pacem perpetuam, quae rogati juris abdicationem requirat, cudi.

Sparguntur rumores parum certi de reconcilianda cardinali¹⁴ regis matre¹⁵

4 Gedrukt Epist., p. 269; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 251. Tesamen met nos. 2776, 2781 en 2799 beantw. d. no. 2858.

5 Martio, kardinaal Ginetti, door Urbantis VIII ter vredesconferentie afgevaardigd.

6 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

7 Alphonse Louis du Plessis, hertog van Richelieu, kardinaal-aartsbisschop van Lyon; hij was de oudste broer van de eerste minister.

8 Alvise Contarini di Nicolo.

9 De Poolse gezant Johan Zawadski; van zijn werkelijke of voorgewende ziekte is in voorgaande brieven meer dan eens sprake.

10 Er werd in 1636 bij herhaling gesproken van een huwelijk van Wladislas VII (IV) van Polen met Elisabeth, de oudste dochter van de in 1632 overleden paltsgraaf Frederik V, de Winterkoning, en Elisabeth Stuart, dochter van de Engelse koning Jacobus I. Het huwelijk heeft geen doorgang gevonden.

11 De ordinarius Engelse ambassadeur in Parijs, John Scudamore, en zijn extra-ordinarius collega Robert Sidney, graaf van Leicester.

12 Henri Auguste de Lomenie, graaf van Brienne, heer van Ville-aux-Clercs; zie III, p. 228 n. 11. De naam staat in de tekst in cijfercode: 81.79.1030.192.39.60.85.66.22.40.

13 Schuilnaam voor Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny en Buzançais.

14 De Richelieu.

15 Maria de Medici; zij verbleef in de Zuidelijke Nederlanden.

[p. 429]

hac lege, ut illa ab se omnes eos, qui in cardinalem hostiliter scripsere, ableget; et de revocando Guisio¹ dandaque ei Britanniae Armoricae praefectura et filio ejus² in matrimonium Anna, Mantuani ducis filia altera³, ut habeat cardinalis, quem opponat comitis Suessionensis⁴ sibi magis magisque suspecti molitionibus simulque ut Lotharingicam domum distrahat. Comitem certe perstare in consilio de dignitate sua nihil largiendi satis apparet; et ab eo metuere sibi cardinalem et hoc⁵ apparet, quod nobiles aliquammulti animo manuque promti regio imperio jussi sunt ab eo discedere nulla probabili de causa.

Manet rex fidus cardinali non tam amore quam quod sine tali adminiculo se rerum oneri imparem judicet. Ambiani aut juxta ambo sunt eaque in urbe cum ducibus jam bis consultatum est. Priore conventu placuerat comitem penetrare in Belgicos fines; altero cum appareret obsidium nullum tentari posse hoste circum valido et commeatus euntibus defore, praevaluit Lafortii⁶ consilium non tanti aestimantis vicorum incendia et praedas, ut periculum pugnae famisque subeundum foret. Intervenit et hoc malum, quod stativa Degenfeldii⁷ in itinere Dorlanum irrupit hostis equosque et sarcinas abripuit aegre servato Degenfeldio ac duce Wirtembergensi⁸. Hostium pars bona inter Dorlanum et mari propiora se tenet. Video plerosque ita existimare Gallasio⁹ intra ducatum Burgundiae, alii cuipiam hostium duci intra Campaniam hiberna fore magno Galliae incommodo.

Dux Rohanius¹⁰ vix tria millia secum habens sui militis adversis Rhaetorum et Helvetiorum animis damnum aliquod a Cerbelone¹¹ novis, ut scripsi¹², copiis aucto accepturus videtur.

In Italia pessimo in loco sunt res sociorum, ita ut imprudentiam ducis Parmensis¹³, qui se huic bello implicuerat, ipsi auctores Galli nunc palam incusent. Nihil ei principi restat extra Parmam et Placentiam: hujus arcem servat, oppidi haud satis compos ob aversa ab hoc bello studia habitantium illic. Accessit et frequens infelicibus malum hostium crescens numerus. Nam et dux Etruscus¹⁴ praeter terrestria auxilia classem quoque Hispanicam suis navibus longis auxit et Genuates non modo Gallo militi aditum ad Parmensis terras per suos fines negarunt, sed et classem Gallicam, cum apud Vadum consisteret, petiere machinis; quo malo coacta illa in oram Massiliensem se recepit.

In Montisferrati agrum injiciunt se hostes et dux Mantuanus, quod prohibere non potest, ultro concedit velut paci se redditurus. Haec tot ac tanta mala, praeci-

1 Charles de Lorraine, hertog van Guise; vgl. VI, p. 276 n. 6.

2 Henri II de Lorraine, hertog van Guise. Zie voor dit huwelijk De Noailles, Le Maréchal de Guébriant, p. 438/9.

3 Anna (1616-1684), jongste dochter van Carlo Gonzaga, hertog van Mantua. Zij huwde in 1645 met Eduard (1625-1663), zoon van paltsgraaf Frederik V en Elizabeth Stuart.

4 Louis de Bourbon, graaf van Soissons; vgl. III, p. 66 n. 12.

5 De uitgave der Epist. heeft ‘hunc’.

6 Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force.

7 Christophe Martin, baron van Degenfeld; zie VI, p. 16 n. 3.

8 Roderich, oudste zoon van Julius-Friedrich, hertog van Würtemberg-Weiltingen.

9 Matthias, graaf Gallas, generaal-majoor in dienst van Ferdinand II.

10 Henri, hertog van Rohan, luitenant-generaal van de Franse troepen in Graubünden en de Veltlin.

11 Johann, graaf van Cerbellon (Giovanni, graaf Serbelloni).

12 No. 2781.

13 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

14 Ferdinando de Medici, groothertog van Toscane.

[p. 430]

pue vero alimentorum et pecuniae inopia - nam vetera onera plurima placandae plebi remissa sunt, adeo nova instituere nemo nunc audeat - omnibus paene Gallis ingens injiciunt pacis desiderium cardinali ad ejus nomen, ut suis rebus parum utilis, trepidante neque ad eam venturo, nisi necessitate, quod rerum peritissimi futurum putant, trudatur. Etiam ea, quae Corbiae praejacebant nobis cis Samaram munimenta, quae a Gallis capta perscripseram¹, amissa rursum sunt, quia machinae, quibus defenderentur, non aderant incredibili tum ibi tum alibi negligentia.

Agri quod Bononiam Morinorum respicit pleraque vastata a Waertiano² milite impune.

Legatus Venetus, cum nuper in aulam iisset, cardinalem convenire non potuit. Nunc iterum eo profectus est ingerens se ultro Poloniae Angliaeque negotiis.

Nos in rerum nostrarum magna vivimus ignorantia, quia literas ex Hollandia nullas pridem accepimus ac proinde nec ex ulterioribus locis, cum Angli accipiant septimo quoque die. Id eo evenit, quod naves a Zelandia ad Caletum, quae literas ferant referantque, institutae non sunt, et audio Batavis id cupientibus noluisse Gallos, nimirum ut ipsi tantum per suos homines interdum commeantes rerum notitiam accipiant, caeteros eam celent rumoresque venditent suo ex usu.

Incipiet jam agi aliquid Ratisbonae, ex quo legati Saxonis³ adsunt. Dicitur pacem cupere deque ea serio agere Cassellensis landgravius⁴.

Argentoratenses octo Gallicis cohortibus negarunt transitum.

Archidux Aenipontana⁵ Rhaetos bonis verbis lactat. De negotio episcopi Curiensis⁶ promittit operam suam apud Caesarem⁷ Firstembergum interim locum ditionis episcopalis retinens sine Rhaetorum, ut pollicetur, malo. Tribunorum et centurionum, qui Gallis militant, querelas corpus Helveticum huc pertulit; et sane habent, quod doleant: non solvi sibi stipendia, quae ipsi gentis more suis quisque militibus coguntur numerare. Sed surdas aures publica paupertas facit Gallorum nunquam divitum, nisi cum faciunt foedera.

Classis Gallica non modo nihil nocuit Hispanis, sed et profuit praetextu dato, quo civitati Neapoli millio unus, alter nobilibus exprimeretur intendereturque impositum farinae vectigal. Centum scutatorum millia inde accepit modo Leganesius⁸ exspectans quinquaginta alia millia, quae a Sicilia jam Genuam venerant. Praeter auxilia ducis Etrusci suo sumtu in terris ejus pergit militem scribere Hispanus⁹.

1 No. 2781.

2 Van Johan van Werth.

3 Gezanten van Johann Georg van Saksen te Regensburg waren: Johann von Ponikau, Gabriël Tüntzel von Tuntzenhausen, Konrad Carpzov (1593-1658), jurist, en Friedrich Metsch; voor laatstgenoemde zie no. 2693, p. 295 n. 15.

4 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel; vgl. no. 2609; bovendien no. 2743, p. 366 en n. 7 aldaar.

5 Claudia de Medici; zie V, p. 451 n. 11.

6 Johann Flugi d'Aspermont, van 1 februari 1636 tot zijn dood op 24 januari 1661 bisschop van Chur.

7 Ferdinand II.

8 Diego Mexia Felipes de Guzmán, markies van Leganès.

9 Philips IV.

[p. 431]

Hafkirchii¹, qui militiam suam offert regno Suedico, laudes multis praedicat Marinus² rogatque, eum ut Sublimitati Tuae commendem. Marini literas ego recte accipio; ille meas non item. Ad Sprecherum³ meae Sprecherique ad me pereunt prope omnes.

Ad Hanoviam intercludendam a commeatu parari cuncta intelligimus. Venit huc modo quidam a Colmaria⁴, qui syndici ejus civitatis literas mihi monstrat et in iis obsidionis metum haud satis valido, si vis ingruat, ad oppidi tutelam praesidio.

Scribit ad Sublimitatem Tuam Ringravius⁵; mihi idem significat literis 20 Septembris⁶ spem esse eum, quem castris ceperunt locum Valetta⁷ et dux Bernhardus⁸ ad Montsausconium, defendi facile posse adversus crescentes quantumvis hostium vires favente ipsis situs oportunitate. Id ipsum quo magis et ego sperem, facit, quod ex Picardico regis exercitu, quando penetrari in Belgas non potest, aliquot millia illuc mitti intelligo. Ex eodem regis exercitu nobilitas nullo stipendio fessa sumtibus domum properat; crediturque rex ipse brevi huc futurus vel una satis gravi causa, quod pestis castra vastet.

Corbia ingenti hostium praesidio ad quinque millia defenditur.

Bressaeus⁹ refrigeratus antehac apud cardinalem huc usque in gratiam rediit, ut pro Caletensi provincia Andegavensem acceperit.

Etiam nunc a Caleto venit tabellarius nec quicquam nobis a Batavis adfert.

Deus, Excellentissime Domine, prosperrima omnia reginae¹⁰, regno, Tuae quoque Sublimitati largiatur.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Georg Lorentz, baron van Hofkirchen; in december 1636 ging hij over in dienst van Ferdinand II.

2 Over Charles Marin(i) zie V, p. 436 n. 4.

3 Fortunatus Sprecher von Bernegg; zie IV, p. 138 n. 9.

4 Met de syndicus van Colmar zal bedoeld zijn Jean Henri Mogg.

5 Otto, wild- en Rijngraaf; zie V, p. 405 n. 3.

6 Ook in brief no. 2788 is sprake van een brief van rijngraaf Otto dd. 20 september 1636, die echter verloren gegaan is. Wel is er een schrijven van Otto dd. 22 september (no. 2767); daarin wordt echter met geen woord van het hier aangeduide bericht gerept.

7 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

9 Urbain de Maillé, markies van Brezé; vgl. o.m. no. 2734, p. 356 en n. 7 aldaar.

10 Christina van Zweden.

Lutetiae, 10 Octobris nov. Cal. anni 1636.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.