Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2598. 1636 mei 21. Aan A. Oxenstierna³.

Excellentissime Domine,

De negotio Hornii⁴, de quo nuper bis per notas scripseram⁵, venit ad me marescallus Hebron⁶. Dixit spondere se velle pro eo, qui rem susceperat, cui nomen Hamilton⁷. Virum esse bonum et magno in hanc rem ferri studio. Locutum eum cum duce Bernhardo⁸, qui nunc in abitu est. Eum primo quidem satis se praebuisse audientem, cunctatum postea. Eusebium⁹, quantum necesse esset, erogare in eam rem de pecunia Vindicis¹⁰ velle, si promitteret Iustinus¹¹ id imputatum iri in id, quod lactucae¹² fragis¹³ debent. Iustinus, qui rem tam bonam nolebat morari, perscripsit accepto latum iri, quantum Hebron ex usu judicaret. Ea de re syngrapham ad Eusebium Hebron pertulit. Res urget, et quantum conjectura assequi potest, de exitu bene sperandum. Scio, quantum ea res Miltiadi¹⁴ cordi est. Deumque precor, propitius adsit.

Ponicam¹⁵, qui ad me interdum venit, et post ducis abitum in Britanniam Batavosque iturus est¹⁶, sollicitum video, duo ut excuset: quod dux Bernhardus se Galliae propius quam ante addixerit - pacta non vidi - et quod Maguntiaco

3 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 233; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 184.

4 Gustaf Karlsson Horn; hij bevond zich in gevangenschap. In de tekst staat de naam in cijfers aldus: 159.1.27.;93.1.9.;117.1.3.;163.1.5.;177.1.5.;193.1.5.

5 Zie no. 2585, p. 140 en eerder - doch niet in cijfercode - no. 2521, p. 42.

6 John Hepburn; zie over hem de aantekening bij de aan hem gerichte brief no. 2620.

7 Hugh (Hugo) Hamilton († 1679), eerste lord Hamilton of Glenawley, co. Fermanagh. Hij was door zijn vader, Malcolm Hamilton, aartsbisschop van Cashel en Emly († 1629) in 1624 in Zweedse krijgsdienst gezonden, waar hij het tot de rang van kolonel bracht. Hij werd in 1648 onder de Zweedse adel opgenomen. De naam staat in de tekst in cijfer: 32.1.15.;33.1.2.;33.1.6.;35.1.2.;37.1.12.;39.1.3.;47.1.5.;49.1.4.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

9 Schuilnaam voor De Richelieu.

10 Schuilnaam voor (de koning van) Frankrijk.

11 Pseudoniem van Grotius.

12 Lactuca is een codenaam voor Frankrijk.

13 Fraga is een codenaam voor Zweden.

14 Schuilnaam voor Axel Oxenstierna.

15 Tobias von Ponikau, raad en gezant van Bernhard van Saksen-Weimar.

16 De woorden ‘iturus est’ zijn in de editie der Epist. uitgevallen.

[p. 158]

subventum non sit. Causam inter alia praefert, quod a discessu Sublimitatis Tuae dux aliquo tempore literas nullas receperit.

Hogendorpius¹ it conscripturus apud Batavos militem. Confluentibus ad Rhenum, ad Mosellam timeri video, nisi jam nobis periere. Gallasius² movere se dicitur horreis ad Brissacum et Heilbronnam jam paratis.

Dux Bulionius³ cum copiis, quae Brezaei⁴ fuere, e Batavis Mosellam versus iturus, ni res Leodii retineant. Cancellarium Franciae⁵ vidi his diebus eique causam Crojacae viduae e Pomerania Domo⁶ calide commendavi.

Spero referendarium fore Davausii fratrem⁷.

Cum de novo foedere inter Suediam Galliamque sermo incidisset, dicebat mandatum sibi, ut sigillum Galliae foederi imprimeret, puto ita, ut a Sanctichaumontio⁸ conceptum fuit, neque enim id exprimebat. Addebat, cum de mora in solvenda pecunia tam diu debita conquererer⁹, rem miram, ante sex menses signatum a se regis¹⁰ praeceptum de scutatis centies millibus in eas rationes persolvendas, id missum Hamburgum nec scire se, quid intervenisset, quo¹¹ minus tunc pecunia esset persoluta.

Literae ab Hispania nos docent legatum, qui ibi est, Anglum¹² gratias egisse regi Hispano¹³ pro navata opera in re Palatinatus. Nimirum, quantum video, Angli commercio cum Hispanis fruuntur, et ob id cum imperatore¹⁴ sibi esse controversiam, quam cum Hispano malunt, et qualicunque blandimento patiuntur sibi satisfieri.

Eaedem literae tres ducatorum milliones ex Hispania mitti ajunt: duos pro Germanicis rebus. Eos jam in Italiam pervenisse a Genua literae nuntiant.

Etiam hoc ex Hispania scribitur civitates Ansiaticas, ut naves ibi retentas jure regio in libertatem recuperent, decem a se naves in usum Hispaniae, magnas et validas, praebitum iri spopondisse.

Olivarius¹⁵

1 Gijsbert van Hogendorp, tot de val van Mainz op 17 december 1635 gouverneur van die stad.

2 Matthias, graaf Gallas, sedert 1629 als generaal-majoor in dienst van keizer Ferdinand II.

3 Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon.

4 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

5 Pierre Séguier.

6 Anna, hertogin van Pommeren, hertogin van Croy; zie over haar no. 2595, p. 154 n. 2. Zie ook de aan haar gerichte brieven nos. 2595 en 2731.

7 Wellicht Jean Jacques de Mesmes, seigneur de Roissy, broer van Claude de Mesmes, graaf van Avaux. Er was nog een tweede broer van de graaf van Avaux: de president Henri de Mesmes; maar - naar het mij voorkomt - stond Grotius met hem op te vertrouwelijke voet dan dat hij hem zou hebben afgedaan met een ‘Davausii fratrem’. Vgl. III, p. 122 n. 7.

8 Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont, speciale gezant van Lodewijk XIII bij Oxenstierna; het verdrag was op 30 maart te Wismar ondertekend.

9 De uitgave der Epist. heeft ten onrechte ‘conquereretur’.

10 Lodewijk XIII van Frankrijk.

11 Aan de lezing ‘quo’ van de Epist. geef ik de voorkeur boven het ‘quod’ van de Oxenst. Skrifter.

12 Walter Aston.

13 Philips IV.

14 Ferdinand II.

15 Gaspar de Guzmán, hertog van Olivarès (1587-1645), hertog van San Lucar en

[p. 159]

¹⁵ in immensa illa potentia semper floret et crescit, diciturque filius

15 Medina Las Torres, markies van Heliche, graaf van Azarcollar, eerste minister van de Spaanse koning tot 17 januari 1643.

[p. 159]

ejus¹ in Angliam mitti. Valleoleti excrescens amnis magna dedit damna. Rohaniam² alii duci Bernhardo, alii Lenoxio³, propinquo regis Britanniae⁴, sermonibus despondent.

Rex Galliae ut conspicuum monumentum maneat promotae sua auctoritate rei romanensis, lychnum aureum magnum in aede Tirani jussit suspendi suo nomine per legatos romanae ecclesiae addictos, partim Rhaetos, partim Vallitelinates.

Venetos audio fidem suam interposuisse pro novis illis pactionibus de Valle Telina.

In Germania Hagenoviam, in Italia Placentiam in periculo esse, ni mature subveniatur, intelligo. Et Argentoratum territari a caesarianis⁵. Jam et Valetta cardinalis⁶ et Hebron se itineri parant. Ad Rohanium pecuniae valde egentem missa tantum centum francorum millia intelligo.

Romae, nescio unde, sed percrebuit opinio, regem Hispaniae quam imperatorem pacis esse avidiorem.

Haec ideo festinantius scripsi, quod Hollandus tabellarius hinc abiret citato itinere, ut literae quam possent recentissime advenirent.

Desinam cum solennibus votis, Excellentissime Domine, Tuam Sublimitatem resque ejus divinae tutelae commendans.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Enrique Felipéz de Guzmán, markies van Mairena; zie no. 2597, p. 156 n. 7.

2 Marguerite de Rohan; vgl. no. 2593, p. 150 en n. 7 aldaar.

3 James Stuart (1612-1655), hertog van Lennox en van Richmond. Hij huwde op 3 augustus Mary, dochter van George Villiers, hertog van Buckingham; zij was weduwe van de in 1635 overleden Charles, lord Herbert of Shurland.

4 Karel I.

5 De troepen van Ferdinand II.

6 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

Lutetiae, 21 Maji 1636.

Liber, quem mitto, infensus non Hispano tantum regi sed et pontifici⁷ primum libere vulgatus per hanc urbem est, deinde ardente flagitatu pontificis nuntii⁸ vetitus vendi.

7 Urbanus VIII; de titel van het geschrift luidt: Le Nonce du Peuple François, sur le suiet de la Guerre contre l'Espagnol. Paris, Chez Claude de Griset, rue des Armandiers, à la Belle Branche. M.DC.XXXVI. Het werd op 21 mei verbrand.

8 Ordinarius nuntius was Giorgio Bolognetti; over het boek schrijft Grotius ook in zijn brief van 30 mei aan Oxenstierna, no. 2611.

Op een aangehecht blad:

Excellentissime Domine,

Postquam literas obligaveram, venit ad me tribunus: pecuniam recipiet illicoque obibit. Singula cum considero, bene spero, sed ut in negotio facile mutabili. Homo est industrius et omnium, quae ad rem pertinent, gnarus, optimae fidei Hebrone judice⁹.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.

9 Deze toevoeging ontbreekt in de uitgave der Epist.