Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2359. 1635 november 22. Aan A. Oxenstierna⁹.

Excellentissime Domine,

Sadlerus¹⁰ hic est et cum eo Visdemus¹¹, is qui Saxenhusii fuit. Sadlerus

9 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Wellicht tesamen met nos. 2309, 2328, 2333 en 2343 beantw. d. no. 2412. Gedrukt Epist., p. 196; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 118.

10 Philip Sadler, officier in Zweedse dienst.

11 Johann Vitzthum von Eckstedt, officier in Zweedse dienst, garnizoenscommandant van de stad Sachsenhausen.

[p. 348]

literas a cardinali Valetta¹ ad patrem Iosephum² et Butillerium³ secum tulit, quas tradit ipse. Vicissim datae sunt, quas ad Sanctichaumontium⁴ ferat, quibus inclusas esse arbitror ad Tuam Sublimitatem scriptas.

Sadlerus Maguntiaci castello, quod fuerat alimentorum, jam defecisse judicat, nec aliter censet Visdemus. Dixerat abiens hinc Ponica⁵ Sadlero omnia, quae Alsatia rex⁶ tenet, data fruenda duci Bernhardo⁷, dum bellum manebit; si pax fiat, regem effecturum, ut ratio habeatur tum auctarum ipsius rerum tum et spei de Franconia, semperque etiam pacis tempore exercitum decem millium sumptu regis ipsius sub ductu fore.

De Franquendalia hostium facta jam constat. Scribit Thuanus⁸ 10 Novembris nov. cal. misisse hostem partem copiarum et machinas octo ad obsidendas Tabernas. Vim exercitus hostilis adhuc munimentis teneri apud Meziram, ita ut pugnae spes nulla sit; neque tamen otio abire tempus; per Vinariensis diligentiam ademtos hosti vicos aliquos, quibus se tenebat. A Nanciaci praesidiariis caesos hostium eos, qui ad S. Nicolai praedabundi excurrerant; sperari et audendi occasiones in eum militem, quem episcopus Viridunensis⁹ ex Coloniensi agro et aliunde adduxit; ferme quatuor illi sunt millia Metim inter et Viridunum. Laudat, quod ad tuendum Campaniae limitem copias aliquas rex habeat sub comite Suessionensi¹⁰.

Hanoviam aliquid rerum necessariarum importatum dicit, unde, non addito. Addit ei, qui Maguntiaci est, militi excursus jam esse liberiores. Posterioribus literis adjungit die 11 novi cal. equitatum omnem ducentibus ipsis cardinali et duce Valetta¹¹ egressum, ut Croatos Vergavillae stativa habentes caederent; sed non dato ad eos aditu partem tantum sarcinarum in Suedi militis venisse potestatem, eam credi valere C^m scutatorum. Haec habebant illius literae, quibus nihil est exploratius, ne apud aulam quidem.

De landgravii¹² paratibus in bellum aut pacem sermones vacillant. Profectus ad eum per Batavos est comes Hanovius¹³. Cum eo Hollandiam petiit Heufdius noster¹⁴ Brezaeo¹⁵ et Charnassaeo¹⁶ adjutor futurus ad disturbanda omnibus modis induciarum Batavicarum molimina, quarum in hac aula non levis est metus eoque magis, quod dixisse feratur princeps Arausionensis¹⁷ effecturum se brevi,

1 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

2 Over père Joseph zie V, p. 309 n. 12.

3 Claude le Bouthillier.

4 Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont.

5 Tobias von Ponikau, raad en gezant van Bernhard van Saksen-Weimar.

6 Lodewijk XIII van Frankrijk.

7 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

8 François Auguste de Thou.

9 François de Lorraine (†1661).

10 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

11 Bernard de Nogaret, hertog van La Valette (1592-1661), later - in 1642 - hertog van Epernon.

12 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel.

13 Jakob Johann van Hanau-Münzenberg; zie V, p. 301 n. 1.

14 Johan Heufft, bankier te Parijs en zaakgelastigde o.m. van Zweden.

15 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

16 Hercule de Charnacé, Frans gezant in Den Haag.

17 Frederik Hendrik.

[p. 349]

ut Scenquianum castellum in Batavorum potestatem redeat¹, cujus boni opera, quae illic fiunt, peritis spem nullam praebent.

Quas cum his mitto literas puto esse ab Haga nostro². Nescio, an illis literis recentius sit quod mihi affirmat legatus Venetus³: Revanum urbem a Turca⁴ captam: credique majoris mali metu adactum Persam⁵ quovis modo se eo bello explicaturum. Inde in christianorum partem aliquam incubitura arma sultani, quantum fama judicat, bellacis et apud militem cari. Id si erit, aut Suediae Galliaeque patescet aliqua rei gerendae occasio, aut Imperator⁶ et Hispanus⁷ ad aequiora quam nunc pacta descendent.

Pacis avidum esse Imperatorem Vienna scribitur. Addunt literae de Polono⁸ dubia ibi esse judicia. Scripsisse Saxonem⁹ rationem agendi, quam Tua Sublimitas institit, plenam esse insidiarum: nihil omittere Sabaudum¹⁰, quo ei aulae se purget, societatemque suam cum Gallis necessitate sibi extortam persuadeat.

Valli Telinae minus jam timetur obsepto per nives Bormii transitu, pestilentia ad haec per Tirolim saeviente.

Angli non modo in Hispanum nihil agunt, sed et veteres cum Batavis controversias asperant.

Est jam sub praelo Londini de mari clauso sive de dominio maris Iohannis Seldeni liber¹¹.

In duabus a se captis insulis Margaritae et Honorati tum praesidium militare tum opera auget Hispanus; crediturque praeterea sperare equitem a se in provinciam Narbonensem posse transponi.

Cardinalem Lugdunensem¹² taedet morae ad aulam Romanam, et, quantum intelligo, in negotio dissuendi matrimonii¹³ nihil ibi proficitur.

Pavius¹⁴ in aulam hanc accitus rogatusque, numquid haberet de induciis, quae apud Batavos cuderentur, scire se negavit nihil, ut arbitror, mentiens. Eadem

1 Over Schenkenschans zie no. 2241, p. 175 n. 1.

2 Cornelis Haga (1578-1654), gezant van de Republiek te Konstantinopel.

3 Alvise Contarini di Nicolo.

4 Sultan Murád (Amurath IV).

5 Sefi (Sam Mirza), sjah van Perzië van 1628 tot zijn dood in 1642.

6 Ferdinand II.

7 Philips IV.

8 Wladislas VII (IV).

9 Johann Georg, keurvorst van Saksen.

10 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

11 John Selden (1584-1654), jurist, een der geleerdste mannen van zijn tijd; in 1635 verscheen te Londen zijn Mare Clausum, seu De Dominio Maris Libri Duo. Primo, Mare, ex Jure Naturae seu Gentium, omnium hominum non esse Commune, sed Dominii privati seu Proprietatis capax, pariter ac Tellurem, esse demonstratur. Secundo, Serenissimum Magnae Britanniae Regem Maris circumflui, ut individuae atque perpetuae Imperii Britannici appendicis, Dominum esse, asseritur. - Pontus quoque Serviet Illi. Londini, Excudebat Will. Stanesbeius, pro Richardo Meighen, MDCXXXV, geschreven tegen Grotius' Mare libervm sive de ivre qvod Batavis competit ad Indicana commercia dissertatio. Lugduni Batauorvm, Ex Officinâ Ludovici Elzevirij. Anno M.DI.IX. (Ter Meulen-Diermanse, no. 541).

12 Alphonse Louis du Plessis de Richelieu (1582-1653), kardinaal-aartsbisschop van Lyon, broer van de eerste minister.

13 Het betreft de pogingen het huwelijk van Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans, broer van Lodewijk XIII, ongeldig te doen verklaren; zie Merc. Franç. XX, p. 849 vv., p. 989 vv.

14 Adriaen Reyniersz. Pauw.

[p. 350]

haec aula abeuntem Heufdium oneravit promissis de pecunia, sed ita, ut nihil ipsi scriptum atque signatum daret. Spargit et rumorem de Suedorum magnis per Bohemiam successibus: utendumque ipsis dari eum militem, quem de Polonicis copiis Davausius¹ conduxerat. Habeantne haec aliquid in se veri, an temporis causa fingantur, unde discemus?

Bulionius² aegrotat; illud satis mirari non possum, quod ex Ponica se habere dicebat Sadlerus - mihi enim nihil tale dixerat Ponica - sperare se Benfeldium in ducis Bernhardi potestatem venturum volentibus aut nolentibus Suedis, sed haec latius explicabit Sadlerus ipse, qui cis dies quatuor iter ad Tuam Sublimitatem arripit.

Deus, Excellentissime Domine, vitam, valetudinem ac res Sublimitatis Tuae prosperet.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

2 Claude de Bullion.

Lutetiae, 12/22 Nov. 1635.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.

In dorso: Praes. Stralsundi, die 14/24 Dec. 1635.