Algemeen letterkundig lexicon

oncreatief schrijven

Etym: Lat. creativus < creare = scheppen.

Aan het Engels ontleende term voor een 21ste-eeuwse richting in de traditie van de literaire avant-garde. In de praktijk van het oncreatief schrijven eigenen auteurs zich bestaand tekstmateriaal toe door het te transcriberen, te kopiëren en in een nieuwe context te plaatsen. Daardoor krijgt de tekst ook een nieuwe betekenis. Oncreatief schrijven maakt dus gebruik van bestaande taal en reflecteert op de enorme taalproductie die vandaag al bestaat door in te zoomen op een bepaald segment ervan. De Amerikaanse dichter Kenneth Goldsmith, die de term introduceerde, beschouwt oncreatief schrijven als een respons op de komst van het internet. Daar is namelijk een eindeloze hoeveelheid tekst beschikbaar die men naar believen kan overnemen en manipuleren. Zelf publiceerde Goldsmith onder andere een nauwgezette letterlijke transcriptie van weerberichten, sportnieuws en verkeersinformatie van een lokale tv-zender.

De term alludeert op creatief schrijven of ‘creative writing’, niet alleen als een brede noemer voor literatuur maar ook als de naam van het schoolse en academische vak waarin mensen hun literaire schrijfvaardigheid ontplooien. Terwijl ‘creatief schrijven’ conform de dominante moderne opvatting van literatuur uitgaat van de originaliteit van literair werk, toont ‘oncreatief schrijven’ dat ook collage, citaat en plagiaat tot verrassende en betekenisvolle kunst kunnen leiden. De praktijk van oncreatief schrijven is dan ook een voortzetting van de readymade uit de historische avant-garde. Ook stiftgedichten gebruiken bestaand tekstmateriaal en leunen zo aan bij het oncreatieve schrijven. Het werk van de vormgever Boris Van den Eynden dat onder het pseudoniem Evelin Brosi verschijnt, verwijst naar Goldsmith en brengt de principes van oncreatief schrijven in de praktijk. Van Brosi verscheen in 2020 een boek waarin alle samenvattingen (vgl. synopsis) van de soap-serie Thuis chronologisch na elkaar geplaatst worden in een doorlopende tekst.

Lit: M. Perloff, Unoriginal genius: poetry by other means in the new century (2010) • K. Goldsmith, Uncreative writing: managing language in the digital age (2011) • C. Dworkin & K. Goldsmith (red.), Against expression: an anthology of conceptual writing (2011) • A. Epstein, ‘Found poetry, “uncreative writing”, and the art of appropriation’ in The Routledge companion to experimental literature (2012), p. 310-322 • L. Bernaerts, ‘Conceptual avant-garde writing in contemporary Flanders: Evelin Brosi’s Thuis (2020)’ in Dutch crossing (2024).

onbetrouwbaar perspectief

onderbetoning