Algemeen letterkundig lexicon

soap

Etym: Eng. zeep; verwijzend naar het feit dat soap opera's vaak werden gesponsord door zeepfabrikanten.

Hoorspel of, tegenwoordig vaker, televisiespel dat in de vorm van een langlopend feuilleton op regelmatige tijdstippen de dagelijkse belevenissen verhaalt van ‘gewone’ (Coronation Street, Eastenders, Neighbours), ‘rijke’ (Dallas, Dynasty, The bold and the beautiful) of ‘bekende’ mensen (De Pfaffs; in dit laatste geval, dat pretendeert werkelijkheidsgetrouw te zijn eerder dan fictioneel, spreekt men ook van ‘reality soap’). Het liefdesthema en het sociale thema (jobs, geld, macht), niet zelden gecombineerd, leveren de voornaamste drijfveren voor de breed uitgewerkte plot. De psychologische geloofwaardigheid van de personages – familieleden, vaak van verschillende generaties (saga), vrienden, minnaars, vijanden – en de zgn. realistische presentatie van setting en gebeurtenissen zijn belangrijke prioriteiten van het genre. De aandacht van de kijkers, waarvan meestal het voortbestaan van de reeks afhangt, wordt gaande gehouden door verschillende verhaallijnen met elkaar te verstrengelen of af te wisselen (entrelacement) met het oog op de publieksreacties. Om pragmatische redenen wordt de realistische code wel eens doorbroken, bijv. om via spanning of spektakel de kijkcijfers op te krikken, of om wijzigingen in het acteursbestand op te vangen.

De naam van het genre vindt zijn oorsprong in het feit dat radiohoorspelen van dit type in het pre-televisietijdperk gesponsord werden door grote zeepfabrikanten. Vooral sinds de jaren 1960 gaat het om een internationaal verschijnsel, waarbij grote televisiemaatschappijen en productiefirma’s met concurrerende series dingen naar de aandacht van kijkers over heel de wereld. O.m. wegens het commercieel opportunisme dat de regels van het genre dicteert, wordt het ondanks zijn technisch professionalisme vaak afgedaan als louter amusement (vgl. triviaalliteratuur).

Lit: M.G. Cantor & S. Pingree, The soap opera (1983) • C. Schemering, The soap opera encyclopedia (1985) • T. Modleski, Studies in entertainment. Critical approaches to mass culture (1986) • F. Dupont, Homère et Dallas (1990) • Soaps, themanummer van Bzzlletin 27 (1997-1998), 248 • S. Lücke, Real Life Soaps: ein neues Genre des Reality TV (2002) • D. Hobson, Soap opera (2003) • L. Alexander e.a., Teaching TV soaps (2004).

snijwit

soap opera zie soap