Algemeen letterkundig lexicon

singer-songwriter

Etym: Eng. zanger-liedschrijver.

In brede zin benoemt de term elke artiest die liederen schrijft (tekst) en componeert (muziek) en ze ook ten gehore brengt. Het betreft een traditie die teruggaat tot de barden, skalden en troubadours uit de middeleeuwen (zie in dit verband ook chanson). In de moderne muziek zijn er ontelbaar veel zangers die graag hun eigen songs schrijven en daardoor als singer-songwriter bestempeld kunnen worden; daaronder ook de allergrootste sterren als Bruce Springsteen, Adele, Ed Sheeran en Taylor Swift.

De term wordt vaak gebruikt in een meer specifieke zin voor zangers/liedschrijvers die een deel van hun inspiratie putten uit ‘roots’-muziekgenres als blues, country, bluegrass of folk (volkslied-1). Deze genres zijn historisch geworteld in een bepaalde regio of sociale geschiedenis, wat hen een aura van authenticiteit verleent. Het gevoel van authenticiteit wordt versterkt door de persoonlijke muzikale en poëtische stijl van de liederen en door het feit dat singer-songwriters graag solo optreden, waarbij ze zichzelf begeleiden op akoestische instrumenten (vaak gitaar of piano) in een ‘directe’ en ‘eerlijke’ muzikale communicatie met de luisteraar.

In deze beperktere zin roept de term namen op als Pete Seeger, Woody Guthrie, Joan Baez, Bob Dylan, Paul Simon, Donovan, Don McLean, Cat Stevens, James Taylor, Joni Mitchell, Carole King, Carly Simon, Elton John en Leonard Cohen. Hun liederen kunnen een maatschappijkritische inslag hebben (protestsong) maar vaak ook behandelen ze een meer persoonlijke thematiek, beladen met introspectie en emotie. Voor het Nederlandse taalgebied kan men denken aan singer-songwriters als Jules de Corte, Herman van Veen, Boudewijn de Groot, Bram Vermeulen, Miel Cools, Wannes Van de Velde, Stef Bos en Willem Vermandere.

De liederen van singer-songwriters werden doorgaans gerekend tot de ‘muziek’ eerder dan de ‘literatuur’. Dit beeld is evenwel aan het wijzigen, zoals bleek uit de (weliswaar controversiële) toekenning van de Nobelprijs voor de Literatuur aan Bob Dylan in 2016. Deze verschuiving heeft te maken met een groeiend besef van de multimodaliteit van de literatuur. Niet zelden worden de teksten van bekende singer-songwriters apart gepubliceerd in boekvorm, wat hun literaire aspiraties bevestigt. Zie ook popliteratuur.

Lit: P. Hawkins, Chanson. The French singer-songwriter from Aristide Bruant to the present day (2000) • F. Mus, De demonen van Leonard Cohen (2015) • K.A. Williams & J.A. Williams (red.), The Cambridge companion to the singer-songwriter (2016) • I. Marc & St. Green (red.), The singer-songwriter in Europe: Paradigms, politics and place (2019) • F. Mus (red.), Grondtonen. Als muzikanten schrijvers worden (2020).

simultaneïteit

singularis pro plurali