Algemeen letterkundig lexicon
(2012-....)–Anoniem Algemeen letterkundig lexicon–
Auteursrechtelijk beschermdconcordantie-1Etym: Lat. concordare = eensgezind zijn, harmoniëren. Index-1 – ook wel concordans of KWIC (Key Word In Context)-index genoemd – waarin alle woorden uit een tekst of uit alle teksten van een auteur alfabetisch als trefwoord opgenomen zijn en in hun context gegeven worden. Voor de tekstinterpretatie heeft dit tot voordeel dat men onmiddellijk kan zien of men met een vergelijkbare context te maken heeft. Reeds eind 17de eeuw vervaardigde Abraham Trommius zijn concordantie op de Statenvertaling van de Bijbel. Tegenwoordig wordt het samenstellen van concordanties zeer vergemakkelijkt door de computer, bijv. B.J.P. Salemans & F.A.M. Schaars, Concordantie met alfabetische woordenlijst, frequentielijst, retrograde woordenlijst, tekstweergaven en concordantie van hoogfrequente woorden van het dramatisch werk van Joost van den Vondel (1587-1679) (1990); Kr. Huybrechts e.a., Guido Gezelle in 15.000 woorden: een concordantie op het door hem gebundeld dichtwerk (2 dln., 1986); P. King, Concordances of the works of J. van den Vondel (2 dln. betreffende Maria Stuart en Leeuwendalers, 1982); K. Lassche, Het Gruuthuse-handschrift. Woordindex met gegevens over de woordconcordantie (1993); A. Quak, Wortkonkordanz zu den altmittel- und altniederfränkischen Psalmen und Glossen (1975). Voor tal van gecanoniseerde auteurs als Dante, Shakespeare, Goethe, Gezelle, Achterberg, Yeats en Joyce zijn concordanties vervaardigd. In Leuven is een serie ‘Index et concordances de l'Institut de Linguistique de Louvain’ opgezet waarin ‘Concordantielijsten van Zuidnederlandse romans’ (Hugo Claus, Hubert Lampo) verschenen. De Bijbel is tegenwoordig in allerlei versies en vertalingen op diverse wijzen doorzoekbaar via de website www.biblija.net. Concordanties bewijzen hun nut bij de tekstanalyse en het onderzoek van het karakteristieke woordgebruik (idioom), motieven (motief) en thema's (thema) van een werk, schrijver, genre of periode, door het inzicht dat ze verschaffen in aspecten als de frequentie van woorden, kenmerkende collocaties, mogelijke verschuivingen van woordbetekenissen en gevallen van polysemie, ontlening uit andere werken (intertekstualiteit) enz. Door de voortschrijdende automatisering zijn steeds grotere tekstbestanden – zoals de dbnl – op steeds geavanceerder manieren te doorzoeken. Een lijst van woorden zonder context noemt men een woordindex. 
Concordantie van de vier Bijbelse evangeliën (eind 13de eeuw). [bron: A.G.H. Bachrach e.a.(red.), Moderne Encyclopedie van de Wereldliteratuur, dl 2 (19802), p. 281].
Lit: M. Geerinck, Hella S. Haasses ontmoeting met de computer; poging tot literairkritische analyse van De Verborgen Bron op grond van de automatische behandeling van de tekst (1976) • A. Crosland, ‘The concordance as an aid in the historical study of literature’ in Style (1977), p. 274-283 • Q.A.M. de Kort & G.L.J. Leerdam (red.), Computertoepassingen in de Neerlandistiek. Lezingen gehouden op het gelijknamige congres, op 24 november 1989 georganiseerd door de Landelijke Vereniging van Neerlandici in samenwerking met IBM Nederland N.V. (1990).
|
|