Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6305. 1643 juli 6. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Intellecto e sermonibus Reygersbergii et vestris ad eum litteris vos non intercedere quominus filii Petri nomine Santeni filia ipsi in matrimonium a me postularetur, ego eius

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 365. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6282, beantw. d. no. 6321.

[p. 386]

continuo rogatu, communicatis cum senatore consiliis, secundo huius mensis adii Santenum eique nulla vestri mentione, filii tantum nomine exposui mores Carlotae ipsi tantum placere ut propiore vinculo cum ipsa uniri desideret, satis iam fuisse temporis ut ex conversatione ibi habita filii spectare[n]tur ingenium et indoles; de aliis quae in tali negotio afferri solent me, utpote inter notos et amicos, nihil praedicare, itaque petere me ipsi hoc matrimonium.² Respondit, gratiis prius actis, mirari se quod Petrus me ea de causa ad se mittere voluerit, quippe cui ante aliquot tempus ipse cum uxore³ indicaverint non placere sibi nimis frequentem Petri conversationem, atque ita rogaverint ut ab ea abstineret, interdicturi etiam nisi amicus fuisset; exinde ipsum quidem minuisse frequentiam; et satis alias placere ingenium, caeterum in tanta rerum omnium caritate, ubi et heredibus de necessariis sit prospiciendum, non sibi e re sua et filiae videri id matrimonium cum filio, cui deessent ea quae ad familiam commode sustentandam requiruntur. Regessi ego et nos optasse ut antequam de matrimonio ageretur filius tuus in aliqua dignitate aut munere fuisset constitutus, eaque de causa me nuper Amstelodami⁴ fuisse et cum amicis ea de re egisse et ab iis hoc accepisse responsum, nihil nunc quidem vacare, sed ubi quid vacaverit rationem eius habitum iri, atque ita futurum ut cum iis quae a vobis impetrare posset, onera matrimonii valeant sustineri, rogare itaque me ut de tota re amplius velit deliberare. Respondit ille se cum uxore acturum, et dixi ego me aliquando reversurum, sed tempus certum non constitui. Tunc ille vino afferri iusso saluti vestrae propinavit, hinc ad alios sermones digressi vix semihorula exacta discessimus.

Ego in hoc colloquio non expressi quid filius nunc temporis a vobis sit habiturus annuatim, quia id ipsi minus placiturum credebam si tantum pecunia annua, sine certa sorte quae liberis procreandis cedere debeat, pramittatur. Ipse vero satis ostendit minus sibi probari quod de domicilio Amstelodami constituendo dixeram; dicebat enim se liberorum esse amantissimum, ideoque et filiam minorem Gravio⁵ elocasse, ut eam prope se haberet.

Haec est propositionis a me factae narratio, in qua valde cavi ne limites mandati excederem. Nunc quid amplius hac de re fieri velis indica; tum etiam si forte filius indicet Santenum consentire, quantum donationis propter nuptias nomine offerre possim, et an vestro nomine pacta antenuptialia conficere possimus, et quid concionatoribus de consensu vestro in hoc matrimonium respondere queamus.

Abiit ad vos praeterita septimana Adrianus Vergoesius, iunior Guilielmi frater,⁶ qui etiam a me commendari tibi voluit. Aderit et ei cognatus noster Tuningius, parentum

2 De huwelijksplannen van Pieter de Groot; zie Grotius' brief aan Nicolaes van Reigersberch van [2 mei 1643] (no. 6197). Lang had de jongeman op de ouderlijke zegen moeten wachten, maar toen de toestemming eindelijk werd gegeven begonnen de ouders van Pieters begeerde Charlotte van Santen bezwaren tegen de verloving te maken (Rogge, Brieven van en aan Maria van Reigersberch, p. 249-250, en M. van Leeuwen, Het Leven van Pieter de Groot, p. 54-59). De onderhandelingen eindigden in een groot drama: Charlotte overleed op 24 september 1644 (begraven te Delft op 27 september 1644). Haar nagedachtenis werd in twee gedichten van de hand van de Haagse hofsecretaris Constantijn Huygens geëerd: ‘Op het graf van joffrouw Charlotte van Santen, gestorven te Delft, den 24 september 1644’ en ‘Op een schoon vrouwenbeeld, in glas gesneden, door de konstighe hand van wijlen joffrouw Charlotte van Santen’ (Dichtw. C. Huygens IV, p. 2-3 en p. 21).

3 De ouders van de bruid waren Frans Willemsz. van Santen, schout van Delft, 1629-1675, en Walburgh van Trello († 1680); zie Briefw. C. Huygens I, p. 45, en Delft, GA, DTB, Inv. nos. 39 en 43.

4 In zijn ‘Amsterdamse’ brief van 1 juni (no. 6242) berichtte Willem de Groot dat Pieter de hoop op het vinden van een passende werkkring nog niet had opgegeven.

5 Françoise van Santen († 1685) trouwde op 27 april 1642 met Aelbregt van der Graeff. De uit Den Haag teruggeroepen echtgenoot werd later burgemeester van Delft (Delft, GA, DTB, Inv. nos. 44 en 70).

6 Adriaen (1619-1686), jongste zoon van de Haagse advocaat mr. Adriaen van der Goes († 1632), broer van Willem van der Goes (no. 6292), trok voor zijn promotie tot doctor iuris naar Frankrijk (NNBW VIII, kol. 616-617).

[p. 387]

suorum et amicitiae nomine satis commendatus.⁷ Offeret tibi Vergoesius sex Lucani exemplaria, item Anthoboliam tuam minore forma excusam, et libellos duos de rebus Anglicis.⁸ Plura ipsi neque festinatio neque ratio itineris tradere sinebat.

Pro novis quae de rebus Gallicis scribis gratias habeo, imprimis de affectu erga foederatos reginae, deque eo quod Espernonius obtinuit porroque obtenturus est Elbovius.⁹ In nostro statu rebus ut nunc sunt constitutis nihil tale sperari potest.¹⁰

Historia Albigensium ubi prodierit¹¹ rogo ad nos transvolet; erit eius cognitio et utilis et iucunda. Cum praetore Grotenhusio vel coram, vel per amicum agam de libro Victoriae.¹²

Princeps Arausionensis nihil ad Hulstam promovit.¹³ Putant quidam eum imminere propugnaculo quod aquis Gandavensibus impositum est. Certe prope Philippinam suos exposuit, relictis prope Hulstam denis e centuriis singulis, - sunt autem eae numero centum quinquaginta - cum lembis scaphisque minoribus.

Postquam haec scripsi, intelligo Adrianum Vergoesium adversis ventis hic retineri cum sociis, itaque te ea quae misi serius accepturum. Hodie mihi senator Reygersbergius tradi iussit catalogum iam diu a te missum bibliothecae Cordesianae, pro quo maximas tibi habeo gratias.¹⁴ Interim rogo ut libelli de Cive memineris; propediem enim adibo Johnsonium, quem absque spe mittendi eius libri adire vix audeo.¹⁵

Vale,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

7 Gerard Tuning (ca. 1621-ca. 1688), zoon van Jan Tuning, stadhouder van de Naaldwijkse lenen van Frederik Hendrik, 1613-1625, en de Delftse brouwersdochter Catharina Brand. Ook hij maakte een studiereis naar Frankrijk (Orléans, Arch. Dép. du Loiret, D 219). Na het behalen van een graad in de rechten werd hij advocaat en vervolgens raadsheer in de Raad van Brabant (A. van der Marel, in De Navorscher 94 (1953-54), p. 55-59 en p. 65-76).

8 In het pakket bevonden zich enkele presentexemplaren van Grotius' nieuwe aantekeningen bij Lucanus (BG nos. 430 en 431) en ook de Blaeu-herdruk van de Florum sparsio (BG no. 792). De twee ‘libelli’ zijn waarschijnlijk pamfletten geschreven in de geest van ‘Den Britannischen Blixem’ en ‘Den Brittannischen Donderslach’; vgl. no. 6182, en Aitzema(f^o) II, p. 878-879.

9 Het Parlement van Parijs onderzocht de stukken die in de jaren dertig waren gebruikt in de processen tegen Bernard de Nogaret de La Valette, hertog van Epernon, en Charles II de Lorraine, hertog van Elbeuf.

10 De processen die Cornelia de Groot en Adriaen Hogerbeets voor het Hof van Holland hadden aangespannen; zie no. 6306.

11 De Historia Albigensium in deel V van de bronnenpublicatie Historiae Francorum Scriptores van André en François Du Chesne (Parijs 1636-1649).

12 Dr. Jan ten Grootenhuys Jansz. had in een ver verleden zijn exemplaar van de ‘relectiones’ van Francisco de Victoria aan Grotius afgestaan. De vraag was of hij na zoveel jaren nog teruggave verlangde.

13 Frederik Hendrik kwam bij aankomst in Zeeuws-Vlaanderen (25 juni) tot de ontdekking dat gouverneur don Francisco de Melo en zijn onderbevelhebber Andrea Cantelmo het garnizoen van Hulst op oorlogssterkte hadden gebracht (Briefw. C. Huygens III, p. 399-400).

14 De Parijse bibliofiel Jean de Cordes was eind juli 1642 overleden. Met het oog op de belangstelling van Richelieu voor diens bibliotheek was onder toezicht van Gabriel Naudé een Bibliothecae Cordesianae catalogus, cum indice titulorum opgesteld; vgl. nos. 5918 en 5954 (dl. XIII).

15 Hobbes' Elementorum philosophiae sectio tertia: de cive, Parijs 1642. Willem de Groot was door de in Den Haag woonachtige Engelse predikant Samson Johnson opmerkzaam gemaakt op het bestaan van dit boek. Beiden zouden dit werk graag in hun bezit willen hebben; zie no. 6153.

Raptim. Hagae, VI Iulii 1643.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 14 Iulii.