Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5705. 1642 mei 3. Van N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

De sieckte van ons broeder,² die mij subyt in Zeelant heeft getrocken, is oorsaecke dat uEd. nu met eenyge ordinarese van mij niet en heeft gehadt. Ende nu weder hier gecommen sijnde, sal ick op alle de uwe die ick hebbe gevonden, niet anders seggen als dat ick geduyrende mijn absentie het bouck van Riveth³ met attentie hebbe gelesen, die mij dunckt niet min metterdaet te presteren als hetgene hij hadde belooft, capterende alle occasiën om uEd., die hij seyt met respect te willen tracteren, sooveel mogelijck te crencken ende hatelijck te maecken, namentlijck bij mijnheer den cardinael ende de crone van Sweden. De voornaemste passagiën, die meest aenstotelijck sijn ende daer vrij wat op valt te seggen, hebbe ick geëxtraheert, die ick oock hiernevens vouge.⁴ Naer mij dunckt, soo loopt hij in sijn heel werck verre buyten het spoor, tracterende - hetgene nu duysent malen mach sijn geschiet - de dispuyten selffs in plaetse van het middel om die uyt den wech te leggen. Het is hem leet dat hij in alle houcken souckende niet meer heeft connen voortbrengen dat hij meent uEd. hinderlijck te connen sijn, als blijckt uyt het extract uyt den brieff bij uEd. aen mij geschreven,⁵ die sooveel te passe comt op dit subject als het vijffde wiel aen de wagen. Dat uEd. in die tijden altijt gedreven is geweest met een ijver van vereenynge, connen veele van uwe schriften getuygen ende namentlijck, soo ick goede memorie hebbe, de dedicatie van Christus patiens in den jare 1608 ofte daerontrent aen den heer president Janin gedaen;⁶ voorts uEd. correspondentie met Casaubono daerop gehouden,⁷ gelijck mede met Milio,⁸ op welck subject eenen brieff, geschreven 1617 off daerontrent, noch berust onder Colvio, schoonsoon van Milius, jegenwoordych

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, K 78e. Eigenh, oorspr. Niet ondertek. Gedrukt Rogge (ed.), Br. Nic. v. Reigersb., p. 714 no. 281. Wellicht antw. op nos. 5665, 5666, 5676, 5677, 5685 en 5686, beantw. d. no. 5721.

2 David van Reigersberch; vgl. het onderschrift in no. 5665.

3 Hugonis Grotii in Consultationem Cassandri Annotata. Cum necessariis animadversionibus Andreae Riveti ... (BG no. 1172).

4 Deze uittreksels ontbreken.

5 De brief die Grotius in 1608 aan zijn zwager had geschreven (no. 137 (dl. I)). Zie voor een verklaring hoe Rivet aan de tekst is gekomen, Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau I, p. 146 n. 32, en p. 155-157. In de Animadversiones van Rivet is de bewuste brief afgedrukt op pp. 251-254 (vgl. BG no. 1277).

6 Grotius had zijn Christus patiens (BG no. 31) in het begin van maart 1608 opgedragen aan Pierre Jeannin; vgl. no. 114 (dl. I), en Dichtw. I, tweede deel, pars 5 A en B, p. 39-57.

7 Vanaf 1602 correspondeerde Isaac Casaubonus (1559-1614) met Grotius; vgl. no. 29 e.v. (dl. I). Ook toen Casaubonus in 1610 Frankrijk verliet om als theoloog in dienst van koning Jacobus I van Engeland te treden, bleef het briefcontact bewaard. Van de brieven van Casaubonus aan Grotius had J.F. Gronovius een uitgave verzorgd in Isaaci Casauboni Epistulae, Den Haag (Th. Maire) 1638 (ex. aanw. Den Haag, KB).

8 Met tussenpozen wisselden Grotius en Abraham van der Mijle brieven met elkaar uit; vgl. nos. 296, 302, 517 (dl. I), no. 960 (dl. II), no. 1045 (dl. III). Vermoedelijk is de door Reigersberch gesignaleerde brief verloren gegaan.

[p. 212]

predicant binnen Dordrecht.⁹ De dedicatie van de eerste editie van uEd. bouck de Iure belli et pacis¹⁰ toont dat oock claer. Ter goeder trouwen kan ick niet sien dat Riveth gaet, die voor desen, ten tijde den ambassadeur Rey hier was, soo malitieuselijck heeft gehandelt¹¹ ende ex professo uEd. naem altijt heeft gesocht te crencken, hetwelcke hij nu doet pessimo inimicitiae genere, laudando. Ick sal verlangen te sien hetgene uEd. jegens dat schrift heeft gestelt,¹² niet twijfelende ofte sal soo sijn gematycht ofte hij sal sijne pointen soo wel vinden als hij die geeft.

Laurentii bouck¹³ hebbe ick noch niet gesien, sed dicitur ineptire. Off hij evenwel heel dient onbeantwoort gelaten, sal uEd. best oordeelen.

In Engelant blijven de saecken in deselffde onseeckerheyt ende seyt men den conynck naer Ierlant sal gaen. Gebrian meent men hier dat versterckt sal worden met drieduysent man uyt de troupes van dese landen, die den conynck sal onderhouden.¹⁴ Hollant hout de reductie van de compangiën voor gearresteert. De ambassade van Engelant bij ses provintiën vastgestelt, is wederom in de Staten van Hollant, die tot dien eynde ende om meer gelt te verschaffen sijn beschreven, in deliberatie gebracht; dat bij veele de difficulteyten continueren ende die daertoe souden connen verstaen, de instructie alvoren souden willen examineren.¹⁵

Desen 3 Mey 1642.

9 Abraham van der Mijle (1563-1637) begon als gereformeerd predikant te Vlissingen, maar werd vervolgens, in 1614, remonstrants predikant te Papendrecht. Zijn schoonzoon Andreas Colvius (1594-1671) was sinds 1629 predikant van de Waalse gemeente te Dordrecht (Biogr. Lexicon voor de Geschiedenis van het Ned. Protestantisme I, p. 200-201, en II, p. 134-135).

10 BG no. 565.

11 In 1637 begon Rivet, in aanwezigheid van de Poolse ambassadeur Andreas Rey, ongevraagd te suggereren dat Grotius sympathie koesterde voor het socinianisme; vgl. nos. 3366 en 3375 (dl. VIII).

12 Grotius' Animadversiones in animadversiones Andreae Riveti (BG no. 1175).

13 Jacob Laurentius' Hugo Grotius papizans was eind april in Amsterdam verschenen.

14 De 3000 soldaten zouden gerecruteerd worden uit de vijf Franse regimenten in het Staatse leger (Het Staatsche leger IV, p. 127).

15 De Staten van Holland waren bevreesd voor een te sterke Staatse inmenging in de Engelse politieke twisten.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 14 [Mey].

En in dorso: 3 Mey 1642 N. Reigersberg.