Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5676. 1642 april 12. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

De middelwegh, op het stuck van de ambassade van Engellant voorgeslagen,² vinde ick niet vremd, uitgenomen dat de groote costen zeecker zijn ende de vrucht onzeecker. 't Was meer als tijd dat den coning zich stelde tegen de al te groote nederdrucking van zijne autoriteit. Maer vanwaer zijne Majesteit support sal vinden tegen eene zoo groote menichte van gealtereerde, staet te bedencken. Wa[n]t Schotlant is oorzaeck van alle de moeiten in Engellant ende is geen apparentie dat vandaer iet zal comen off tot redres van des conincx autoriteit ofte tot support van de bisschoppen, dewelcke zoo men in Engelant uit de kerck wil stellen, gelijck men die uit het parlement gestelt heeft, zoo is de scheuring onmijdelijck. Dat uwe Ed. zeit dat bij deze deliberatie van ambassade ende het gevolg Neefs³ credyt op de toetze werdt gestelt, is waer. Beide geeft mij wonder, dat de coninginne van Engelant geldt moet zoecken op panden ende dat haere Majesteit op zoo goede panden geen geldt en can vinden.⁴ Het different van Amboina waer goed afgemaect.⁵ Maer de Compagnie werdt geregiert bij luiden die beter menageren dan die het landt regieren. De cours van de bewinthebbers van dezelve Compaegnie in het stuck van het octroi is goed.

In Portugael geschiet niet ende is zeecker dat zonder sterck appuy die zaecken quaelijck zullen afloopen.

't Subsidie van uEd. quartieren aen Sweden is goed medegenomen, inzonderheit alzoo Swede haer daervoor niet en verbindt lang in oorlogh te blijven.⁶ Dat uwer Ed. zegt dat tuschen den grave van Guebrian ende Everstein⁷ geene groote intelligentie en is, is waer ende mijne opinie is dat de landgravin ziende de vredehandeling meer ende meer gesleept werdt, den

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 26k. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Tezamen met no. 5677. Antw. op no. 5662, beantw. d. no. 5705.

2 In de Republiek waren de meningen verdeeld over het zenden van een buitengewone ambassade naar Engeland. Besloten werd eerst het Parlement te peilen over de wenselijkheid van Staatse bemiddeling.

3 Codenaam voor Frederik Hendrik.

4 Koningin Henriëtte Maria had Engeland verlaten met medenemen van een deel van de kroonjuwelen.

5 De bewindhebbers van de Oostindische Compagnie werden gemaand de Engelsen genoegdoening te geven voor de ‘Amboina Massacre’ van 1623.

6 De toekenning van de Staatse subsidie aan Zweden gold voor de duur van 6 maanden. Met het overbrengen van het geld wilde de Zweedse resident Petter Spiring Silvercrona zich belasten.

7 De Hessische bevelhebber Caspar, graaf van Eberstein, verlangde meer faciliteiten voor het onderhouden van zijn manschappen aan de Nederrijn.

[p. 182]

cours van Lunemburg zal naevolgen.⁸ Dat den keiser de paspoorten niet goed en vind, is omdat monsieur d'Avaux een slimmen treck gespeelt heeft in de acte dien hij heeft gegeven, den keiser niet noemende.⁹ Nu wil den keizer voor de handeling dat voordeel trecken erkent te werden als keizer, gelijck den coninck van Vrancrijck dede voor de handeling tot Vervyn.¹⁰ Den ambassadeur van Denemarcken arbeidt om dit te accommoderen. Voorts dunct mij dat den keizer ende den coning van Spaegnie reden hebben om de vrede te wenschen ende dan den coning van Portugael uit te bonzen, want de assistentië[n] die aen den nieuwen coning zullen geschieden, zullen noit zooveel opereren voor hem als nu doet de diversie. Ende de oppressie en is zoo niet geweest in Portugael als wel eertijds in Hollant, waerdoor dan gebeurt dat de humeuren licht veranderen, bijzonder in een natie die altijd voor zeer inconstant is gehouden.

Den coning ende cardinael zijn niet wel te zamen. Zoo den cardinael stierf, hij zoude haest zijn vergeten. Maer zoolang hij leeft, is hij den coning noodigh. Zoo een van beide comt te sterven, zoo zullen wij daetelijck de paix hebben zonder nae Swede te wachten.

UEd. gelieve eens met den heer burgemeester Hasselaer¹¹ te spreecken om te zien off men onze Peter te Amsterdam eenigh beginsel van emploi soude connen geven in de zaecke van de Oostindische Compaegnie ofte anderzins om de practijck daerbij vougende hemzelve te mogen behelpen.

12 April 1642.

8 Nu de hertogen van Braunschweig-Lüneburg op gunstige voorwaarden de keizerlijke partij hadden gekozen, begon het ook voor Amalia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel, aantrekkelijk te worden hun voorbeeld te volgen.

9 Claude de Mesmes, graaf van Avaux, had meegewerkt aan het Hamburgse verdrag van 25 december 1641. Ter voorkoming van wrijvingen over de ‘titulen’ was voorgesteld om de vrijgeleidebrieven aan de gevolmachtigden ter vredesconferentie niet op naam van de lastgever maar op persoonlijke titel uit te schrijven.

10 De vrede die Frankrijk en Spanje op 2 mei 1598 te Vervins hadden gesloten. Tijdens de onderhandelingen voor deze vrede moest het Habsburgse huis, in casu Philips II van Spanje, zijn verzet tegen het koningschap van Hendrik IV opgeven (zie bijvoorbeeld, Receuil des lettres missives de Henri IV, t. IV, p. 879 en p. 883).

11 Pieter Pietersz. Hasselaer (1583-1651), burgemeester van Amsterdam en bewindhebber van de Oostindische Compagnie (Elias, De Vroedschap I, p. 369).

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 12 April 1642.