Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

[p. 387]

2757. 1636 september 11. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime Domine,

Mensis hujus initio cum Rambirvillerium in Burgundia scalis irrupsisset dux Bernhardus², principis Condaei³ omnem Burgundiam periclitari a vi hostium clamantis literis excitus ipse ac cardinalis Valetta⁴ eo profecti sunt et jam hostis praeter excursores aliquot se in comitatum recepisse dicitur. Duci Bernhardo audio IV esse equitum millia, peditis vix quicquam. Narravit mihi Degefeldius⁵, cum Dola obsessa esset, tantam fuisse imperitiam disponentium machinas, ut globi plerumque intacta urbe in partem castrorum alteram inciderent. Ad Corbiam nihildum aliud quam munit se hostis.

Rex⁶ Sylvanecti est: mitto acta, quibus reginam⁷ huic urbi, fratrem⁸ armis summo cum imperio praeponit, multo verborum honore, velut longa experientia cognitos, cum haec prima sint utrique regendi rudimenta. Reginae consilium additi Bulionius⁹ et Butillerius¹⁰, quem Angli¹¹ non minus quam ego, siquid obveniat, adire jussi: praeterea princeps parlamenti Lesaius¹² et Leo¹³. Fratris regii nomen repertum est, sub cujus umbra cardinalis¹⁴ imperaret, cui fasces submittere noluerat tentatus comes Suessionensis¹⁵. Veteri sanguinis profluvio non sine ulceribus ac dolore laborat cardinalis, flans interim ingentes spes. Nam fratri regio dixit se ipsi a sacris futurum Bruxellae, hac expeditione. Creditur rex brevi in his partibus habiturus L M egregiis nobilium civitatumque studiis. Machinae ei sunt XL, eductae e Portu Gratiae pleraeque.

Turcam¹⁶ sperant Galli moliturum aliquid, quo vires Hispani distrahant; ego aegris adeo, ut nuper¹⁷ scripsi, ejus imperii rebus nihil magni sperare audeo.

Brezaeus¹⁸ quod de se questum sciat cardinalem infensus, privatis insuper stimulatus in Mileraeum¹⁹ odiis, videtur abjicere velle publica munia dolente nemine. Classiarios omnes Pontcurleio²⁰ - alius hic est cardinalis propinquus,

1 Gedrukt Epist., p. 263; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 239. Tesamen met nos. 2721, 2734, 2744 en 2762 beantw. d. no. 2802.

2 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

3 Henri de Bourbon, prins van Condé.

4 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

5 Christoph Martin, vrijheer van Degenfeld; zie VI no. 2137, p. 16 n. 3.

6 Lodewijk XIII.

7 Anna van Oostenrijk, koningin van Frankrijk.

8 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

9 Claude de Bullion.

10 Claude le Bouthillier.

11 De ordinarius Engelse ambassadeur te Parijs burggraaf John Scudamore en zijn extra-ordinarius collega Robert Sidney, graaf van Leicester.

12 Nicolas Le Jay († 1640), premier président du parlement de Paris.

13 Hugues de Lionne (1611-1671); in 1636 vertrok hij naar Italië, waar hij zich de vriendschap van Giulio Mazzarini (Jules Mazarin) verwierf.

14 De Richelieu.

15 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

16 Sultan Murád (Amurath IV).

17 No. 2744, p. 372.

18 Urbain de Maillé, markies van Brezé; zie no. 2734, p. 356 n. 7.

19 Charles de La Porte, markies, later hertog van La Meilleray; zie no. 2734, p. 357 n. 1.

20 François de Vignerot, markies van Le-Pont-de-Courlay; zie no. 2734, p. 357 n. 2.

[p. 388]

longis navibus praefectus - iratos dimissionemque postulantes literis et melioris imperii promissis placat cardinalis.

Iam tertium intra paucillum temporis salutatum me venit regis admissionalis¹ dixitque Zavaskium² redditum meliori valetudini iter domum parare per Venetias. Quid egerit, nescio. Ceterum aliquid nobis noxium latere suspicor.

Ait Heufdius³ polliceri Bulionium nobis sub anni hujus exitum XXXII imperialium dalerorum millia. An staturus sit promissis, nescio. Certe impellere non desinam summa tota repraesentata valere ad res agendas potuisset. Istae particularum solutiones nihil aliud sunt quam vincula, quibus nos retineri putant obstrictos.

Londinio rex Angliae⁴ ob luem digressus Oxoniae nunc est. Ait comes Licestrius non in imperatorem⁵ tantum et Bavarum⁶, sed et in Hispanum⁷ justas⁸ sibi armorum causas, quod hic procuraturum se, ut Palatinatus cum electoratu reddatur, promiserit. Procurandi verbo includi praestandi necessitatem volunt Angli, cum Hispani operam se debere, non et eventum praedicent. Quamdiu cum Batavis de mari calet controversia, quis est, qui Anglos, qua oportet fortitudine, Palatini negotium curaturos putet?

Landgravius⁹ quid Hagae egerit, quid acturus sit Arausionensis princeps¹⁰, magna est exspectatio. Iuvenis princeps Wittembergius¹¹ ivit ad castra regis mihique valedicens rogavit, ut Tuae Sublimitati per me commendaretur.

Milereius¹² magnus antehac religionis reformatae defensor, sed a suis abscissus, dum cardinalis Riceliaci auspiciis conciliaturam inter romano-catholicos et evangelicos molitur, nihil deterritus libri antehac a se editi¹³ successu improspero, aliud vulgavit inscriptum cardinali hoc titulo: christianae concordiae inter catholicos et evangelicos in omnibus controversiis instruendae consilium¹⁴: nihil aliud haud dubie quam apud illos irrisum, apud hos offensam lucraturus, cum initium faciat ab assertione primatus Petri, quem perpetui ecclesiastici regiminis causa institutum asserit. Neque videt cardinalem aliosque pontificis¹⁵ ministros sub pacis vocabulo nihil aliud agere quam ut speciosum obtentum

1 Anne de Brulon; zie V, p. 316 n. 1 en passim.

2 De Poolse gezant Johan Zawadski.

3 De Parijse bankier Johan H(o)eufft, financieel zaakgelastigde voor Frankrijk zowel als voor Zweden.

4 Karel I.

5 Ferdinand II.

6 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

7 Philips IV.

8 De lezing der Epist. ‘jussas’ zal op een zetfout berusten.

9 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel; vgl. no. 2749, p. 381.

10 Frederik Hendrik.

11 Vermoedelijk Roderich, oudste zoon van Julius Friedrich, hertog van Würtenberg-Weiltingen; zie IV, p. 40 n. 9.

12 Foutief voor Mileterius; bedoeld is Théophile Brachet, sieur de la Milletière. Zie over hem V, p. 368 en n. 10 aldaar; zie ook IV, nos. 1601 en 1602.

13 De universi orbis christiani pace et concordiâ, per eminentissimum cardinalem ducem Richelium constituendâ. Parisiis 1634; vgl. V, p. 368 n. 10.

14 Christianae concordiae inter catholicos et evangelicos in omnibus controversiis instituendae consilium ... de fidei per Christi gratiam dono et divina praedestinatione, per Theophilum Brachetum Milleterium s.l. 1636.

15 Urbanus VIII.

[p. 389]

subministrent iis, qui ob metum aut spem a parte afflicta ad valentiorem cupiunt transgredi.

Ratisbonensis conventus jam coiisse creditur atque inter caetera acturus de Trevirensis¹ dispositione².

Crediderim magnas esse inter Rhenum atque Ararim hostium copias, quando princeps Condaeus nuntiatur nobis incendisse suburbia Divionis, ne illis latebras praeberent, et Colmaria magno exercitu premi.

Opto, Excellentissime Domine, Tuae Sublimitati res prosperas.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius³.

1 Philipp Christoph von Sötern, aartsbisschop-keurvorst van Trier; hij was op 26 maart 1635 met zijn hoofdstad in handen van de Spanjaarden gevallen.

2 De uitgave der Epist. heeft de lezing ‘depositione’.

3 Onderschrift en naam ontbreken in de uitgave der Epist.

Lutetiae, 11 Septemb. 1636.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.