Algemeen letterkundig lexicon

internet meme

Etym: ‘meme’ is een neologisme dat Richard Dawkins in 1976 bouwde door ‘gene’ (Gr. geneá = generatie, afkomst) en ‘mimesis’ (Gr. mimèsis = nabootsing, voorstelling) te combineren.

Het begrip omvat een breed scala aan online objecten die gedeeld, gekopieerd en aangepast worden door internetgebruikers, vaak met humoristische doeleinden. Typisch gaat het om korte multimodale teksten (zie de image macro als beste voorbeeld); maar ook zuiver visuele (bijv. foto’s van de ‘icebucket challenge’) en zuiver verbale objecten (zoals tweets met een bepaalde hashtag op Twitter) worden van gebruiker op gebruiker verspreid via platformen als Twitter, Facebook of Reddit.

Typisch aan internet memes is dat de artefacten in kwestie niet zomaar gekopieerd worden, maar ook creatief worden aangepast door de gebruiker. Zo vinden we doorgaans meer dan één instantie van een bepaalde meme. Figuren 1 tot 3 kunnen als voorbeeld dienen. Elk van deze figuren is verbonden met het Pepper Spray Cop-incident, een voorval uit 2011 waarbij een politieagent een groep van (schijnbaar) vreedzame protesteerders op Wall Street enigszins achteloos met pepperspray bespoot. Figuur 1 is de originele foto van de gebeurtenis, die meteen ‘viraal’ verspreid werd op het internet.

Figuur 1 [bron: Wikipedia]

Toch kan deze foto op zichzelf niet als internet meme beschouwd worden, omdat het cruciale element van adaptatie of creatieve aanpassing ontbreekt. Die input van de internetgebruiker vinden we wel terug in Figuur 2 (waarbij de Pepper Spray Cop opduikt in een scene van Star Wars) en Figuur 3 (die de agent laat opdraven in een andere welbekende meme, namelijk de zgn. Y U NO-meme).

Figuur 2 [bron: Daily Mail]

en

Figuur 3 [bron: knowyourmeme.com]

Het valt bij deze voorbeelden meteen op dat intertekstualiteit en intermedialiteit kernbegrippen zijn bij internet memes: gebruikers combineren en parodiëren bestaande inhoud tot nieuwe artefacten. Enige (digitale) geletterdheid is dan ook onontbeerlijk om de humoristische effecten van bepaalde voorbeelden te decoderen, waardoor internet memes ook een belangrijke sociale functie als incrowd code vervullen.

Lit: R. Dawkins, The selfish gene (1976) • erlehmann [N. Dagsson Moskopp] & plomplomplom [Chr. Heller], Internet-MEME. Kurz & geek (2013) • R.M. Milner, The world-made meme (2013) • L. Shifman, Memes in digital culture (2014) • B. Dancygier & L. Vandelanotte, 'Internet memes as multimodal constructions' in Cognitive linguistics 28 (2017), p. 565-598 • E. Zenner & D. Geeraerts, 'One does not simply process memes: Image macros as multimodal constructions' in E. Winter-Froemel & V. Thaler (red.), Cultures and traditions of wordplay and wordplay research (2018), p. 167-193 • L. Vandelanotte, 'One does not simply ... dismiss internet memes' in Babel. the language magazine 22 (2018), p. 28-34.

internet

interpolatie