Algemeen letterkundig lexicon

prerafaëlisme

Beweging in de Engelse schilderkunst, kunstkritiek en poëzie, met gaandeweg een breder uitstrekkende culturele invloed, die zijn oorsprong vond in de ‘Pre-Raphaelite Brotherhood’, opgericht in 1848 door Dante Gabriel Rossetti, John Everett Millais and William Holman Hunt. Deze jonge kunstenaars wilden de kunst vernieuwen door een terugkeer naar de zuiverheid, eenvoud en waarachtigheid van de schilderkunst van vóór Raphael (1483-1520); vandaar de naam van de groep. Later sloten ook William Morris en Edward Burne-Jones zich aan bij de beweging, en heel wat andere andere dichters (o.m. A.C. Swinburne), critici (o.m. John Ruskin) en artiesten raakten er direct of minder direct mee geassocieerd. Verschillende leden ervan waren dubbeltalenten als schilder en dichter; een aantal ervan (vooral William Morris met zijn ‘arts and crafts movement’) waren ook actief in de decoratieve kunsten. Door hun reactie tegen de lelijkheid die ze associeerden met de moderne industriële massaproductie, door hun zoektocht naar spirituele en esthetische zuiverheid, hun interesse in symbolisme en estheticisme, en hun nostalgie naar de middeleeuwen kan men ze in het verlengde situeren van de romantiek. Ze waren overigens bewonderaars van het werk van William Blake.

Vooral bij de Tachtigers en tijdens het fin de siècle ontstond in de Lage Landen een sterke interesse in de Pre-Raphaelites; dat merkt men o.m. bij de auteurs Frederik van Eeden, Edward B. Koster en P.C. Boutens, en bij artiesten als Antoon Derkinderen, Richard Roland Holst en Jan Toorop.

Lit: W. Gaunt, The aesthetic adventure (1945; rev. ed.1975) • W. Gaunt, The pre-Raphaelite tragedy (1942; rev. ed. 1988) • A. van Buul, In vreemde grond geworteld. Prerafaëlitisme in de Nederlandse literatuur en beeldende kunst (1855-1910) (diss., 2012).

prequel

preromantiek