Algemeen letterkundig lexicon

klassieke roman

Term uit de genreleer voor een type middelnederlandse ridderroman behorend tot de hoofse literatuur waarvan de stof is ontleend aan gebeurtenissen en heldendaden uit de klassieke oudheid. Het genre wordt vanwege de stofkeuze ook wel aangeduid als ‘matière de Rome’, antiquiserende roman of  antieke roman. De oudste middelnederlandse hoofse roman, waarvan we slechts een Duitse bewerking kennen, is zo’n klassieke roman: de Eneide van Heinric van Veldeke. Dit werk was rond 1174 grotendeels voltooid, waarna het manuscript (of de Oudfranse brontekst?) op een bruiloft in Kleef gestolen werd. Van Veldeke kon zijn roman pas ruim 10 jaar later, tussen 1184 en 1190, in Thüringen afmaken.

Andere middelnederlandse klassieke romans zijn de fragmentarisch overgeleverde Troje-verhalen van Segher Diengotgaf, die als Tprieel van Troyen en Den groten strijt zijn opgenomen in Jacob van Maerlants Troje-roman Historie van Troyen (ed. Verdam, 1873, vs. 2771-3694, 3695-4060, 4288-5309), maar ook als zelfstandige teksten zijn overgeleverd in het handschrift Van Hulthem. Tenslotte beschikken we nog over Jacob van Maerlants Alexanders Geesten (ca. 1260). Dat laatste werk handelt over het leven van Alexander de Grote en wordt om die reden ook wel als apart genre tot de Alexanderroman gerekend.

Lit: G. Schieb, Heinric van Veldeke, Heinrich von Veldeke (1965) • M. Gosman, ‘De receptie van het klassieke erfgoed in de Franse middeleeuwen. De Alexanderlegende als voorbeeld’ in R.E.V. Stuip (red.), Franse literatuur van de middeleeuwen (1988), p. 85-101 • N. Holzberg, Der antike Roman: eine Einführung (2006³) • R. Veenman, ‘Het klassieke gehalte van de middeleeuwen’ in De klassieke traditie in de Lage Landen (2009), p. 12-39.

klassieke oudheid

klassieken zie classic