Episodes uit Maerlant's Historie van Troyen
(1873)–Jacob van Maerlant–
AuteursrechtvrijNaar het te Wissen gevonden handschrift
[pagina 123]
| |
Eerste fragment van Segher. (Blommaert, Ovl. Ged., I, 1).
| |
[pagina 124]
| |
2800[regelnummer]
Sy daden se dicke met scaden
Weder ynne, als sy uyt quamen,
Daer si oec ten indoen namen
Grote scade, die hem was swaer.
Luttel men dan tien jaer,
2805[regelnummer]
Gheduerde dat, eer 't inde nam.
Helena, daers vele om quam,
Was soe uyttermaten scoene,
Scoender vrouwe en droech noyt croene.
My en wondert niet een twint,
2810[regelnummer]
Al was die scoene vrouwe ghemint
Van andren mannen dan van den haren,
Daer soe vele ridderen waren,
Die alle mynden hertelicke.
Menich scoen ridder ende rycke,
2815[regelnummer]
Dies haer nie en dede ghewach.
Darys seit dat men gherne sach
Die averscone Polixena,
Die met hare scoenhede, hoe soet ga,
Maecte meneghen ridder goet.
2820[regelnummer]
Darys seit, si was alsoe vroet,
Ende alsoe scoene als vrouwe Helene;
Die ende andere meneghe eene,
Vrouwen, joncfrouwen scoene ende weert,
Daden menech hert sweert
2825[regelnummer]
Ontwee slaen, ende menech spere
Tusschen den litsen ende den here
Ontwee steken toter hant,
Ende maecten menghen achemant,
Ende daden doen menech ontmoet,
2830[regelnummer]
Dat vreselicke was ende goet,
Ende menghen in avontueren ryden,
Dicwile te dien tyden.
Van der vrouwen, daer Darys eer
Af seid, seg ic u meer.
2835[regelnummer]
Hy seit, Polexina was seer scoen,
| |
[pagina 125]
| |
Haer vader was coninc, ende droech croen
Te Troyen; Hector was haer broeder,
Haers vader kynt, ende hare moeder;
Ermogaris ende Defebus
2840[regelnummer]
Parys ende Troilus,
Ende andren, die ghy hebt horen noemen.
Nu wille Darys weder comen
Ga naar margenoot+Ter mynnen, daer hy yerst sprac af.
Helene was scoene, ende si gaf
2845[regelnummer]
Meneghen ridder mynlichede,
Die dicke wale doer haer dede.
Omdat sy goede ridderscepen
Bi der mynnen rade begrepen,
Gaf sy se den meneghen, die willecome
2850[regelnummer]
Hare was; om hare grote vrome
Deet syt, mer sine minder engheen,
Dan haren man. Mer eenen
Willic u noemen uytvercoren,
(Wildyt verstaen ende horen),
2855[regelnummer]
Die hare soe uyttermaten minde,
Dat ment wel int here bekinde,
Bi daden die hi daer omme dede
In de stat, ende bi der hoveschede,
Die hi daer al der werlt toechde:
2860[regelnummer]
Dat was Pollidamas, die doechde
Menech leet doer hare minne;
Hy had se bracht in sulcken sinne,
Dat haer lief te hoerne was,
Dat men seide: ‘Pollidamas
2865[regelnummer]
Hevet heden wel ghedaen.’
Si dede hem meneghe dinc bestaen
Van ridderscap, die bleven ware,
En hadde ghedaen 't gheprys van hare.
Mennoen minde, hy wachter na,
2870[regelnummer]
Die averscoene Polexina,
Mer hy hadde des groten rouwe.
Hy hadde ene scone vrouwe
Ghesekert, doe hy voer van lande,
| |
[pagina 126]
| |
Ende omdat hy haer te pande
2875[regelnummer]
Had ghelaten sine manwaerheit,
(Het doet mynne die hem deit
Elder peinsen, dan om hare),
Was hy in sorghen ende in vare,
Hoe hy met reden ende sonder plecht,
2880[regelnummer]
Die mynne bracht ende rechtGa naar voetnoot1).
Menfloers minde Hectors wyf,
Soe dat hy dicwyle syn lyf
Doer haren wille avontuerde,
Die wyle dat d'orloghe gheduerde.
2885[regelnummer]
Die coninc Pandarus van CesileGa naar voetnoot2),
Die van over meneghe mile
Te Troyen groete helpe brochte,
Hy hadde al syn ghedochte
Ende syn herte ghekeert
2890[regelnummer]
Ane ene joncfrou wel gheleert,
Die scone was ende goet,
Ende vaste stoet in synen moet.
Sy was dochter eens hoeghen mans,
Die maech was conincs Prians.
2895[regelnummer]
Al woudic se al by namen noemen,
Ic en const niet avercomen
Die princen, die sonder vaer
Van verre waren comen daer,
(Ende die grote daet van ridderscepen),
2900[regelnummer]
Die met minnen waren begrepen,
Daer was soe menech in die stat.
In 't derde jaer dat men se besat,
Waest veertich daghe t'enen stonde
Vrede, die se in Meye begonden;
| |
[pagina 127]
| |
2905[regelnummer]
Doe stonden bloemen int scone dal,
Ende men hoerde die voghele overal
Singhen blidelike ende vroilike,
Ende die woude waren lovesrike.
Alle natuerlike vrucht
2910[regelnummer]
Temperde onder die goede lucht.
Die van buten waren vroe
Des vreden, ende die van binnen also;
Hy en was daer van soe groten goede,
Buten noch binnen, hyne hadde hoede
2915[regelnummer]
Van synen lyve ende sorghe groet.
Soe vele ridders bleven daer doot,
In de selve maent te voren,
Die si elkes dachs verloren,
Dat beiden den siden was te swaer;
2920[regelnummer]
Sy waren int hertte sonder vaer
Ga naar margenoot+Binnen vreden in die stat;
Synt dat here voer Troyen sat,
En waren si van vreden so blide,
Alse van dien in elcke side;
2925[regelnummer]
Die riddren namen haer ghemac;
Elc sach om dat hem ghebrac,
Sy daden blanc hare yseren scueren,
Ende maecten witte covertueren
Van haren wapenen elc die wilde.
2930[regelnummer]
Si daden maken nuwe scilden,
Haer orssen maerscalken ende daghenGa naar voetnoot1).
| |
[pagina 128]
| |
Die riddren, die ghewont laghen,
Sy waren wel achterwaert.
Daer en was jeghen niet ghespaert,
2935[regelnummer]
Soe wat soe hem ghehulpen conde,
Om te hebbene haer ghesonde.
Die daer storven, men deder mede
Alsoe recht was ende sede.
Dat selve daden sy in 't here.
2940[regelnummer]
Hem quam ghenoech van over mere
Alles dies hem behoefde;
Ic en waen niet dat yemant droefde,
Die daer had soe groten moet,
Dat die vrede soe langhe stoet.
2945[regelnummer]
Binden vreden ontboet Prian
Op enen dach syn hoechste man
Ende allet, daer syn raet ane stoet.
Daer quam menech ridder goet,
Coninghe, graven ende hertoghen,
2950[regelnummer]
Die ic qualyc soude noemen moghen
Alle by haren rechten namen.
Die princen, die daer te hove quamen,
Sy waren ontfaen eerlicke.
Priamus die coninc rycke
2955[regelnummer]
Ghinc altehant in een prieel,
Ende met hem hogher liede een deel,
Daer hy hem best ghetroude toe;
Dat was eens morghens vroe,
Een deel na der priemtyt:
2960[regelnummer]
‘Ic bidde u, heren, die hier syt’,
Sprac Priamus, ‘dat ghy my geeft
Raet, die my oerbore heeft,
Nadat ghy wet, hoe 't met my staet.
| |
[pagina 129]
| |
Ic hebbe groten toeverlaet,
2965[regelnummer]
Op uwen wysen, bedachten raet,
Ende noch meer op uwe grote daet,
Dier ic u vele hebbe sien doen.
Ons hevet menech hoech baroen,
Dats u allen cont, beseten,
2970[regelnummer]
Daer hem die raet af heeft vermeten,
Ons te winnen sonder keren;
Doch hebben wy ons met groter eren,
Ende altoes sullen doen, verweert.
Menech wacht ende begheert
2975[regelnummer]
Na dat hem niet en can ghescien.
Nemmer en moeten sy oec sien,
Dat sy seer van ons begheren;
Sone selen sy, moghen wyt verweren.
Welc is u raet, dat visiert:
2980[regelnummer]
Overmorghen soe faeleert
Die vrede, daer wy nu in syn,
Alse en wech gaet dat sonneschynGa naar voetnoot1).
Dies dachs als men ons vrede gaf,
Sloeghen sy ons vele ridders af,
2985[regelnummer]
Ende sy verloren een der hare,
Mer ons scade was openbaerre
Dan de hare, ende onsen lachter:
Wy waren soe met crachte achter-
In onse lytsen ghedaen;
2990[regelnummer]
Ga naar margenoot+Bedi wetic wel sonder waen,
Dat sy sere syn verbaut.
Haer negheen en es, hine hout
Ons algader over mat,
Ende wanen dat wy uytter stat
2995[regelnummer]
En comen meer in eenre maent,
En sy vrede. Wie des waent,
Hy es bedroghen, magh ic u, heren,
Selc hebben, ende in dien bekeren,
Dat ghy in de dagheraet,
| |
[pagina 130]
| |
3000[regelnummer]
'S mergens als die vrede uyt gaet,
U wapent ende u ghereit,
Ende elc die ghenen, die hy leit,
Uytvoere dan also ridderlicke,
Ende daertoe also degentlicke,
3005[regelnummer]
Wanneer dat die sonne op gaet,
By Hectors rade, die hier staet,
Na dien dat ment siet ghescepen,
Dat wy niet en werden begrepen,
Dat men der af sprect ommermeer.
3010[regelnummer]
Wie nu doet alse een heer,
Ende wil myn vyande verbouden,
Ic sal hem in myn lande houden.’
Daer en was niemen, die dit verstaet,
Sine seiden alle: ‘Algader u raet
3015[regelnummer]
Dunct ons van pryse wesen goet,
Ende wy willen wel dat ment doet.’
Doen sprac Hector: ‘Grod lone u, heren!Ga naar voetnoot1)
Nie en hoerdic u ontkeren
Saken die wy vorderen wilden.
3020[regelnummer]
Ghy wet oec wel dat wy ons hilden
Oyt an den raet, dien ghy ons riet,
Hets recht, dat ghy u hebt gheniet
Te doen, dat ons was bequame;
Nu gawy eten in Goets name,
| |
[pagina 131]
| |
3025[regelnummer]
Ende houden wy ons aen desen raet:
Ondanc hebbe die van henen gaet
Of ryde, wy en hebn yerst gheten.’
Sy loefdent alle ende men ghine eten.
Veertech coninghe ende oec achte,
3030[regelnummer]
Rycke ende van hoghen gheslachte,
Ende daertoe menech hoghe man
Was metten coninc Prian,
Die hy ten eten hadde met hem.
Ic segghe als een, dies seker ben,
3035[regelnummer]
Want my orcont alle worde
Darys, diet sach ende hoerde.
Niet en liet hy, ende screef al waer
Na dien dat ghesciede daer,
Dat seit Darys ende ic neme
3040[regelnummer]
Die woert ende seg se voert van heme.
Hier int hof doe die baroene
Ten etene saten, Hector die coene
Ende syn werde broeders dienden,
Die seer de herberghe sienden,
3045[regelnummer]
Elc van sunderlinghen ambachte;
Betere noch van hogheren geslachte
Dienden in herberghen noit eer,
Noch sy en doent nemmermeer.
Van dien menechfouden gherechten
3050[regelnummer]
Mochtic u vele berechten,
Die men daer wel te poente gaf.
Wat holper vele ghesproken af?
Daer was ghedient wel uyttermaten
Al den ghenen die daer saten;
3055[regelnummer]
Van al dien, dat wies op derde,
Diende men elcken na syn werde;
Daer en was niet vergheten.
Doen men ghedwoeghen hadde na deten,
Ga naar margenoot+Toenden die werde menestrele,
3060[regelnummer]
Dier daer waren herde vele,
Voer die princen groet haer spel.
Elc was syns spels meester wel,
Ende van toenne herde milde.
| |
[pagina 132]
| |
Elc hoerde daer, dat hi wilde:
3065[regelnummer]
Avontueren cort ende langhe,
Nuwe liede met sueten sanghe,
Vedelen, herpen ende andre spele,
Wat holpt dat icker noemde vele?
Die coninghinne Hecuba,
3070[regelnummer]
Ende haer dochter Polexina,
Hectors wyf Andronika,
Ende haer nichte Eliona,
Helene ende andre scone vrouwen,
Dier men daer vele mochte scouwen,
3075[regelnummer]
Hadden in de sale gheten.
Daer dede selc anderen vergheten,
Dat hi doen soude, ende dede.
Vrouwen ende riddren mede,
Dier ic u noemen sal een deel,
3080[regelnummer]
Ginghen hem meyen in een prieel,
Daer 't uyttermaten scone was.
Niet te lanc en was dat gras,
Mer te maten; daer in stonden
Alrehande bloemen, daer si op vonden
3085[regelnummer]
Den dau nochdoe; 't prieel was ront
Ghemuert; in midden soe stont
Ene clare fonteine scoene ende goet,
Een ryckelic boem daer op ghebloet
Soe groet ghewassen, dat hy scade
3090[regelnummer]
Graf, met menghen groenen blade,
Der fonteinen ende den prieele
Byna in den meesten deele.
Boven in den sop soe saten
Voghelkine, die uyttermaten
3095[regelnummer]
Wel songhen alretieren sanc.
Pollidamas dien de minne dwanc
Van Elenen, hem gheviel stade,
Daer hi sat onder die scade
Van enen egelentier by hare,
3100[regelnummer]
Uyttermaten sere in vare,
Hoe hy hare best dade verstaen,
Dat hy met minnen ware bevaen.
Ende syt ware die hy minde
| |
[pagina 133]
| |
Voer alle vrouwen, die hy kinde.
3105[regelnummer]
Al dat selve gheviel Mennoene
Ende Menfloerse den ridder coene,
Vander gheenre, die hy met trouwen
Minde boven alle vrouwen.
Dese drie heeft gheval ghesterct,
3110[regelnummer]
Dat sy moghen, onghemerct
Van al dien die hem waren by,
Elc syn lief spreken, wille hy,
Te sinen wille, met goeden staden;
Hem en darf niet ontraden.
3115[regelnummer]
Pollidamas ende Helene
By hem, syn vaer en was niet cleene,
Te proeven so hoghe sake.
Minne riet hem, dat hy sprake.
Syn hert riet hem, dat hy duchte;
3120[regelnummer]
Mettien beefdy ende suchte,
Ende sloech syn hoeft in derde neder;
Ende doe hy was vercomen weder,
Sach hy vervaerlicke op hare,
Soe dats Helene wert gheware,
3125[regelnummer]
In allet dat sy hem bekinde,
Dat hy sekerlicke minde,
Mer sy en wiste niet wel wien.
Hy verboude hem mettien
Ende seide te halven worde,
3130[regelnummer]
Soe dat syt cumelicke hoerde:
‘Ghenade, vrouwe!’ ende hy wert bleec;
Die tale hem mettien besweec,
Hy versuchte herde onsachte.
Ga naar margenoot+Helene, die hare wel bedachte,
3135[regelnummer]
Sach te hant wel, wat hem was.
‘Segt my,’ seit sy, ‘Pollidamas!
Wat hebdy jeghen my mesdaen?
Doet my uwe mesdaet verstaen,
Daer ghy my af comt te ghenaden,
3140[regelnummer]
Ic wilre my gherne om beraden.’
Hy sweech, ende sy sprac anderwerven:
‘Sprect, dus en maecht niet bederven,
| |
[pagina 134]
| |
Die tale die ghy hebt begonnen,
Ocht ic moet u seer vergonnen,
3145[regelnummer]
Als die ghene die jeghen my
Hebt misdaen; het es recht, bedy
Ghy lydt selve uwe mesdaet.’ -
‘Vrouwe,’ seit hy, ‘ghy verstaet
Bat dan ghy antwerdt, wat ic mene.’ -
3150[regelnummer]
‘Ic versta,’ sprac doe Helene,
‘Dat ghy syt jeghen my mesdadech,
Ende baedt, dat ic u ware ghenadech.’ -
‘Ghenade bad ic, dat was waer.
Ic seide u, dorst ic doer den vaer,
3155[regelnummer]
Twy ics badt, ende oec beghere;
Binnen Troyen noch in 't here
En es ridder van soe hoghen name:
Mer most ic mynen lichame
Teghen den sinen avontueren,
3160[regelnummer]
My soud myn die vraghe sueren
Dan die vaer, dat ic u moet
Die waerheit segghen; vrouwe, nu doet
Met my uwen wille; hebt myns genade,
Ende aenhoert mine mesdade.
3165[regelnummer]
Ic minne u voer alle die leven,
Nemmermeer en moet my God gheven
Andren moet, noch andren sin,
Eest myn verlies oft myn ghewin.’
Dat woert nam al sulcken inde,
3170[regelnummer]
Soe dat Helene wel bekinde,
Dat hem al in ernste was:
‘Ontwaect,’ seit sy, ‘Pollidamas!
Hoert hoe die voghelkine singhen:
Al sliep ic, ic waender by ontspringhen;
3175[regelnummer]
Waect nu ende slaept te nacht ghenoech.’ -
‘Vrouwe,’ seit hy, ‘groet onghevoech
Dade hy die sliepe ende by u sate.’ -
‘Dat onghevoech ende die ommate
Ghesciede u oec; ja ende seidy
3180[regelnummer]
Sulcke dinc slapende te my,
Haddyse gheseit al wakende,
| |
[pagina 135]
| |
U ware vernoy daer af nakende.’ -
‘Sliep ic?’ - ‘Ja ghy; dede of en dede,
Synt ghyt segt, ic lye alsoe mede.’ -
3185[regelnummer]
‘Messeidic dan slapende iet?’ -
‘Ja ghy, mer ghy en wistes niet,
Bedy willict in spele verdraghen.’ -
‘Magic, sonder mesdaet, vraghen,
Wat ic messeit hebbe? - ‘Ja ghy;
3190[regelnummer]
Ghy segt “ghenade” tyerst aen my;
Doe waendic dat ghy hat ghewaect,
Ende antwerde op dat ghy spraect.
Ic vraghede wat u ghesciet ware,
Int inde seidy openbare
3195[regelnummer]
Dat ghy my minnet. Als ic hoerde
Die overdadelicke worde,
Daer ghy u te sere af verliept,
Doe waendic dat ghy sliept
Ende u droemde, doe weckic u.’ -
3200[regelnummer]
‘Ai, vrouwe! dicker dan nu
Heeft men gheseit te mengher stont:
Dat es in den moede, dats in den mont.’ -
‘Ja, segdy dan dat es in moede?’ -
‘Ghenade,’ seid hy, ‘vrouwe goede!
3205[regelnummer]
Ga naar margenoot+Es ocht en es, in ders ghewaghen,
Want in mochte niet ghedraghen
Uwen evelen moet te dien, dat ic
Draghe, ende ghedraghen hebbe een stic.’
Helena seide, ende seide waer:
3210[regelnummer]
‘Lichte bordene es herde swaer,
Ja die se verre draghen moet.
Die my wel gan, God gheve hem goet,
Hets recht, dat ic hem gonne wale.
Nu laten wy vallen dese tale:
3215[regelnummer]
Heeft er iet ghewest te veel,
Ic wil dat ment hout in speel,
Ende horen wy na der voghelen sanghe.’
Hier met saten sy soe langhe,
| |
[pagina 136]
| |
Dat der talen was een gheswych.
3220[regelnummer]
Mennoen sat onder enen twych
Van enen boem, die scoen groyt
Van loveren, ende die scoen bloyt
Van sulcken bloemen, als hy droech.
Wel singhender voghele ghenoech
3225[regelnummer]
Saten daer, die alle songhen.
Mennoen die sere was bedwonghen
Van goeder minnen, hy hoerder na:
Hectors suster Pollexina,
Die hy minde, sy sat by hem.
3230[regelnummer]
‘Joncfrou’ seit hy, ‘ic ben
In groten vare, ende in bedwanghe,
Ende hebbe ghesyn herde langhe;
Ic soude u segghen twy ende hoe,
Woudire my gheraden toe.’
3235[regelnummer]
Die joncfrou, die haer wel verstoet,
Antwerde: ‘Here, waric soe vroet,
Dat ic u mochte gheraden
Van dinghen, daer ghy af syt verladen,
Daer willic emmer syn bereet,
3240[regelnummer]
Mer doch ten besten dat ic weet,
Soe willic u gheven raet:
Segt my, here, hoe 't u staet.’ -
‘Joncfrou, uws raets en maghic niet
Ontberen; doe ic van lande sciet,
3245[regelnummer]
Gheloefdic eenre hogher vrouwen,
Ende sy my by haere trouwen,
Te nemen als ic quame te lande.
Ic liet haer mine trouwe te pande,
Mer my bleef myn herte ende sin.
3250[regelnummer]
Ic hadde hier ghewesen min
Dan een maent te Troyen binnen,
Dat ic, by rade van der minnen,
Began aen ene scone joeght
Te merkene hoefscheit ende doeght,
| |
[pagina 137]
| |
3255[regelnummer]
Scone seden, ende goet ghelaet,
Ende allet, dat wel aen vrouwen staet,
Dat merctic in lanc soe mee.
Doe peinsdic wel aver see
Om die trouwe, die ic te pande liet;
3260[regelnummer]
Doe quam die minne, die my riet
Dat ic des ghepeins vergate:
Die scone metten goeden ghelate
Brachte sy my weder te voren:
Ic moeste haers raets ghehoren,
3265[regelnummer]
Daeraen ben ic ghestadich bleven;
Joncfrou, wat rade seldy my gheven?
Diet es, en weets niet van my;
Dat ics haer hele, dat comt daer by,
Seidict ende sy haer errede,
3270[regelnummer]
Ic wane myne doot niet en merrede
Langher dan ten derden daghe;
Ende eest dat sake dat ict verdraghe
Iet langher alleen, ic verwoede.
Edel joncfrou ende goede,
3275[regelnummer]
Nu gheeft my raet op dese sake.’
Ghesinnechlic met soeter sprake
Ga naar margenoot+Antwerde hem Pollexina:
‘Here, nadien dat ic't versta,
Soe es van beiden swaer dat kiesen:
3280[regelnummer]
Hets swaer den sin verliesen,
Ende sterven es noch ergher vele.
Al hebdy mi raet t'uwen spele
Ghevraght, nochtan so lasty my sere.
Doet hoefscheit, soete here!
3285[regelnummer]
Ende segt dan hoet u staet,
Hare, die u bat mach geven raet
Hiertoe, dan ic; ic beens omvroet.’ -
‘Joncfrou, dat u God gheve goet,
Raet my na uwen besten wane,
3290[regelnummer]
Des biddic u ende mane
By der gherechter hoveschede.’ -
‘Ghy bidt my ende hebt ghebeden
Raet van eenre hogher sake,
| |
[pagina 138]
| |
Dies ghy my dunct tongemake;
3295[regelnummer]
Dats myn raet: als ghy siet stade,
Dat ghyt haer segt op ghenade,
Op trouwe ende op hoefscheit,
Soe wat u in 't hertte leit.
In wane niet, sy en sy omvroet,
3300[regelnummer]
Of sine hebbe haren moet
Elre ghekeert, ghy en selt van hare
Scheden met vele myndren vare,
Dan ghy beghinnen selt die tale.
Here, dit soudic raden wale
3305[regelnummer]
Hector minen lieven broeder,
Stond hem soe ende warics vroeder,
In mocht er u niet bat toe raden.
Ende God ghehenghe u, heer, der staden,
T'ontdeckene daer ghys behoeft,
3310[regelnummer]
Ende laet u scheiden ombedroeft
Van hare, in weet wie sy sy.’ -
‘Joncfrouwe,’ seit hy, ‘raedt dyt my?’ -
‘Ja ic, na minen besten rade.’ -
‘Nu hebt dan selve myns ghenade,
3315[regelnummer]
Ghy syt die ghene, daer aen staet
Myn troest ende myn toeverlaet,
Myn doot ende myn leven.
Ghy en hadt my selve raet ghegeven,
In hads niet ghewaghen dorren.
3320[regelnummer]
Die troest van u dede my porren,
Te segghene dat ghyt selve syt,
Die my mach leiden doen den tyt
Blidelyc sonder rouwen.
Omdat ic niet en wilde, joffrouwe,
3325[regelnummer]
Met ontrouwe wercken teghen u,
Soe hebbic u die waerheit nu
Gheseit, hoet my te lande staet.
Hoedanen wys dat met my gaet,
In hebs niet gheseyt om te sconen
3330[regelnummer]
Myn dinc, noch u te honen.’
Pollexina scaemde hare,
Ende was sere in vare,
| |
[pagina 139]
| |
Hoe sy gheven mochte antworde,
Na der talen die sy hoerde,
3335[regelnummer]
Hare ere te behoudene met.
Sy sprac: ‘Here, by mynre wet,
My es lief, dat ghy wel vaert
Hier ende waer ghy henen vaert;
Soe ware my lief, ghesciede u goet:
3340[regelnummer]
Ghy syt hovesch ende vroet,
Wert coninc, edel ende rycke,
Goet ridder ende scone sekerlicke.
Dies wetic die waerheit wel,
Hebdy in ernste ofte in spel
3345[regelnummer]
Dese tale ane my begonnen,
Ic wille u emmer goets onnen,
Soe wetic wel, soe doet myn vader
Ende myn broeders allegader;
Ga naar margenoot+Hets goet recht, ghy dient hem
3350[regelnummer]
Met meneghen ridder: hoe ic ben
Beraden van andwerde nu,
En scedt niet, des biddic u,
Te droever noch te blider van my.
Ic rade elcken, soe wie hy sy
3355[regelnummer]
Dat hy een clein ongheval
Niet te sere ontsien en sal,
Noch om een goet gheval te hoeghe
Hem verheffen, mer ghedoeghe
Ghesinnechlicke lief ende leet,
3360[regelnummer]
Want en es niement die weet,
Wat hem ghescieden mach in syn leven.
Laet ons derre tale begheven,
Ende handelen een ander sake.’
Mettien lieten sy die sprake.
3365[regelnummer]
Die hoghe man myn her Menfloers,
Die te Troyen groet surcoers
Brachte, eer dat ment besat,
Darys, die 't sach, seecht dat,
Dat hy daer dusent lude brachte,
3070[regelnummer]
Ridderen die waren van hoghen gheslachte;
Selve was hy goet van pryse,
Hovesch, melde in alder wyse,
Weert ridder ende wel bekint.
| |
[pagina 140]
| |
Dese Menfloers hadde ghemint
3375[regelnummer]
Langhe myns her Hectors wyf,
Soe datter menech syn lyf,
(Tusschen den here ende der stat),
Omme verloes. Menfloers hy sat
By hare te sinen wille allene;
3380[regelnummer]
Sine hadde gheweten groot no clene
Sinen moet te voren. Doe seide hyt hare
Blodelicke ende met vare:
‘Vrouwe, seit hy, my doet wee
Een swaer ghepeins in lanc soe mee,
3385[regelnummer]
Dat ic langhe hebbe ghedraghen.
Hy en leeft niet, dien ics dorste ghewaghen,
Man no vrouwe sonder u.
Ic sies soe goede stade nu,
Waendict doen sonder evelen moet,
3390[regelnummer]
Ic seide, vrouwe, wat my doet.’
Sy sweech ende hy verhoude hem:
‘Vrouwe,’ seit hy, ‘ic ben,
Die u mint met trouwen
Sonder wanc boven alle vrouwen,
3395[regelnummer]
Die ic weet verre ochte by.
Dat en segghic niet bidy,
Dat ic wane van uwer minnen
Bliscap emmermeer ghewinnen,
Want ghy hebt enen man,
3400[regelnummer]
Den scoensten die noit lyf gewan,
Den besten ende den vroemsten mede.
Ic dade onwetenthede ende onsede,
Pyndic my om sinen toren,
Neen ic, dat wet wel te voren;
3405[regelnummer]
Mer ic hebt u bedy gheseit,
Ghesciet my eer of dorperheit,
Stervic, levic, ic wil ghyt weet.’ -
‘Menfloers’ sprac sy, ‘nu vergeet
Dese tale, het is wel ghedaen.
| |
[pagina 141]
| |
3410[regelnummer]
Ghy doet my een dinc verstaen,
Daer ic een twint niet af en weet
Noch wille weten. My ware leet,
Waert u in ernste, ic hope neent.
Mer doch in welken dat ghyt meent,
3415[regelnummer]
Ic wilt al verstaen te speel;
Derre talen was een deel te veel.
Ga naar margenoot+Ic en wilre nemmeer hoeren,
Mer des syt seker wel te voren,
Mier herten en verdriet niet,
3420[regelnummer]
Dat u goet ende ere ghesciet.’
Dese tale bleef ende sy tegaet;
Dien drien viel stade, ende der minnen raet
Heeft hem doen liden swaer oerdeel.
Daer waren ridderen in 't prayeel,
3425[regelnummer]
Andren dan dese, die uyttermaten
Sere minden, ende sy saten
Elc by der gherre, die hy minde,
Daer men die waerheit af bekinde,
Hoet hem int hertte van binnen stoet.
3430[regelnummer]
In conste u niet ghemaken vroet,
Al waert my lief, van elcken worde
Dat d'een daer van den andren hoerde.
Doe spraken sy onderlinghe daer,
Onthier enter vespertyt was naer.
3435[regelnummer]
Ecuba die coninghinne
Sprac blydelicke met soeten sinne:
‘Ghy heren! hets tyt dat wy gaen.’
Mettien es sy opghestaen;
Ende die ridderen die met hare quanten
3440[regelnummer]
Stonden alle op, ende namen
Bi handen die joncfrouwen daer sy saten.
Hadde hem die coninghinne ghelaten,
Syne waren noch ghesceden niet.
Mer synt dat sy danen sciet,
3445[regelnummer]
En dorsten sy daer niet langher blyven,
Want sy was merkende boven alle wyven,
Dies moeste mense te meer vruchten.
Daer was ten schedene menech suchten,
Menech wincken, menech nopen.
| |
[pagina 142]
| |
3450[regelnummer]
Die ghene, die daer was in hopen,
Dat hy syn lief soude ghewinnen,
Hy gheloefde daer der minnen
Emmer te dienne, sonder wanc.
Die ghene die oec tgeluc so cranc
3455[regelnummer]
Hadde, dat hem syn lief ontseide
Die mynne, hy sprac ter mynnen ende seide:
‘Ic hebbe u ghedient, des is lanc,
In const noyt ghewinnen danc;
Mocht ic noch comen uyt uwer machte,
3460[regelnummer]
Ghy sout wel langhe na my wachten,
Eer ic wederquame daer in.
Aen u en es gheen ghewin:
Ghy pynt, hoe ghy my moecht orloghen.
In caens langher niet ghedoeghen,
3465[regelnummer]
Ic moet u opgheven u leen.
Ja uwe leen, ende anders gheen
Dan pine, verdriet ende aerbeit.
Suchten, carmen, menech leet
Hebbic dicke van uwen leen.
3470[regelnummer]
Haddic ghehadt van u alleen
Een cussen met enen goeden ghelate,
Ic dade daeran ommer onmate,
In diende u met mynre cracht.
Mer ghy quelt my dach ende nacht.
3475[regelnummer]
Wat wondre eest dat ic u hate?
In diende niet Gode, en ware om bate;
Twy soudic u dienen om niet?
Ondanc hebbe die 't my riet:
Dat was myn herte ende niement el,
3480[regelnummer]
Alsoe hulpe my God, ic onste haer wel.
Dat ic u ye wart onderdaen!
Het ware my te wensche vergaen,
Becochtse allene die mesdaet.
Die ghene die my gaf den raet,
3485[regelnummer]
Het ware recht dat syt becochte
Allene, want sy my daer ane brochte.
Mer en mach niet syn alsoe;
Esse seerech ochte omvroe,
| |
[pagina 143]
| |
Heeft sy gheluc oft ongheval,
3490[regelnummer]
Ic moet haer hulpen draghen al.
In canre jeghen niet ghestaen. -
Doch soe hebbic sere mesdaen,
Ga naar margenoot+Dat ics mynre herten ondanc weet,
Want alt vernoy ende al dat leet,
3495[regelnummer]
Dat my die minne doet ghedoghen,
Dat comt my tierst van minen oghen.
Over hem mach ic met rechte claghen:
Doe sy alderyerst die scoene saghen,
Daden sy my peinsen om hare,
3500[regelnummer]
Ende dicke syn in groten vare,
In suchten, in carmen, in bedwanghe,
Daer my in staet te sine langhe.
Ic heb myn hert ghekeert ter mynnen,
Die ic meer wane ghewinnen.
3505[regelnummer]
Ic weet dat wel, hets goet recht,
Bedy ic hebbe haer nu ende echt
Dicke met talen opgheloepen.
Hets recht, dat syt my doet becoepen,
Sint dat syt wel mach volbringhen;
3510[regelnummer]
Want sy heeft macht boven alle dinghen,
Beide moghentheit ende ghebodt.
Ic hebbe ghevaren als een sot,
Als een die syn leet meerren woude,
Ic wilde wel dat ic 't ontgoude,
3515[regelnummer]
Die dompheit ende die dorperhede,
Ende al dat ic noch noyt mesdede,
Indien dat ic hare vrienscap behilde.
Waer oec dat sake dat sy wilde
Van my beternesse ontfaen,
3520[regelnummer]
Ic wils te haren segghen staen
Van al dien dat sy gheboede.
Dies biddic Godinnen ende Gode,
Dyanen ende Apoline,
Hem allen, in myn hulpe te syne,
3525[regelnummer]
Dat ic vinden moghe ghenade,
Op die voerwaerde, of ic mesdade
Jeghen die mynne emmermeer,
Dat sy die mesdaet wrake seer,
Dat al de werlt ontsaghe haer cracht.
| |
[pagina 144]
| |
3530[regelnummer]
Ic weet wel, in hebbe niet de macht,
Wilt sy my dooden ofte slaen,
Dat ic hare mach ontgaen.
Mer ic wane sy sonde dade,
Dade syt ende ic haer ghenade bade.
3535[regelnummer]
Ist dat ic te lyve blyve,
Sy es al troest van mynen lyve,
Ende sy wille, dat ic ghenese;
Dat doet andre dinc dan dese,
Dan sy manslacht ducht te sine,
3540[regelnummer]
Soe waric quite menegher pine,
Menech vernoy, ende aerbeit groet,
Ochte my de minne sloeghe doot.
Ic bid altoes omme langhe leren,
Ic hope sy salt my gheven,
3545[regelnummer]
Daer ic langhe om hebbe ghedient.
Ic weet wel, waric nu haer vrient,
Ic soude haer soe ghetrouwelicke
Dienen, sy soud my maken rycke.
Ryc, ja, bid ic om scat?
3550[regelnummer]
Neen ic, bid ic dan wat?
Myn lief bid ic ende bat!
Ja, geef se my alleen dat,
Ic ware die ryeste die nu leeft.
Want al dat vrouwen name heeft,
3555[regelnummer]
En es soe scoene niet, ic wane;
Nu biddic der minnen ende vermane,
Dat sy my cortte myne quale;
Sy es diet mach volbringhen wale.’
Daer was verhandelt meneghe tale,
3560[regelnummer]
Tes sy quamen in die sale,
Daer sy Prian ende syn kinderen vonden,
Die alle tenen rade stonden,
Ende spraken om dies sy hadden te doene.
Hector riep Menfloers ende Mennoene,
3565[regelnummer]
Ga naar margenoot+Ende een deel der hoechster te rade:
‘Ghy heren! wildy dat blyve ghestade
Die dinc, die wy voer etene spraken,
| |
[pagina 145]
| |
En latet om neghene sake,
Ghine segt hoet u int hertte staet.’ -
3570[regelnummer]
‘Wy willen doen al uwen raet,
Here,’ sprac die coninc Mennoen,
‘Wine mogher niet meer toe doen,
Voer wy sien, hoe 't paerlement vergaet,
Des smorghens in die dagheraet.
3575[regelnummer]
Menelaus ende een deel der hoechster lieden
Selen ons vragen, wat wy bieden.
Ic rade dat wy se te vriende ontfaen,
In dat sy die soene anevaen,
Moghen wyt doen, behouden onser eren;
3580[regelnummer]
Ende sy moghent oec in dien keren,
Ende ons eyschen sulcke dinc,
By der trouwen die ic sculdich ben den coninc,
Sy sal hem syn onghereet.
In segt bydy niet, en ist my leet,Ga naar voetnoot1)
3585[regelnummer]
Dat dit orloghe soe langhe duert,
Mer ons stat es soe vaste ghemuert,
Dat wy se niet dorven ontsien te sere.
Het ware lachter ende onnere,
Dat wy aneginghen sulcken soene,
3590[regelnummer]
Die ons niet eerlyc en ware te doene.
En willen ons die gode helpen no scaden,
Ende wy van bynnen niet syn verraden,
Sy moghen hier ligghen dusent jaer,
Eer sy ons scade doen een haer.
3595[regelnummer]
Twy souden wy se te seer ontsien
Ochte seer voer hun lude vlien?
Sy selen ons haer ghedachte ontbinden,
Ende wy selen ondervinden,
Wie meest den andren heeft mesdaen.
3600[regelnummer]
Hierane saelt algader gaen.
Es dat sake dat haer scade
Meerre es dan onse, wy nemens rade,
| |
[pagina 146]
| |
Hets recht dat hem ghebetert sy;
Ende hebben sy meer mesdaen dan wy,
3605[regelnummer]
Soe eest recht, dat wy de boet ontfaen;
Ende willen syt hier aen niet laten staen,
Ende sy d'orloghe so seer begheren,
So ist recht dat wy ons verweren.
Soe hoe dat hierna vergaet,
3610[regelnummer]
Om alsoe vele alst my bestaet,
Seggict (die wilt, verstaet in quade):
Mine sach noyt man daer te rade
Hier noch elre, no te ghere stede,
Daer men lachterlic soendinc dede:
3615[regelnummer]
My ware liever, by mynre wet,
Dat men my aftoghe elc let
Van den andren, dan wy daden
Soendinc, daer ons af quam scade
Of lachter by mynre scout.
3620[regelnummer]
In wilde niet hebben wenschen gewout,
Ende ic alsoe langhe leven soude
Alse Matusalem die oude,
Ochte als nie mensche dede
Van alsoe groter outhede,
3625[regelnummer]
Ende ic mit lachter leide den tyt.
Ic wille wel dat ghys seker syt:
Ic hadde liever, ic segt u, heren!
Onlanghe te levene ende met eren,
Dan met lachter langhe te leven.
3630[regelnummer]
Ghy wet wel, men vint bescreven,
Dat ere beter es dan gout,
Des pryst men se menichfout.’
Der en was gheen so stout,
Onder die heren noch jonc noch out,
3635[regelnummer]
Hy en prysde, dat hire toe seide.
Hector sprac al sonder beide:
‘Her Mennoen, God lone u van desen rade;
Wet oec wel, gheviels ons stade,
Ende enech uwer vrient aen my sochte
3640[regelnummer]
Iet dat ics hem dancken mochte,
| |
[pagina 147]
| |
Dat ict soude wel gherne doen.’ -
Ga naar margenoot+‘Here,’ sprac die coninc Menoen,
‘God lone u; ic ben seker genoech,
Het ware onrecht ende onghevoech,
3645[regelnummer]
Ghy en daet doer my, ende ic doer u;
Ghy en dorfter nemmeer toe segghen nu.’
‘Blyft wel, ic vare ter herberghen waert,
Ghy moet sopperen eer ghy vaert.’ -
Her Mennoen sprac: ‘En mach niet wesen.’
3650[regelnummer]
Die coninc Pandarus sprac met desen:
‘Wy en moghen niet langher letten,
Wy moeten varen ende besetten
Onse dinc na dien dat staet.
Dies merghens in die dagheraet
3655[regelnummer]
Syt met uwen ghesellen ghereet,
Ons en ware niet lief, Godweet,
Wy en hadden onse dinc noch besien.’
Doe namen sy orlof alle mettien,
Ende scieden van den hove ghemenentlicke
3660[regelnummer]
Out ende jonc, arm ende rycke,
Sy voeren ter herberghen om t'aysieren,
Ende om hare dinc te visieren,
Wat orsse, wat perde sy willen gereiden,
Wat riddren sy willen met hem leiden,
3665[regelnummer]
Wat serjant, garsoene of wat cnapen.
Die wilde soppeerde, die wilde ginc slapen.
Selc ginc te wortafel, selc ten scake,
Elc pynde hem syn te ghemake.
Mer Hector die hadde alleene
3670[regelnummer]
Alle die sorghe groet ende clene;
Niet vele en sliep hy in der nacht.
Al had hy teghen die Griecken cracht,
Hem te verweren dat hem dochte,
Ic waen nochtant niet, dat hy mochte
3675[regelnummer]
Sonder enich ghepeyns syn ende vaer.
| |
[pagina 148]
| |
Men segt ende het es waer:
En es man negheen die leeft,
Die een hellincwerde eren heeft,
Al ware syn die werlt al,
3680[regelnummer]
Hy en moeste sorghen, ende sal
Waken alst is sclapens tyt.
Ic late Hector syn, die stryt
Ende selc orloghe hadde bestaen,
Soe vreselyc, ende soe ghedaen,
3685[regelnummer]
En sach te voren noch sint man,
Alst wel sceen. Wat wondre waest dan,
Dat Hector in ghepeinse lach?
Tyerst dat die wechtere blies den dach,
Dede hy syne ridders wecken,
3690[regelnummer]
Ende ontboet dat hy wilde trecken
Ten parlemente dat was ghenomen.
Die uytter herberghen yerst cond comen,
Hy en beide des anders niet,
Doen Hector van henen sciet.
|
|