Episodes uit Maerlant's Historie van Troyen
(1873)–Jacob van Maerlant–
AuteursrechtvrijNaar het te Wissen gevonden handschrift
Hectors heldendaden. (Blommaert, Ovl. Ged., I, bl. 52).
| |
[pagina 112]
| |
12060[regelnummer]
Tex M l'en assaillent d'un front
N'i a un sol, à mort nel hée.
Ilec reçut mainte colée,
Abatu l'ont, molt le ledissent,
Ou mort ou pris le retenissent,
12065[regelnummer]
Se Eneas nel secorust,
Malvesement li esteut.
Poignant i vint o tex V cenz,
Qui ja feront Grezeis dolenz,
Très parmi els se sont plungiez,
12070[regelnummer]
Fierent de lances et d'espiez
Molt durement resont feru,
Mort et navré et abatu.
Reis Scedius il et sa gent
Se conbatirent durement,
12075[regelnummer]
Seit bien seit mal, que que l'en prenge,
Quant que il puet, son frere venge.
Quant veit Hector entre les suens
Donc quide aconplir toz ses buens.
Abatu l'ont de son cheval,
12080[regelnummer]
Mès il lor a livré estal.
C'est li senglers, il sont li chien
Qui ne s'entresparnent de rien; -
Car s'il le fierent, il fiert els,
Dessi qu' a poi creistra li dels.
12085[regelnummer]
Par Dé, coverz, fet Scedius,
Ici morriez, ne vivreiz plus,
De mon frere prendrai venjance,
Ja conparreiz la dessevrance
Que vos avez de nos deus fete.
Bij vs. 12079 begint de episode van Maerlant.
Ga naar margenoot+Doe hy sach Hector op die eerde,
2380[regelnummer]
Waenden hy doen dat hy begherde;
Mer al stont hy daer te voet,
Nochtant hielt hy hem ghemoet.
Hy is die evere, si die winde
By rechter redene, wie dattene kinde.
2385[regelnummer]
Slaen sy hem, hy slaedse weder entrouwen,
| |
[pagina 113]
| |
Hier wert saen gheluut van rouwen.
‘Ay coninc,’ sprac Cedrus,
‘Nemmermeer en keerdy thuus,
Myn broeder en wert ghewroken,
2390[regelnummer]
Want dat ghy nu hebt tebroken,
Dat gheselscap van ons tween.’
Na hem stac hy, alst wel sceen
Mit enen spiet, als die boude,
Ende stacken dorden scilt van goude,
2395[regelnummer]
So dat hy en schoren dede
Ende een stic afvaren mede.
Enen anderen steke gaf hy hem sciere
Opten helm hinder lumiereGa naar voetnoot1),
Dat die spiet cromden aver al.
2400[regelnummer]
Dat was Hectore goet gheval.
Ne ware hy wedervouden niet,
Hem ware qualicke ghesciet:
Hy had verloren nose ende mont.
Hector wart erre daer hy stont.
2405[regelnummer]
‘Twaren,’ sprac hy, ‘ic ben ghescent,
Dese overdaet en sy ghehent.’
Enen slach hy hem doe gaf,
Dat hem die rechtre aerm vloech af.
Al tot dien sloechy en in die sideGa naar voetnoot2).
2410[regelnummer]
Dat saghen si dusent in den stride;
Ic waen hy saen versceden was.
Mittien quam daer Eneas,
Ende brochten weder up syn orsse.
Nu wert ghinder groot die porsse,
2415[regelnummer]
Want Parys, hy quam uyt Troyen,
| |
[pagina 114]
| |
Mit wel dusent baroen mit joyen.
Hy haesten hem toten nytspele;
Troylus brachter also vele.
Daer quamere oec tien selven male
2420[regelnummer]
Wel tien dusent bi ghetale;
Polydamas ende Atenor die wyse,
Mennon met Filimenyse,
Dese quamen uytter stede,
Ende wel dertich dusent mede.
2425[regelnummer]
Die Troyenen die aver syde
Gheweken waren, keerden ten stryde.
Eneas slouch enen coninc doot,
Die edel was, staerc ende groot,
Dit was den Griecken onbequame,
2430[regelnummer]
Ga naar margenoot+Amfimacus was syne name.
Hector doet al te sticken breken,
Doen sy hem quaet, hy sals hem wreken.
Van den ghenen, die daer quamen
Waren die Griecken doot te samen,
2435[regelnummer]
Maer Telamoen, Menelaus, Ulixes,
Aiax, Menisteus ende Dyomedes,
Stonden hem wel doe in staden,
Want sy seer waren verladen.
Oec quam daer Agamennoen,
2440[regelnummer]
Archelus ende Machaon.
Ic wane elc daer met hem brochte,
Al dat hy gheleesten mochte.
Die stryt wert daer van fellen doene,
Coninghen, graven ende baroene,
2445[regelnummer]
Blevenre vele up ghenen dach,
Nadat ickes hoerde ghewach.
Dicken des daghes, horic spreken,
Dat die Griecken achterweken,
So daden oec die van der steden.
2450[regelnummer]
Doet wel naer was middach leden,
Versaemden echt, met ghewelt,
Die Griecken haer volc up 't felt,
Ende scaerden hare lieden saen.
Tyerst dat dat was ghedaen,
2455[regelnummer]
Quamen sy voer die Troyene ghevaren;
Sy dadenre meneghen vlien, te waren.
| |
[pagina 115]
| |
Veelna hadden syt al verloren,
Des hadden sy int hertte toren.
Ten inganghe van der nauwer straten,
2460[regelnummer]
Moesten sire vele laten.
Die inganc en was er niet wyt,
Ende daertoe was daer groot de stryt,
Dies was daer die scade groot;
Achilles hilt dat swert al bloot,
2465[regelnummer]
Daer hi groot wonder mede doet,
Hy maket om hem al een bloet.
Een coninc, hiet Eufemenys,
Die daer bejaghede groten prys,
Dien slouch Achilles, des gheloeft,
2470[regelnummer]
Metten swerde af syn hoeft.
Dat sal Prianne wesen leet,
Ende siere dochtre, alsoe icket weet,
Want sy waren na ghemaghe;
Dies wert te meerre daer de claghe.
2475[regelnummer]
Vele verloren die van der stat;
Mer die ghene, die niet en is mat,
Hector, die bloeme van hem allen,
Siet den synen sere mesfallen,
Dies haddy den rouwen groot.
2480[regelnummer]
Dat goede swert hilt hy al bloot;
Hy was die den keer yerst gafGa naar voetnoot1).
Twee coninghen slouch hy hem af,
Rycke ende starc ende wel bekant,
Ende sere moghende in haer lant.
2485[regelnummer]
D'een was gheheten Alpinor
Van eenen lande, heet Libanor.
Dorius was d'ander ghenant,
Salateye hiet syn lant;
Dicken haddy bejaghet prys.
2490[regelnummer]
Deus! hoe wel deet daer Parys!
Wat herdde hy in cortten stonde!
Vele doodde hire ende wonde.
Vercoevert syn wel die Troyene,
Daer bleefter wel tien waerf tiene;
2495[regelnummer]
In maegt u al niet bringen voren,
| |
[pagina 116]
| |
U souts vernoyen, soudyt horen,
Wat dat elc man ghinder dede.
Mer te Troyen in die stede
Was een coninc van Lysonie;
2500[regelnummer]
Met eere scoenre compaengie
Sal hy der stat te hulpen varen.
Vele aerbeids doghet hy te waren,
Ga naar margenoot+Pytoplex was hy ghenant,
Die vroetste artiste die men vant.
2505[regelnummer]
Tyerst dat de mare quam te dien,
Van den ghenen diet hadden ghesien,
Dat die Troyenen hadden mesfal,
Dedy syn volc wapenen al;
Uytter stat quam hy ghereden,
2510[regelnummer]
Met hem sy drie dusent, diet niet en meden.
Met hem bracht hy enen sagittare,
Die was van felre ghebare;
Van der navele nederwaert
Waest ghemaect als een paert;
2515[regelnummer]
Ennes neghene dinc so snel,
Hen sout achterlopen wel.
Vreselyc waest te siene an;
Boven der navele waest een man,
Ende hadde hande, aerme ende hoeft,
2520[regelnummer]
Niet wel ghescepen, dies gheloeft,
Neghene cleder hadde hy an;
Ghehaert waest al, paert ende man.
Twee ogen hadde dat felle dier,
Die root waren alse een vier,
2525[regelnummer]
Ende by nachte lichten clare,
Rechts oft een tortytse ware.
Men mocht wel, al sonder ghylen,
Hebben ghesien over drie mylen.
So vreselyc waest an te siene,
2530[regelnummer]
Dat niet en leven nu sy tiene,
Syne soudere af syn vervaert.
Enen boghe hadde die sagytaert
Van hornen starc ende groot;
Men wiste nieweren dies ghenoet.
2535[regelnummer]
Hy was so starc, datter geen man
| |
[pagina 117]
| |
Niet wel af ghenesen en can.
In enen cokere haddy hondert strale,
Ghemaect met harde fynen stale.
In dat grote woeste lant,
2540[regelnummer]
Dat allen mannen es onbekant,
Wonen sy ten zuden waert,
Nu en make niemene onwaertGa naar voetnoot1),
Weder man, wyf of kint,
Ende segge niet, men en vint
2545[regelnummer]
Al noch diere van sulcken doene
Sagitare of Centauroene;
Al sal ict seggen, waer by ic 't weet,
Want ic vant daert bescreven steet.
In Vitas Patrum hevet us
2550[regelnummer]
Bescreven sente Jheronymus,
Dat sente Anthonys, die met vlite
Gode diende ende was hermite,
Dat hy hadde eenen gheselle,
Daer ic u wonder ave telle.
2555[regelnummer]
Die was hem in ene woestine
Ontgaen, dies haddy grote pine.
Mer hy peinsde dat hy soude
Den ghenen soecken in den woude,
Ende hevet hem emmer dies vermeten,
2560[regelnummer]
Dat hy dat ende daer af sal weten,
Eist dat God ghedoghen wille.
In dat foreest so ghinc hy stille,
So menech berch, so menech dal,
In caent u niet vertellen al.
2565[regelnummer]
Mer doe hy langhe hadde ghegaen,
Quam hem te ghemoete saen
Een sagytaer, een centauroen,
Die ghedaen was alse Cyroen,
Of alsic u van desen telle.
2570[regelnummer]
Doe vraghedi om sinen gheselle,
Of hy yet wiste waer hy ware;
Doe wysdy metter hant aldare,
Ende sprac onverstandighe wort.
| |
[pagina 118]
| |
Hy vlo ende Anthonis ghinc vort,
2575[regelnummer]
Ende daer ghemoete hy eenen man,
Daer noch meer wonders lach an.
Voren waest man ende achter gheet;
Twee buxhorne, na dat ic't weet,
Stonden hem ghewassen int vorhoeft.
2580[regelnummer]
Dattelen brocht hy, dies gheloeft,
In syne hant ende seide dan:
Ga naar margenoot+‘Willecome hier, Gods man!
Ic bem onser ghesellen bode,
Wy begheren dattu Gode
2585[regelnummer]
Voer ons bids, wy hebben vernomen,
Dat hy in mensce vorme es comen,
Te verlossene den man.’ -
‘Sech,’ sprac hy, ‘wie bestu dan?’ -
‘Ic bem die de heidene Faymoen
2590[regelnummer]
Heeten, ochte Saytiroen,
Quade Gode wy anebeden
Tonser vermalendytheden.’ -
‘Sech, moghestu my berechten dan,
Waer Paulus wandelt, de Gods man?’ -
2595[regelnummer]
Hy wysdem, dat hire af wiste.
Nu merct: waendy of hy miste,
Die goede man Jheronymus,
Ende ons loghene bescryft aldus?
Neen hy, dat wetic sekerlicke,
2600[regelnummer]
Omme al dat goet van erderycke.
Dit seggic vor dongheleerde diet.
Nu hort, daer ic die jeeste liet.
Pytoplex die voer uyt erre,
Sy en sochten die Griecken niet verre,
2605[regelnummer]
Want sy voer die lytsen vochten,
Mer ic waen syt seer becochten.
Den Troyenen quam ontset;
Ten veldewaert dreven sy se bet.
Doe quamen die Lisoniene
2610[regelnummer]
Sy lieten lopen tien ende tiene,
Daer sy groot wonder deden.
Sy sloeghen al dat sy bereden,
Menech was daer in groten noden,
Die erde was al bedect met doden.
| |
[pagina 119]
| |
2615[regelnummer]
Een hertoghe van Salamine,
Pollixenaert waest van Vaudine,
Neve was hy Telamoene,
Een goet riddere in allen doene,
Dien hevet Hector so ghesleghen,
2620[regelnummer]
Dat hy hem af hevet ghedregen
Syn hovet van den halse aldare.
Doe liet men gaen dien Sagytare
Voer die Griecken up dat velt.
Die ghene, diene hadde in ghewelt,
2625[regelnummer]
Wysdem welc die vriende waren,
Ende welc der vyanden scaren.
Doe sprac hy ende maecte joyeGa naar voetnoot1),
Dies waren blyde die van Troye.
Hy riep ende maecten een gherochte,
2630[regelnummer]
Dat ment verre horen mochte.
Die Griecken haddens wonder groet,
Ende doe sy saghen, dat hy scoot
Haer lieden doot ende el neghene,
Sone waser no groot no clene,
2635[regelnummer]
Sine worder sere af vervaert;
Alle trocken sy achterwaert.
Hy volghede naer, syt seker dies,
Daer namen sy scadelic verlies.
Die sagytaer liep ende scoot,
2640[regelnummer]
Teenre waerf scoot hire twee te doot.
Hoe sere des den Griecken wondert,
In cortter wylen dode hire hondert.
Dbloet voer den diere uytten monde,
Alse oft ware uyt eenre wonde.
2645[regelnummer]
Die Griecken vielen vor hem ghedichte.
Eer hy oec schoot syne scichte,
Venynden hy se in sulcker saken,
Dat d'ysere in die wynt ontstaken.
Ware dat sake dat dese torment.
2650[regelnummer]
Niet also sciere en ware ghehent,
Dat wetic harde wel te voren,
Die Griecken waren al verloren.
Ga naar margenoot+Vander daet van den Sagytare,
| |
[pagina 120]
| |
Vele meer dan van den anderen vare,
2655[regelnummer]
Verloren sy drie dusent man,
Daer grote vromecheit lach an.
Ghesconfiert waren sy daer,
Scryft ons Dares overwaer.
Dor die tentten voeren sy mede,
2660[regelnummer]
Daer men hem grote scade dede.
Alle waren sy bleven doot,
Beyde cleen ende groot,
Ne hadde gedaen ene aventuere.
Die Griecken namen hare sconfelture;
2665[regelnummer]
Nochtan tors ende te voet
Hilden sy menech ghemoet,
Mer sy verloren een groot here;
Also alsy stonden ter were,
Dorliepse alle die Sagytare.
2670[regelnummer]
Daer was menech man in vare
Omme syne ghevenynde pyle;
Hy was doot in cortre wyle,
Wien so hire mede gherochte;
Alsberch no scilt, die en mochte
2675[regelnummer]
Jeghen dat strael niet ghedoen.
Rechts jeghen een pawelyoen
Was Dyomedes gheweken;
Die Sagytaer quam na ghestreken.
Tydeus sone hadde ene wonde
2680[regelnummer]
In 't anscyn by synen monde.
Hy was erre ende sere vervaert
Omme 't verlies dat ginder waert.
Up Pesselande hilt hy, syn paert;
Al bloot hilt hy syn goede swaert;
2685[regelnummer]
Hy keerden hem upten Centauroen,
Want hy en wiste wat anders doen;
Dat beeten docht hem scande groot,
Ende blyft hy, hy waent wesen doot:
Wel dertich dusent quamere naer,
2690[regelnummer]
Die van den diere hadden vaer.
Hy saghet up hem ghelopen comen,
Dat hem die were hadde benomen.
Die Sagytaer die cosene uyt,
Hy maecte een vreselyc gheluyt;
| |
[pagina 121]
| |
2695[regelnummer]
Die erde donderde onder die calcoenGa naar voetnoot1).
Doe scoot hy upten deghen coen
Met eenen strale al dor den scilt,
Dien hy uptie zide hilt,
Dor den alsberch in der zyden,
2700[regelnummer]
Mer hy en stervet niet tien tyde;
Nochtan hadt bet in ghewesen,
Hine waers nemmermeer ghenesen.
Die hant stac hy echt tien pyle,
Mer Dyomedes in cortre wyle
2705[regelnummer]
Reet hem eer een deel bet naer,
Ende gaf hem enen slach so swaer,
Dat hy hem no min no mee
Sloech, dan beyd die ziden ontwee.
Datter was mensce viel neder,
2710[regelnummer]
(Nu sullen Griecken keren weder),
Ende datter vorme hadde van paerde.
Liep in't here siere vaerde,
So dat die Griecken dat versloeghen;
Dies wanic, dat si sindent loeghen.
2715[regelnummer]
Ne hadde Tydeus sone ghedaen,
Die Griecken waren al ontdaen.
Alse die Sagytaer was versleghen,
Dronghen hem die Griecken daer teghen,
Ende daden met crachte saen
2720[regelnummer]
Die van Troyen achtergaen,
Ende dreven se weder up dat velt;
Meneghen sloeghen sire met gewelt.
Een coninc was daer in die stede,
Scone ende vromech mede;
2725[regelnummer]
Fillius was hy ghenant,
Gheboren was hy in een lant,
Ga naar margenoot+Dat men heetet Pallatine.
Hiet die aventuren sineGa naar voetnoot2):
Up Achillese wilde hy joesteren,
| |
[pagina 122]
| |
2730[regelnummer]
Daer hy hem niet en mochte verweren,
Want Achilles die staken duer;
Dit was hem een sware aventuer.
Hector saget, het was hem leet;
Up Achillese dat hy reet;
2735[regelnummer]
Elckerlyc deet rechts alse een heer,
Want sy waren vromich seer,
Ende daertoe van groter were.
Sy braken die vaste spere
Ende vielen beede ter erden,
2740[regelnummer]
Mer sy spronghen saen upten perden.
Achilles spranc up metter vaert;
Hy sloech syn hant ant goede paert.
Galenteye heeft hy ghenomen
Ende keerde danen hy was comen.
2745[regelnummer]
Nu mach hy wel te rechte singhen,
Mach hyt te sinen lieden bringhen.
Hector was gram; hy riep ten synen,
Dat sy omt ors souden pynen.
‘Ghy heren, haelt my dat rossyde,
2750[regelnummer]
Of nemmermeer en werdic blyde,
Ist dat hyt my dus ontryt;
Nu ist goet, dat ghy der om stryt.’
Daer reet wech menich ridder coen,
Die eerde bevede onder die calcoen.
2755[regelnummer]
Om te ghewynnen dat goede peert,
Bleef doot menich ridder weert.
Langhe tyt stont dat pongys,
Dat daer nyemant wan den prys.
Daer was menech helm doerhouwen,
2760[regelnummer]
Ende menich scilt tescoert in trouwen,
Ende menich ridder ontdaen.
Mer als ic hebbe verstaen,
So hebn des conincs bastaerde
Hector bracht te synen perde,
2765[regelnummer]
Haren broeder ende haren heer.
Des hadden sy prys ende eer.
Haer cracht ende haer vromicheit,
Haer doghet ende haer stoutheit,
Scloech menghen stoutten man der neder,
2770[regelnummer]
Ende brachten Hector ten orsse weder.
|
|