Algemeen letterkundig lexicon

heffingsvers

Term uit de prosodie voor het ritmisch (ritme) verloop van het Oudgermaanse vers-1. Men vindt het volop in Middelnederlandse poëzie. Kenmerkend voor het heffingsvers, ook wel toppenvers of accentvers (accent-1) genoemd, is het feit dat het twee tot vier heffingen (vierheffingsvers) per regel bevat met een wisselend aantal dalingen daartussen, bijv.

Vānden cōninc ārture
Es blēven mēnighe avontūre
Die nēmmer mēe ne wērt bescrēven.
(Roman van Walewein, ed. Van Es, dl. 1, 1957, p. 7)

Er zijn enkele Middelnederlandse werken waarvan de beginregels volgens sommigen een overgang lijken te vormen van heffingsvers naar alternerend (alternering) vers. Zo kan men de volgende voorbeelden zelfs zuiver jambisch (jambe) noemen:

Een vrāy histōrie ēnde wāer
Mach īc u tēllen hōorter nāer
Het wās op ēenen āvonstōnde [...].
(Karel ende Elegast, ed. Duinhoven, 1969, dl. 2, p. 4)

Het is in deze context het vermelden waard dat de Kopenhaagse versie van Het Leven van Sinte Lutgart geheel in jamben geschreven is.

Lit: A.P. Braakhuis, De thematische structuur van de versregel (1962) • E. Stephenson, What sprung rhythm really is (1987) • W. Zonneveld, Van Affligem en Chaucer: ‘Het Leven van Sinte Lutgart’ als jambisch gedicht (1992) • J. Bons & A. Neijt, 'Het hexametrische heffingsvers: naar een nieuwe "Aeneis"' in Filter 3 (1996) 2, p. 59-69.

heffing

heilied zie arbeidslied