Algemeen letterkundig lexicon

jeeste

Etym: Lat. (res) gesta, Fr. chanson de geste = verhaal over (waar gebeurde) daden.

Middelnederlandse benaming, ook gespeld als geeste en yeeste, voor teksten, zowel in rijm als in proza, waarin waar gebeurde feiten (Lat. (res) gesta, Fr. chanson de geste) worden beschreven. De term wordt zowel voor historiografische, bijv. Jan van Boendales Brabantsche yeesten (ca. 1347; kroniek, rijmkroniek), als biografische teksten, bijv. Jacob van Maerlants Alexanders geesten (ca. 1260), gebruikt. Fictionele teksten noemt men boerden.

In Middelnederlandse fictionele romans komt men het woord niettemin vaak tegen, bijv. bij Penninc en Vostaert:

Die coninc hilt hof ten selven tiden
Dur Waleweins wille, seget die jeeste.
(Roman van Walewein, ed. Van Es, 1976², p. 328, vs. 11092-11093).

In dit soort gevallen wordt jeeste als veritas-topos gebruikt: hier het – om wille van de ‘waarheid’ van het vertelde – zich beroepen op een (geschreven) bron.

Lit: J. van Mierlo, 'Aantekeningen bij een  nieuwe uitgave van  "De jeeste van Walewein" ' in Verslagen en Meded. van de Kon. Vlaamse Academie voor taal- en letterkunde (1958) 3/4, p. 281-323 • A.L.H. Hage, Sonder favele, sonder lieghen. Onderzoek naar vorm en functie van de Middelnederlandse rijmkroniek als historiografisch genre (1989).

je ne sais quoi

jestbooks zie Schwank-1