Algemeen letterkundig lexicon

gesta

Etym: Lat. (res) gestae = zaken die gebeurd zijn, gebeurtenissen.

Middeleeuwse benaming voor een historisch verhaal dat de pretentie had waar te zijn: heldendaden uit het verleden (Fr. chanson de geste) of de geschiedenis van landen en volken. De bekendste verzameling van deze verhalen is de Gesta Romanorum (ca. 1300), waarin de geschiedenis van Rome verteld wordt. Dit werk is eeuwenlang een belangrijke bron geweest voor andere auteurs. In het Middelnederlands werd gesta vertaald als jeeste, geeste of yeeste. De term werd veel gebruikt in geschiedkundige kronieken en rijmkronieken, bijv. Jacob van Maerlants Alexanders Geesten (ca. 1260, ed. Franck, 1882) en De Brabantsche Yeesten van Jan van Boendale (ca.1347, ed. Willems, 1839), maar ook auteurs van ridderromans bedienden zich ervan om, door zich te beroepen op (geschreven) bronnen, het waarheidsgehalte van hun werk te verhogen (veritas-topos).

Lit: H. Grundmann, Geschichtsschreibung im Mittelalter (1969²) • F.J. Schmale, Funktion und Formen mittelalterlicher Geschichtsschreibung (1985) • F. de Bree, ‘“Historia docet”: de Gesta Romanorum en de Gesten of Geschienisse van Romen’ in Id. & R. Zemel (red.), “In onse scole”: opstellen over Middeleeuwse letterkunde (1989), p. 209-245 • A.L.H. Hage, Sonder favele, sonder lieghen. Onderzoek naar vorm en functie van de Middelnederlandse rijmkroniek als historiografisch genre (1989) • B. Weiske, Gesta Romanorum. Untersuchungen zu Konzeption und Überlieferung (1991) • R. Stein, Politiek en historiografie: het ontstaan van Brabantse kronieken in de eerste helft van de vijftiende eeuw (1994) R. Resoort, 'Werken op locatie: verrassingen in de Nederlandstalige drukken van de "Gesta Romanorum"' in B. Besamusca, F. Brandsma & D. van der Poel (red.), Hoort wonder! Opstellen voor W.P. Gerritsen bij zijn emeritaat (2000), p. 133-140.

gesproken boek zie audioboek

gesunkenes Kulturgut