Algemeen letterkundig lexicon

gebruikssporen

Gebruikssporen in handschriften, manuscripten of exemplaren van gedrukte boeken kunnen van diverse aard zijn. Een geschreven of ingeplakt ex libris en bibliotheeksignaturen (bibliotheeksignatuur), inclusief olim-signaturen (olim-signatuur), zijn van groot belang voor de provenance en dientengevolge voor het historisch lezersonderzoek. Manuscripten die als kopij gediend hebben, vertonen specifieke gebruikssporen in de vorm van o.a. formaatsignaturen (formaatsignatuur) en vingerafdrukken; zij zijn van groot belang voor de tekstgeschiedenis. Een door een vroegere bezitter aangebrachte nummering van onderdelen van een verzamelband of convoluut, die in een later stadium uit elkaar genomen is, kan het reconstrueren van bij elkaar behorende onderdelen vergemakkelijken. Marginale en interlineaire aantekeningen van auteurs in hun eigen boeken of van bezitters in hun exemplaren zijn van belang voor de tekstgeschiedenis en het lezersonderzoek.

Deze kroniek (Fasciculus temporum) werd na het colofon door een lezer voortgezet in handschrift (1475). [bron: Bibliopolis].

Lit: R. Resoort, ‘Over de betekenis van gebruikssporen in prozaromans en volksboeken’ in Spektator 6 (1976-1977), p. 311-327 • J.A.A.M. Biemans, ‘Torso van een handelaar of een verzamelaar?’ in Van pen tot laser; 31 opstellen over boek en schrift aangeboden aan Ernst Braches (1996), p. 10-29 • K. van Ommen, A. Vrolijk & G. Warnar (red.), Aangeraakt; boeken in contact met hun lezers (2007) • G. Proot, ‘Gebruikssporen in programmaboekjes voor het collegetoneel van de jezuïeten in de Provincia Flandro-Belgica (1575-1773)’ in Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis 15 (2008), p. 71-92.

gebruiksschrift

gedachtefiguren