Algemeen letterkundig lexicon

dierenepiek

Verzamelnaam voor middeleeuwse dierenverhalen, gegoten in de vorm van een heldendicht (epos). De oudste dierenepiek werd in het Latijn geschreven: Ecbasis captivi (ca. 1100), Ysengrimus (1140), maar vanaf ca. 1170 ook in het Frans (Roman de Renart), Duits (Reinhart Fuchs) en Middelnederlands (Van de vos Reynaerde, ca. 1250). Het middeleeuwse dierenepos kan beschouwd worden als een voortzetting en uitbreiding van de dierenfabel. De bedoeling ervan was door middel van parodie, antropomorfisme (dieren die zich als mensen gedragen) en satire (mensen die zich als dieren gedragen) zowel te amuseren als te kritiseren.

Volgens Jauss is het echter niet juist om het dierenepos direct terug te voeren tot de Latijns-christelijke fabelliteratuur, omdat er geen overgang valt aan te wijzen tussen beide genres. Evenmin is het juist om het dierenepos direct af te leiden van het dierensprookje, omdat, uitgezonderd enkele antropomorfe trekken zoals het spreken van dieren, alle bovennatuurlijke elementen in het verhaal ontbreken.

Koning Nobel houdt hofzitting. 14^de-eeuwse miniatuur in de Roman de Renart. [bron: A.G.H. Bachrach e.a. (red.), Moderne Encyclopedie van de Wereldliteratuur, dl 8 (1983²), p. 91].

Lit: H.R. Jauss, ‘Untersuchungen zur mittelalterlichen Tierdichtung’ in Id., Alterität und Modernität der mittelalterlichen Literatur (1977), p. 49-152 • F.P. Knapp, Das lateinische Tierepos (1979) • J. Goossens & T. Sodmann (red.), Reynaert, Reynard, Reynke (1980) • F. Lulofs (red.), Van den vos Reynaerde (1985²), p. 14-39 • P.W.M. Wackers, De waarheid als leugen. Een interpretatie van Reynaerts historie (1986), p. 12-38 • E. Nieboer & J.Th. Verhulsdonck, ‘Lais, fabliau’s, Roman de Renart’ in R.E.V. Stuip (red.), Franse literatuur van de Middeleeuwen (1988), p. 121-139 • A.Th. Bouwman, Reinaert en Renart, het dierenepos Van den vos Reynaerde vergeleken met de Oudfranse Roman de Renart (1991) • B. Jahn & O. Neudeck (red.), Tierepik und Tierallegorese (2004).

dierendicht

dierenfabel