Algemeen letterkundig lexicon

exordium

Etym: Lat. aanvang, begin.

Term uit de retorica voor het eerste onderdeel binnen de dispositio, ook prooemium (< Gr. pro-oimion = voor het lied) of aanhef genoemd. In deze inleiding moet de aandacht van het publiek gewekt worden (attentum parare), moet het publiek welwillend gestemd worden (benevolum parare) en moet het nieuwsgierig gemaakt worden naar de informatie die men wil gaan verstrekken (docilem parare). Daartoe maakte de redenaar niet zelden gebruik van loci of topoi (topos). De meest geschikte stijl voor het exordium is het genus medium.

Lit: J.Ph. van Oostrom, 'Hooft gaet een werk aen: de vormgeving van het exordium van de Nederlandsche Historiën' in E.K. Grootes e.a. (red.), Uyt liefde geschreven: studies over Hooft (1981), p. 205-214 • Cl. Loutsch, L'exorde dans le discours de Cicéron (1994) • G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 1 (1992), kol. 877-889; dl. 3 (1996), kol. 136-140; dl. 7 (2005), kol. 247-256.

exofonie

exotische literatuur