Algemeen letterkundig lexicon

capitalis quadrata

Etym: Lat. capitalis = hoofdletter; quadrata = vierkant.

Moderne benaming voor het Romeinse majuskelschrift dat in steen werd uitgehakt (epigraaf), ook wel bekend als de ‘triomfboogletter’. De oudste inscripties in deze schriftsoort, die zich kenmerkt door zijn vierkante uiterlijk, dateren uit de 3^de eeuw v. Chr.; de grootste perfectie wordt bereikt in de 2^de eeuw n. Chr.

Hoewel er een drietal Vergilius-fragmenten in capitalis quadrata uit de 4^de en 5^de eeuw n. Chr. is gevonden, betwijfelt men of de letter vaak als boekschrift werd gebruikt. Een lossere, minder strakke variant was de capitalis rustica, die wél als boekschrift werd gebruikt. De capitalis quadrata handhaaft zich eeuwenlang voor speciale doeleinden als titels en opschriften.

In de 8^ste en 9^de eeuw, tijdens de Karolingische renaissance, beleeft de capitalis quadrata een puristische bloeiperiode: men streeft een zuivere vorm na en noemt de letter ook wel de ‘littera Vergiliae’.

Na een eeuwenlang sluimerend bestaan wordt de capitalis quadrata in de 15^de eeuw ontdekt door de humanisten (humanisme, humanistisch schrift); hiermee wordt de schriftsoort de basis voor onze huidige hoofdletters (kapitaal, bovenkast).

Capitalis quadrata uit een Vergilius-handschrift (4^de eeuw). [bron: K.F. Treebus, Tekstwijzer (1988⁴), p. 23].

Lit: J.J. John, ‘Latin Paleography’ in J.M. Powell (red.), Medieval Studies. An Introduction (1976), p. 8-9 • B. Engelhart & J.W. Klein, 50 eeuwen schrift (1988²), p. 106-110.

capitalis cursiva

capitalis rustica