Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen

[p. 1253]

Y

[Y]

Y, de voormalige zeearm vóór Amsterdam, vereeuwigd door Antonides' IJstroom, moest eigenlijk genoemd worden IJ, daar ij een zuiver Hollandsch woord is met de beteekenis van water, en Y, y, ypsilon, een Grieksche letter is met den klank u.

[Yamagata]

Yamagata, zie Moltke.

[Yamen]

Yamen, (chin.), in 't algemeen, huis van een ambtenaar. Woning met bureelen, bv. van den Onderkoning van het Chineesche rijk, bestaande uit een aantal gebouwen zonder verdieping, door binnenplaatsen gescheiden, of verbonden door overdekte gangen met poorten. Het geheel is door een hoogen blinden muur aan het oog onttrokken, zooals bij de grootere erven en woningen in China gebruikelijk is.

[Yankee]

Yankee, (am.), buiten de Vereenigde Staten benaming voor Amerikaan, in Noord-Amerika alleen naam voor een bewoner der Staten van New-England. Het woord is English in de uitspraak der Indianen. De Hollanders langs de Hudson en in New-York (Nieuw Amsterdam), hebben het eerst dien naam gebruikt en in den onafhankelijkheidsoorlog bezigden de Engelsche soldaten dit woord als schimpnaam, waarop de Amerikanen het als eeretitel aannamen. - Het werd in 1713 door zekeren Jonathan Hastings, een boer te Cambridge, in den staat New-York, gebruikt, als bijnaam om reclame te maken, in de beteekenis van echt, in Amerika gemaakt, wat niet overtroffen kan worden; bv. Yankee horse (paard); Yankee cider (appeldrank) enz. De studenten namen 't woord over en noemden Hastings Yankee Jonathan.

[Yankee doodle]

Yankee doodle, Amerikaansch volkslied van 1775, toen het leger van Abercrombie bij Albany (N.-Y.) gekampeerd was, gereed om naar Ticonderoga te trekken. Het leger bestond uit allerlei vrijwilligers ook vele Yankees, en een Engelsch militair geneesheer Shomburg schreef het gedicht, componeerde de wijs en droeg het deftig aan de nieuwe strijders op. Doodle (sukkel) is een Engelsch woord ter bespotting; Cromwell wordt in een royalistisch lied Nankey Doodle genoemd. Volgens Buckingham Smith is de wijs ontleend aan een zwaard-dans der Biskayers, die ook in Hongarije en Nederland (Hop Marjanneke) bekend was. Reeds in 1727 komt de wijs voor in The Beggar's Opera. - Het eigenlijke Amerikaansche volkslied is het lied America, in 1832 gedicht door Dr. Sam. Fr. Smith (1808-95). Het wordt gezongen op de wijze van God save the

[p. 1254]

Queen of het Heil Dir im Siegeskranz.

My country, 't is of thee,
Sweet land of liberty,
Of thee I sing, enz.

[Yard]

Yard, (sport.), Engelsche lengtemaat van 0.91438348 Meter.

[Yellow Jack]

Yellow Jack, (eng.), de gele vlag, fig. de gele koorts; de gele vlag waait nl. van hospitalen, ambulances en quarantaine-schepen.

[Yellow journalism]

Yellow journalism, (am.), geel journalisme, nieuwsbladen, die de Vereenigde Staten tot het voeren van krijg tegen Spanje aanvuurden. Oorspronkelijk (1896) had de uitdrukking, eene geheel andere beteekenis. De World en het Journal van New-York gaven toen een reeks prenten uit, die allerlei vermakelijke streken van Yellow Kid, een denkbeeldigen straatjongen voorstelden. Van dat oogenblik vervaardigde men poppen, die Yellow Kid voorstelden en bracht hem zelfs ten tooneele. Hij was gedurende een jaar de Koning van New-York en verdween daarna, alleen zijn naam achterlatend.

[Yellow Spring community]

Yellow Spring community, (am.), heette eene communistische gemeente, die in 1825, door aanhangers van Owen, in den staat Ohio werd gesticht. Zij telde 75-100 gezinnen. Drie maanden later spatte zij echter reeds uiteen, tengevolge van moeilijkheden, die uit het verschil van den vroegeren maatschappelijken stand der leden waren geboren.

[Yen]

Yen, (jap.), = dollar, vroeger f 2.60 à f 2.70 waard, werd Sept. 1896 door de Europeesche handelaars nog slechts voor f 1.35 aangenomen. De buitenlandsche waarde van den yen verminderde sedert tot op de helft. Negen yen gelden in Japan voor éen pond sterling (Engelsch). De 20-yenstukken hebben eene goudwaarde van f 50.22.

[Yeoman]

Yeoman, noemde men te voren in Engeland elk vrij man behoorende tot den stand, die zich tusschen de ridders en de lijfeigenen of hoorigen bevond. Thans echter worden vooral de groote pachters en de kleine grondbezitters met dien naam bestempeld. Ook geeft men dien naam aan een soort van vrijwillige bereden militie, vooral voor de kustbewaking en aan de soldaten der koninklijke garde (yeomen of the guard), welke met de bewaking van den Tower zijn belast.

[Yeoman]

Yeoman, (eng.), op oorlogsschepen de bewaker van het scheepsproviand.

[Yetholm Cross]

Yetholm Cross, (eng.), het kruis van Yetholm. - Te Kirk Yetholm, in Schotland, werd 30 Mei '98 een Koning gekroond, en wel de Zigeuner Prins Charlie, voluit Charles Fau Rutherford. Hij is vijftien jaren lang Kroonprins geweest en op zijn 70e jaar gekroond tot ‘Koning van alle Zigeuners in het Koninkrijk Schotland.’ De kroningsplechtigheid werd bij een steen, welke bekend is als Yetholm Cross, volbracht door den ‘Aartsbisschop der Zigeuners’, die tevens het beroep van hoefsmid uitoefent en Gladstone heet. De Koning reed in een wagen, door tien ezels getrokken, en zijne edelen reden daar achter, allen op ezels gezeten. Na een plechtigen optocht door den omtrek werd het feest met een koningsmaal besloten.

[Yggdrasil]

Yggdrasil, zie Hela en Irminzuilen.

[Ymir]

Ymir, zie Niflheim.

[Yorick]

Yorick, naam van den gestorven hofnar aan wien Hamlet in Shakespeares stuk van dien naam een weemoedige herinnering wijdt en daarom door den humoristischen schrijver Lawrence Sterne in de vorige eeuw als pseudoniem gebruikt.

[Yorksche roos]

Yorksche roos, zie Rose-en-soleil, witte roos, gevoerd als zinnebeeld, niet als wapen.

[Ypocras]

Ypocras, zie Hippokras. De burgemeesters van Hamburg, Amsterdam in 1401 bezoekend, werden er onthaald op ‘twee quart Ypocras uten apteken’ (uit de apotheek).

[Yum-Yum]

Yum-Yum, zie Three little maids from school.

[Yvetot (Le Roi d' -]

Yvetot (Le Roi d' -, zie Roi d'Yvetot.