Logo DBNL

Nieuws

De nieuwe titels van juli/augustus 2021

Bij de nieuwe titels van deze maand bevindt zich een boek uit de negentiende eeuw dat tot ver in de twintigste eeuw beroemd is gebleven: de gecombineerde uitgave van de A-saga, E-legende en O-sprook uit 1879 van respectievelijk Johannes Bosscha, Jacob van Lennep en Abraham des Amorie van der Hoeven. Het betreft een gezamenlijke uitgave van drie zogenaamde ‘lipogrammen’: teksten waarin bepaalde letters consequent niet worden gebruikt. In deze teksten, alle drie ridderverhalen, hebben de auteurs zich ingespannen om in hun verhaal geen enkele klinker te gebruiken, behalve één. De A-saga van Johannes Bosscha is dus een e-i-o-u-ij-lipogram, want alleen de klinker a wordt gebruikt: ‘“Alarm, Alarm!” galmt gansch Walacra, want Haralds aanmarsch jaagt angst aan, aan al wat aâmt.’.

 

Van Lennep gebruikte dus alleen de E en Des Amorie van der Hoeven alleen de O.  De oudste van deze lipogrammen was Van Lenneps E-legende, met het motto ‘Lees – en beef!’ Hij gaf het al in 1841 uit in een kleine oplage als curiositeit voor enkele van zijn vrienden. Het lipogram viel in de smaak bij Johannes Bosscha die in hetzelfde jaar reageerde met zijn A-Saga, toen nog onder de titel Paaschmaandag, met als motto ‘’t Lam was haar kaars’. Des Amorie van der Hoeven wou eveneens in 1841 niet achterblijven en reageerde met zijn O-Sprook, met het motto ‘Schoon lokt tot roof.’

 

De boekjes hadden allemaal een beperkte oplage, maar in 1879 werden de drie lipogrammen door uitgeverij Van Kampen samen uitgegeven. Het boekje werd erg populair en lokte talloze nieuwe lipogrammen uit van andere schrijvers. Hugo Brandt Corstius besteedde in zijn Opperlandse taal- en letterkunde uit 1981 ruime aandacht aan de lipogrammen van Jacob van Lennep en zijn vrienden.

 

Een andere toevoeging aan de DBNL-collectie deze maand is Bloemen en knoppen van Eliza Laurillard (1830-1908). Eliza Laurillard was één van de bekende dominee-dichters uit de negentiende eeuw. Hij studeerde theologie in Leiden en was predikant in Santpoort, Leiden en Amsterdam. Ook stond hij mede aan de basis van het Woordenboek der Nederlandsche taal. Als dichter was hij erg populair. Hij schreef veel gelegenheidsgedichten en zijn poëzie was er sterk op gericht om te worden voorgedragen voor publiek, bijvoorbeeld bij rederijkerskamers. Zijn werk werd zeer regelmatig gebundeld en herdrukt. De literaire vernieuwingsbeweging van de Tachtigers was eind negentiende eeuw fnuikend voor zijn reputatie. Door de Tachtigers werd hij gezien als een typische representant van de door hen gesmade dominee-dichters. De bundel Bloemen en knoppen, met uitbundige gedichten over de pracht der bloemen uit 1878, is belangrijk omdat deze één van de vroegste Nederlandse sonnettenkransen bevat: ‘Der bloemen lof’. Een sonnettenkrans is een reeks van vijftien sonnetten, waarbij de beginregel van het tweede sonnet hetzelfde is als de slotregel van het eerste, en zo verder. Het laatste sonnet bevat alle beginregels van de voorafgaande gedichten.

 

Verder nieuw deze maand: van de Antwerpse zeventiende-eeuwse toneelschrijver Theodoor Rodenburg komt het treurspel Rodomont en Isabella uit 1618 online. De Beschrijving van het eiland Curaçou uit 1868 werd geschreven door Gerardus Johannes Simons (1834-1872), die predikant was op het eiland. Ook deze maand komen er weer extra jaargangen van tijdschriften, zoals Tiecelijn, Streven en de Boekenbijlage van Vrij Nederland online beschikbaar.

 

Nieuwe titels

TitelJaarAuteur
1986Anoniem
Streven. Jaargang 77 1ste druk, 2010
2010Streven [1991-] [tijdschrift]
Streven. Jaargang 78 1ste druk, 2011
2011Streven [1991-] [tijdschrift]
2013Tiecelijn [tijdschrift]
2014Tiecelijn [tijdschrift]
2015Tiecelijn [tijdschrift]
2016Tiecelijn [tijdschrift]
1983Vrij Nederland [tijdschrift]
1984Vrij Nederland [tijdschrift]
1879Abraham des Amorie van der Hoeven jr., Johannes Bosscha en Jacob van Lennep
1924C.J. Kelk en Constant van Wessem
1878Eliza Laurillard
1850Jacobus Josephus Putman
1617Theodoor Rodenburg
1618Theodoor Rodenburg
1868G.J. Simons