De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

[p. 772]

Pinxterzangaant.aant.aant.^***

Na Christi Hemelvaert¹

D'Apostelen vergaert,²
Eendrachtelijck te gader:
Verwachten van haer Hooft,⁴
Den Trooster die belooft
Haer was van God den Vader.

2

De Pincxter-feest verscheen,⁷

Als snellijck viel beneen,⁸
De gheest daer elck op hoopte
Die als eens wints ghedruys,¹⁰
Terstont vervulde 'thuys:
En met den vyer haer doopte.¹²

3

De twaelve sachmen hier,

Om scheenen met een vyer:
Om straelt met vyerghe tonghen,
Haer sprake sonder tolck,¹⁶
Verbaesde 'tuytHeemsch volck,
Van alsins inghedronghen.^17-18

* Van 1618. Afgedr. naar HET BOECK DER GESANGEN, GHEESTELIJCKE LIEDEN (zie onder Jaerzang, blz. 768) blad D iiij achterkant. Er boven staat: Dat iij. Liedt. In dit Pincxter Liedt wert ghedacht de wonderbaerlijcke nederdalinghe des heylighen gheestes op de hoofden ende herten der Apostelen / mitsgaders de vruchtbare werckinghe des selvighen.
Regel 3 ghedacht: herdacht.

** In 't opschrift: Mariae (Lat. buigingsvorm): Maria's; Mariae Lof-Sanck: 't bekende Magnificat, waarvan de eerste regel hierboven staat aangegeven. In de oude uitgave staat links naast 't begin van 't lied Act. 2. d.i. Handelingen der Apostelen Hfst. 2; de inhoud van dit lied is helemaal ontleend aan dat hoofdstuk vs. 1-42.

1 Christi (Lat. buigingsvorm): van Kristus, Kristus'.

2 vergaert: vergaderd.

4 van haer Hooft: van hun Hoofd, Kristus; Kristus had hun beloofd dat de Vader hun de Geestzou zenden (Joannes 14, 26).

7 De Pincxter-feest: feest was vroeger 'n de-woord.

8 Als: toen.

10 als eens wints ghedruys: als 't gedruis van 'n stormwind.

12 met den vyer: met 't vuur (den ouwe 3e n.v. onzijdig, vyer met Vlaamse ie); haer: hun (de Apostelen).

16 Hun spreken zonder tolk; hoewel de Apostelen alleen hun eigen taal spraken, hoorde ieder toehoorder z'n eigen taal.

17-18 De vreemdelingen die van alle kanten in Jeruzalem binnengekomen waren, om 't Joodse Pinksterfeest te vieren (Van alsins: van alle kanten).

[p. 773]

 

 

4

 

O wonder is't (segt d'een)

20

Dat die van Galileen,

 

Al 'swerelts talen konnen.²¹

 

Een ander segt: sy zijn

 

Versopen inden wijn,²³

 

En vanden dronck verwonnen.

 

 

5

25

Neen, neen (roept Petrus bly)

 

'Tis Ioëls prophecy,²⁶

 

Die God aen ons vervulden²⁷

 

Ten eynde Iacobs huys^28-vlgg.

 

Werd kondich, wie aen 't kruys,²⁹

30

Nam op hem 'swerelts schulden.³⁰

 

 

6

 

Den Hamer Gods hier strack,³¹

 

De steenen herten brack:

 

Wy sijn al schuldich vonden³³

 

Aen 'sHeeren bloedt! wat raet?

35

Elck een (segt Petrus) laet³⁵

 

Afwasschen al sijn sonden.³⁶

 

 

7

 

Drij duysent zielen daer,

 

Boetveerdich wonderbaer,

 

Haer Christi niet en schamen.³⁹

40

Sy volghen Iesus wet^40-vlgg.

 

Sy waecken in't ghebedt

 

En zijn een ziele t'samen.

21 konnen: kunnen, kennen.

23 Versopen inden wijn: vol wijn, (be)dronken van de wijn.

26 Ioëls prophecy: de profeet Joël had voorspeld de uitstorting van de H. Geest, de gave van profetie, en de vurige tekenen (Joël 2, 28-32).

27 vervulden: vervulde (zie blz. 465 vs. 25).

28-vlgg. Opdat 't huis van Jakob ('t volk van Israël) zou weten...; Ten eynde: ten einde, opdat.

29 Werd kondich: kundig zou worden, zou weten.

30 op hem: op zich.

31 Den Hamer Gods: Petrus, die door z'n krachtig woord als 'n hamer de stene harten brak; strack: met kracht (deze betekenis zoals in 't middeleeuws).

33 Hier spreken de toehorende Joden (zie Hand. 2, 37); vonden: gevonden, bevonden (vonden de oorspr. vorm).

35 laet: late, moet laten.

36 Afwasschen: door 't doopsel namelik (Hand. 2, 38).

39 Schamen zich niet voor Kristus, belijden Kristus; Christi: 2e n.v. bij haer schamen, zoals in 't middeleeuws.

40-vlgg. Hand. 2,42. ‘En ze bleven volharden in de leer der Apostelen en in de gemeenschap: in et breken van et brood en in de gebeden.’
Zo is de oorspronkelike Griekse tekst; Vondel geeft niet de woorden: ‘in et breken van et brood’ (de Eucharistie, 't H. Misoffer); een ziele t'samen: in de gemeenschap, een van ziel allen te samen.

TEKSTKRITIEK: Tietel: Pinxterzang naar J.v. Vondels Poëzy van 1650, dit opschrift staat niet boven de tekst in Het Boeck der Gesangen.

TEKSTKRITIEK: vs. 37 Drij, de oude uitgave heeft Drie.