De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

[p. 145]

De iaght van Cupidoaant.aant.aant.^*

In het zoetste vanden tijd
Als Zephyrus Flora vrijd,²

Als Phoebus met helder stralen

Taurus snel gingh achterhalen,^3-4

Quam Cupido Venus zoon⁵
S'morghens tot sijns Moeders throon,

Eer Tithons Bruyt met verlanghen⁷

Verthoond haar bloeyende wanghen.

Venus lagh in ruste zoet
Die door Lethes wert ghevoed:¹⁰

Cupido met heusscher spraken¹¹

Onverziens haar deed ontwaken,

Moeder riep hy slaapt ghy zaght:
K' neem oorlof ick ga ter Iaght.¹⁴

Zy ontsprangh en goedertierigh¹⁵

Schoof op haar gordijnkens chierigh:¹⁶

Wel sprack zy mijn zone waart,¹⁷
Aanvanght ghy uwe dagh vaart?

Ick wensch u kracht zoo vermeere

Dat niemant u pijlen keere,

Keert in tijts tot mijn paleys,
Fortuyn bejonstigh u reys.

Floecx heeft zich Cupido waardigh

Tot de Iaght snel ghemaackt vaardigh,

* Waarschijnlik van 1608. Afgedrukt naar: Den nieuwen verbeterden Lusthof, 3e druk van 1607 (zie onder 't vorig gedicht). Dit gedicht en 't volgende is in deze druk van Den Lusthof later bijgevoegd achter 't Register.

2 Zephyrus: de klassieke zoele wind (Vondel legt meestal de klem op de twede lettergreep, in plaats van Zéphyrus).
Flora: de godin der bloemen; hier: de bloemen.

3-4 Als de zon (Phoebus) in 't teken van de stier (Taurus) is gekomen.

5 Vondel leest de ene keer Cupído, en de andere Cúpido.

7 Tithons Bruyt is Aurora, de dageraad (zie blz. 137, vs. 18).

10 Lethes: Lethes (eigenlik Lethe, de rievier van de vergetelheid in de onderwereld), de vergetelheid.

11 met heusscher spraken: met vriendelike woorden.

14 oorlof nemen: afscheid nemen.

15 Zy ontsprangh: zij ontwaakte.

16 gordijnkens chierigh: sierlijke gordijntjes (de ch uitspreken als sj in meisje: de Franse ch).

17 mijn zone waart: mijn lieve zoon.

[p. 146]

25

Niet als Adonis beangst²⁵

 

Om der wilder dieren vangst,

 

Maar om Hemel en aard' tranigh

 

Zich te maken onderdanigh,

 

Hy streelde zijn hayr vergult,

30

Zijnen koker hy vervult

 

Met zijn pijlen, twreed bezuren,³¹

 

Doch verscheyden van naturen,

 

Waar meed hy zonder gheschil³³

 

De Minnaars pijnt naar zijn wil,

35

Hy ontsloegh zijn wacker vlercken³⁵

 

Om zijn krachten te doen wercken:

 

Eer hy toeghemaackt vol ionst

 

Was door der Charites konst,^37-38

 

Zagh hy swerrelts lamp verschijnen

40

Dies hy tot de reys ging pijnen,⁴⁰

 

Aura end' Zephyrus beyd'⁴¹

 

Speurend' dat hy was bereyd,

 

Als voor-boden gingen zweven,

 

Beecxkens, bladren deden beven,

45

Cupido haar volgde snel

 

Om spelen t'gewoonlijck spel:

 

Beyde menschen ende Goden⁴⁷

 

Haast vernamen door dees boden⁴⁸

 

Wat quale haar overviel⁴⁹

50

Tot beroeringh van haar ziel:

 

Maar eer zy conden ontvluchten

 

Desen schutter (t'pijnlijck zuchten)⁵²

 

Werden zy in korter stond

 

Van zijn pijlen wreed doorwond,

55

Ghelijck t'nachtegaalken jueghdigh

25 Adónis: beminde van Venus, werd op de jacht door 'n everzwijn gedood (en door Venus in 'n bloem veranderd).

31 twreed bezuren: 't wrede bezuren, de wrede pijn (de pijlen, de wrede pijn).

33 waarmee hij zonder verzet.

35 Hy ontsloegh: hij sloeg uit.

37-38 Eer hij nog vol minzaamheid door de kunst der Gratiën was opgetooid.

40 pijnen: zich inspannen.

41 Aura end' Zephyrus: beide zachte zoele winden.

47 Beíde... ende: zowel... als.

48 Haast: weldra.

49 haar: hun.

52 t'pijnlijck zuchten: wat 'n pijnlik zuchten van liefdesmart, (die hij veroorzaakte).

[p. 147]

 

't Welck in t'quinckeleren vrueghdigh

 

Onversins zich vint bezet,

 

In des voglaars listigh net:

 

Alzoo dees vrye in orden⁵⁹

60

Moesten liefdes slaven worden:

 

Iupiter uyt den Olimp

 

Die voormaals met spot en schimp

 

Desen Iager gingh begecken,

 

Most nu liefdes keten trecken:

65

Appollo, en Pluto, rijck,⁶⁵

 

Mercurius vol practijck,⁶⁶

 

t'Most al onder zijn jock buyghen:

 

Mars most Venus borsten zuyghen,⁶⁸

 

Niet de rechter borst vol wijn

70

Maar de slincke vol fenijn:^69-70

 

Lyaeus voor zyn zoete druyven⁷¹

 

Most nu liefdes spyze kluyven:

 

't Kind hielt d'overhand int'perck

 

Over menschen, Goden sterck,

75

Vingh en schoot stadigh vol qualen,

 

t'Waar te lange om verhalen:

 

En ghelijck t'vermoeyde hert

 

d'Welck in stricken is verwert,⁷⁸

 

En s'Iaghers list is beproevigh,⁷⁹

80

Schreydet bitter tranen droevigh,⁸⁰

 

Alzoo oock met tranen elck

 

Most vervullen Venus kelck:

 

Desen Schutter naar zijn wenschen

 

Trefte Goden ende menschen.⁸⁴

85

Den tijd die (steeds onvermoeyd)

 

Ghedurigh voort-vaart en spoeyd

 

Liet Hesperus zien ter wylen⁸⁷

59 in orden: op de rij af, de een na den ander.

65 de rijke Pluto (als god van de rijkdom).

66 Mercurius, de god van de handel; vol practijck: vol sluwheid.

68 Venus: godin van de liefde.

69-70 rechter en slincke als tegenstelling hier; de goedaardige en boosaardige.

71 Lyaeus: Bacchus.

78 d'Welck: t' welk (zie vs. 90).

79 en de list van de jager ondervindt.

80 Schreydet: schreit.

84 Trefte: trof.

87 Hésperus: de avondster; ter wylen: intussen.

[p. 148]

 

Cupido verschoot zijn pijlen,

 

d'Avond deckte s'werelts oogh:

90

D'weeldigh kint naar Paphos vloogh,

 

Om zijn Moeder te verzellen,^90-91

 

En zijn avonthuur vertellen,

 

Als Venus haar kind vernam

 

Zy hem in haar armen nam,

95

Zijn komste was haar vermaacklijck,

 

Schonck hem mild den Nectar smaacklijck,

 

Tot dat hun den zoeten nacht

 

Stillekens in ruste bracht.

 

 

I.V. VONDELLEN

 

Liefd' verwinnet al.

90-91 D'weeldigh kint (d' verzachting van t' voor w of andere zachte klanken): 't dartel kind vloog naar Paphos ('t Griekse eiland, verblijf van Venus) om z'n moeder gezelschap te houden.