Alle de brieven. Deel 11: 1695-1696

[p. 24]

Brief No. 150
21 Juni of Juli 1695

Gericht aan: Pieter Rabus.

Manuscript: Geen manuscript bekend.

Gepubliceerd in:

P. Rabus 1695: De Boekzaal van Europe (Julius en Augustus 1695), blz. 96-99 (Rotterdam: P. vander Slaart). - Nederlandse tekst.

Korte inhoud:

Over het bericht dat uit het oor van een vrouw een grote rups tevoorschijn kwam. L.'s twijfel hieraan en zijn aanbeveling om door zwavelen ongedierte uit de gehoorgang te verdrijven. L. kan geen mijten vinden in de gehoorgang.

Opmerkingen:

De brief is een gevolg van een verzoek van Rabus om commentaar op een brief uit Colmar (zie aant. 1) en is niet gedateerd.

De hier afgedrukte tekst is die uit de Boekzaal.

[p. 25]

Letter No. 150
21 June or July 1695

Addressed to: Pieter Rabus.

Manuscript: No manuscript is known.

Published in:

P. Rabus 1695: De Boekzaal van Europe (July and August 1695), pp. 96-99 (Rotterdam: P. vander Slaart). - Dutch text.

Summary:

About the report that a large caterpillar emerged from a woman's ear. L.'s doubts about this and his advice to expel vermin from the auditory canal by fumigation with sulphur. L. cannot find any mites in the auditory canal.

Remarks:

The letter is the result of a request by Rabus for comment on a letter from Colmar (see note 1) and is not dated. The text as here printed is that of the Boekzaal.

[p. 26]

Mijn Heer,

IK hebbe UE aangename van den 21 der voorleden maand, nevens den korten inhoud van een brief, geschreven uit Kolmar¹⁾, wel ontfangen, en moet zeggen, dat ik geen goede bevatting van zoodanige voorvallen kan krijgen. Ik kan my zelven wel inbeelden²⁾, dat een vrouw, loopende in warm weder met de ooren bloot, en welkers ooren in lang niet gereinigd zijn, een Vlieg op, ofte in den ingang van haar ooren kan krijgen, die daar een of twee eyeren legt, waar uit Maden of wormen³⁾ voort komende, in 8 a 10 dagen haar volkomen wasdom kunnen krijgen, en dat uit weinig stoffe⁴⁾; om dat den Maden, die van eenige⁵⁾ vliegen voortkomen, meest alle de spijs die zy gebruiken, tot grootmakinge van haare lichamen overgaat, en zy zeer weinig drek quijt worden.

Maar 't is jammer, dat men de zoo genoemde Ruspen, die na alle aparentie Maden of wormen zijn geweest, niet in een doos geplaatst heeft, en haar met spijs, dat een stukje raauw vlees most geweest hebben, daagelijks heeft toegereykt⁶⁾, om die alzoo binnen weinige dagen tot haar volkome wasdom te brengen, die dan wisselijk in vliegende schepsels zouden verandert zijn: en als men zulks gedaan had, zoo en twijffel ik niet, of men zoude ontdekt hebben, wat vlieg, of zoo genaamde Ruspe, de eyeren op, of in het oor hadde gelegt. Wat de Rusp, of Rijp belangt, die 18 a 20 lijnen lang was, die kan onmogelijk, mijns bedunkens, uit eyeren van een Rusp voortgekomen zijn, om dat de Ruspen, of Rijpen, geen eyeren zijn leggende, maar dezelve in vliegende of loopende schepsels verandert zijnde, dan eerst bequaam zijn tot het leggen van eyeren, om haar geslagt voort te zetten⁷⁾.

Voor my, ik kan niet begrijpen, hoe deze Rusp zoo lang in 't oor zig heeft konnen verbergen. Men zoude wel in gedagten konnen nemen, of de lijdster op dien dag, wanneer de laatste Rusp uit haar oor quam, niet weder in den tuin hadde wezen werken, en dat op dien dag de Rusp in haar oor was gekroopen, om dat men moet oordeelen dat zoodanig een groote Rusp zig niet kon in 't oor huisvesten,

1) Rabus had L. op 21 juni of juli - door het ontbreken van de datering van L.'s brief is dit niet meer na te gaan - gevraagd zijn mening te zeggen over een brief uit Colmar die hem ter kennis was gekomen en die hij in hetzelfde nummer van de Boekzaal met zijn commentaar heeft afgedrukt (blz. 92-96). Volgens deze brief zou een 42-jarige vrouw uit Colmar, Margriet Stoffels, op 27 augustus 1694 hevige koorts en zeer zware hoofdpijn gekregen hebben, die verscheidene dagen aanhielden. Op 8 september kreeg zij bovendien knagende en stekende pijn in het rechteroor, waardoor zij telkens in zwijm viel. Toepassing van allerlei middelen bleef vruchteloos. Toen de kwaal in het begin van oktober weer eens verergerde, goot men haar een smeersel in het oor en binnen zes dagen daarna kwamen eerst zes, later meer rupsen (tot 14 toe) uit het oor kruipen, in dikte variërende van 2-6 ‘lijnen’ (een ‘lijn’ was 1/12 van een duim, d.i. dus ongeveer 2 mm). De grootste waren wit, de kleine ‘rood en wit gemengeld’. Tegen het einde van de maand kreeg de vrouw weer pijn en nadat zij de vinger ‘al te hard in 't oor geboord’ had, liep er bloed uit en kwam er een levende rups uit van de soort die ‘landmeters of grootgangers worden genoemd’, een soort van spanrups. Hij was 18-20 lijnen lang en 5-6 lijnen dik; behaard, met groene en gele strepen op de buik en een roodachtige rug met groen en bruin. Daarna was de vrouw gezond; haar gehoor was al die tijd niet gestoord. [Dam.]

2) my(...) inbeelden, mij voorstellen.

3) wormen, larven. Men leze de zin als volgt: waaruit maden of larven voortkomen, die in 8 tot 10 dagen geheel volgroeid kunnen zijn.

4) en dat, en wel; stoffe, voedingsstof.

5) den Maden, bij de maden; eenige, sommige.

6) met spijs (...) toegereykt, contaminatie van ‘met spijs gevoed’ en ‘spijs toegereikt’.

7) Zie voor L.'s opvattingen over de voortplanting van rupsen Brief 148 in dit deel.

[p. 27]

Dear Sir,

I duly received Your welcome letter of the 21st of last month as well as the short contents of a letter written from Colmar¹⁾, and I am bound to say that I cannot understand these events properly. I can imagine indeed that a woman walking in hot weather with bare ears which have not been cleaned for a long time may get a Fly on, or in the entrance to, her ears, which fly lays there one or two eggs, from which come forth Maggots or worms, which may be fully grown in 8 to 10 days, and this out of small amounts of substance, because nearly all the food used by Maggots coming forth from some flies is used for the growth of their bodies and they void very small amounts of excrements.

But it is a pity that the supposed Caterpillars, which to all appearance were Maggots or worms, have not been placed in a box and supplied daily with food, which should have been a bit of raw meat, in order that they might be brought to their full growth within a few days, upon which they would no doubt have changed into flying creatures. And if this had been done, I do not doubt that it would have been discovered what fly or supposed Caterpillar had laid the eggs on or in the ear. As to the Caterpillar, which had a length of 18 to 20 lines, in my opinion it cannot possible have come forth from a Caterpillar's eggs, because Caterpillars do not lay eggs, but it is not until they have changed into flying or walking creatures that they are able to lay eggs so as to propagate their kind²⁾.

I, for one, cannot understand how this Caterpillar could hide so long in the ear. One might imagine that on the day when the latter Caterpillar came out of the patient's ear she had been working in the garden again, and that on that day the Caterpillar had crept into her ear, because one is bound to think that so large a

1) Rabus had asked L. on 21 June or July - this cannot be ascertained owing to the absence of the date of L.'s letter - to give his opinion on a letter from Colmar which had come to his notice and which he had printed in the same number of the Boekzaal with his commentary (pp. 92-96). According to this letter on 27 August 1694 a woman of 42 from Colmar, Margriet Stoffels, had a high fever and a very bad headache, which persisted for several days. On 8 September moreover she had a gnawing and pricking ache in her right ear, in consequence of which she fainted repeatedly. Application of all sorts of remedies was unavailing. When in the early part of October the complaint aggravated again, an ointment was poured into her ear, and within six days after this first six and later more caterpilars (up to 14) emerged from her ear, varying in thickness from 2 to 6 ‘lines’ (a ‘line’ was 1/12 of an inch, i.e. about 2 mm). The largest of them were white, the small ones ‘a mixture of red and white’. Towards the end of the month the woman's ear ached again, and after she had ‘forced’ her finger ‘very vigorously into the ear’, blood flowed out and a living caterpillar emerged of the species ‘called loopers or geometers’. It was 18-20 lines long and 5-6 lines thick; its body was hairy, with green and yellow stripes on the belly and a reddish back with green and brown. After this the woman recovered; all this time her hearing had never been affected. [Dam.]

2) For L.'s views about the reproduction of caterpillars, see Letter 148 in this volume.

[p. 28]

zonder een groote beweginge in 't oor te maken, ja zoodanig, dat het onverdraaglijk waar geweest⁸⁾. Ik wil niemand beschuldigen, dog alleen tusschen ons zeggen, dat my drie zaaken zijn te vooren gekomen, namentlijk van twee vrouws persoonen, die, om dat⁹⁾ men haar beklagen zoude, de wereld tragtten wijs te maken, dat ze met de steen¹⁰⁾ gequelt waren, en verscheide steenen loosde, die men my ter hand stelde, en ik bevond, dat valsche steenen waren¹¹⁾, waar van de eene tot bekentenis quam, na dat ze alvoorens hardnekkig zwoer, de steenen geloost te hebben: en een derde hadde in haar juffrouws waterpot de zaatgens uit de aelbessen geworpen, om dezelve wijs te maken, dat ze met graveel¹²⁾ gequelt was.

Voorts geve ik UE in gedagten, wanneer iemand vertrouwde eenig ongediert in 't oor te hebben, of het niet raadsaam zoude wezen, dat men een klein doosje nam, in welkers bodem men een rond gaatje quam te maken, daar men een stuk van een schaft¹³⁾, dat aan beide de einden open was, in stak, en welk eene einde van het schaftje, voor aan in 't oor was stekende, en het zelve dan omwindende met een doekje, en zoo het oor stoppende, om dus het oor geen andere opening te geven als door het schafje, als wanneer men¹⁴⁾ een klein stukje zwavel in 't doosje gelegt, en met vuer aan gesteken hebbende, het doosje aanstonts toesloot, om door zulk doen, de zwavelrook in 't oor in te stooten, op dat zoo doende het ongediert, dat in 't oor mogte wezen, zoude sterven¹⁵⁾.

Ik hebbe al veel maal zedert twee maanden, de stoffe die 'k uit mijn oor nam, niet alleen beschouwt¹⁶⁾, om te zien of ik het dierke de Mijt, daar in niet zoude ontdekken, maar ik hebbe ook eenige stoffe uit mijn ooren, in een glaasje gedaan, ende dat voor mijn gezigt neder geplaatst, en veelmaal beschouwd, maar nooyt eenige Myt daar omtrent gezien¹⁷⁾.

Dit is het geene ik voor dees tijd op UE: schrijvens weet te antwoorden¹⁸⁾. By aldien¹⁹⁾ UE: op enz.

UE Dienstbereide

A.v. Leeuwenhoek.

8) In oude literatuur worden steeds sprinkhanen, levende wormen, oorwurmen (Euplexoptera), mieren, kevers en larven genoemd, die zich in de uitwendige gehoorgang zouden ophouden. Waarschijnlijk zijn alleen de vliegelarven van tropische vleesetende vliegensoorten wezenlijk belangrijk. L. heeft dan ook terecht zijn twijfels over de gestreepte rups van 2 cm lengte die uit het oor zou zijn gekropen. [Han.]

9) om dat, opdat.

10) steen, nier- of blaassteen.

11) Zie Brief 120 [72] van 22 april 1692, Alle de Brieven, Dl. 9, blz. 30-32.

12) graveel, niersteen of blaassteen. Zie ook de in aant. 11 genoemde brief.

13) schaft, schacht van een veer. De vormen op -ft, zoals bijvoorbeeld ook kraft, verkoft (voor: kracht, verkocht), zijn Hollandse dialectvormen.

14) als wanneer men, en dat men dan. Ook het vervolg van de zin is nog afhankelijk van of het niet raadsaam zoude wezen.

15) Zwavelen zal zeker insekten die accidenteel in de uitwendige gehoorgang zijn gekomen, kunnen doden. Meer gebruikelijk is indruppelen van olie. [Han.]

16) Zie Brief 134 [80] van 2 maart 1694, Alle de Brieven, Dl. 10, blz. 6-18.

17) De bij dieren als honden, katten en runderen veel voorkomende mijten in het oor worden bij de mens niet aangetroffen. In de behaarde huid van de oorschelp zijn vrijwel altijd exemplaren van Demodex spec. te vinden, kleine mijtesoorten van 0,3-0,4 mm lang en zeer vele malen dunner, die veelvuldige commensalen zijn van de menselijke huid. [Han.]

18) L. komt nog op deze zaak terug in zijn eveneens in de Boekzaal gepubliceerde brief van 10 september 1695, Brief 156 in dit deel.

19) By aldien, aangezien.

[p. 29]

Caterpillar could not settle in the ear without making a great stir in the ear, nay in such a way that it would have been unbearable³⁾. I do not wish to accuse anyone, but will only say between you and me that I have learned of three cases, viz. of two women who, in order to be pitied, tried to make the world believe that they were suffering from calculi and voided several calculi, which were handed to me and were found by me to be false calculi⁴⁾, one of which women made a confession after first having sworn stubbornly that she had voided the calculi; and a third one had thrown the seeds from the currants into the chamber pot of her mistress to make her believe she was suffering from calculi.

I further suggest to You whether it would not be advisable, if someone believed he had some vermin in his ear, to take a small box, in the bottom of which one makes a round hole, into which one sticks a fragment of a quill open at both ends, one end of the quill being inserted in the front of the ear and then being wrapped in a piece of linen, the ear thus being stopped, so that the ear is given no other passage but through the quill, and, having then placed a small bit of sulfur in the box and set fire to it, to shut the box at once in order thus to blow the sulfur vapour into the ear so as to kill the vermin that should be in the ear⁵⁾.

For two months past I repeatedly not only observed the substance I removed from my ear⁶⁾, to see if I could discover the little animal the Mite in it, but I also put some substance from my ears in a glass [tube] and placed it before my eyes and observed it many times, but I never saw any Mite in it⁷⁾.

This is what I can answer to Your letter for the present⁸⁾. Since on... You etc.

Yours faithfully

A.v. Leeuwenhoek.

3) In old writings it is always grasshoppers, living worms, earwigs (Euplexoptera), ants, beetles, and grubs which are mentioned as being present in the external auditory canal. Probably only the larvae of tropical carnivorous fly species are really important. L. therefore rightly has his doubts about the striped caterpillar, 2 cm long, which was said to have crept out of the ear. [Han.]

4) See Letter 120 [72] of 22 April 1692, Collected Letters, Vol. 9, pp. 31-33.

5) Fumigation with sulphur will undoubtedly be able to kill insects which have accidentally got into the external auditory canal. The more usual method consists in instilling oil. [Han.]

6) See Letter 134 [80] of 2 March 1694, Collected Letters, Vol. 10, pp. 7-19.

7) The mites often occurring in the ears of animals such as dogs, cats, and cattle are not found in human ears. In the hairy skin of the auricle specimens of Demodex spec. are almost always found, small mites with a length of 0,3-0,4 mm and many times thinner than long, which are frequent commensals of the human skin. [Han.]

8) L. reverts to this matter in his letter of 10 September 1695 also published in the Boekzaal: Letter 156 in this volume.