Alle de brieven. Deel 8: 1688-1692

[p. 172]

Brief 115
18 September 1691

Gericht aan: Antonio Magliabechi.

Manuscript: Het ms. bevindt zich blijkens een stempel in de Biblioteca Nazionale Centrale te Florence; de vier bladen - formaat circa 16 × 20½ cm - zijn genummerd 50 tot en met 53; de uitgevouwen omslag is genummerd 54. Het adres op de omslag is waarschijnlijk door L. zelf geschreven en luidt: ‘Illustrissimo, Celeberrimo, Doctissimo D^o Antonio Magliabechi. / franco Mantoua / Florencen’. Het lakzegel vertoont de kop van Leeuwenhoek.

De brief is geheel door een vreemde hand in het Italiaans geschreven, doch niet ondertekend. Het is niet onwaarschijnlijk dat het de hand is van Willem Blaeu, die de brief vertaald heeft.

Rechts bovenaan op het eerste blad staat in een oude hand, echter niet in de hand van de brief een signatuur: ‘Leewhen: 129’. Het nummer is niet met zekerheid te ontcijferen, daar de drie cijfers onderling verbonden zijn. Misschien is deze signatuur afkomstig van Targioni.

[Dam.]

Gepubliceerd in:

Giornale de' Letterati del MDCXCII e prima di Modena, Dl. 1, blz. 27-29, 1692. (Italiaans excerpt)

G. Targioni-Tozzetti, Clarorum Belgarum ad Ant. Magliabechium nonnullosque alios epistolae, Dl. 2, blz. 345-350, Florence, 1745, (Italiaanse tekst) (In de aant. aangeduid T)

D. Carbone, Contributo alla storia della microbiologia, Bollettino dell' Istituto Sieroterapico Milanese, Fasc. 8-9, blz. 20, 1930. (citaat)

Inhoud:

Zending van een boek aan Magliabechi en antwoord daarop. Vermelding van enige bezoekers. Bespreking van de graanroest naar aanleiding van een ontvangen verhandeling van Ramazzini. Bestrijding van de generatio spontanea. Over de voortteling van paling en over de scherpte van peper. L. heeft lang geen contact gehad met de Royal Society. Willem Blaeu als vertaler.

Opmerking:

Deze korte brief is voor L. wel van betekenis; verschillende persoonlijke betrekkingen en een aantal inzichten en onderzoekingen over enkele onderwerpen worden hierin vermeld.

[p. 173]

Letter 115
18th September, 1691

Addressed to: Antonio Magliabechi.

Manuscript: As appears from a rubber stamp the manuscript is kept in the Biblioteca Nazionale Centrale at Florence; the four sheets - size circa 16 by 20½ cm - are numbered 50 to 53 incl.; the folding-out cover is numbered 54. The address on the cover, probably written by L. himself, reads: ‘Illustrissimo, Celeberrimo, Doctissimo D^o Antonio Magliabechi. / franco Mantoua / Florencen’. The wax seal shows the head of Leeuwenhoek.

The entire letter is written in an unknown hand in Italian, but is not signed. It is not improbable that it is the handwriting of Willem Blaeu, who translated the letter.

On the first sheet, top right-hand side, there is a signature in an old writing, but not the same hand as that of the letter: ‘Leewhen: 129’. The number is difficult to decipher, because the three figures are linked together. Maybe this signature derives from Targioni.

[Dam.]

Published in:

Giornale de' Letterati del MDCXCII e prima di Modena, Vol. 1, pp. 27-29, 1692. (Italian extract)

G. Targioni - Tozzetti, Clarorum Belgarum ad Ant. Magliabechium nonnullosque alios epistolae, Vol. 2, pp. 345-350, Florence, 1745. (Italian text) (In the notes indicated T)

D. Carbone, Contributo alla storia della microbiologia, Bollettino dell' Istituto Sieroterapico Milanese, Fasc. 8-9, p. 20, 1930. (quotation)

Summary:

Despatch of a book to Magliabechi and the reply to it. Mention of some visitors. Discussion on rust in cereals suggested by the receipt of a treatise by Ramazzini. Repudiation of generatio spontanea. On the procreation of the eel and on the sharp taste of pepper. For a long time L. has not had any contact with the Royal Society. Willem Blaeu as translator.

Remark:

This short letter is surely of importance for L.; several personal relations and a number of views and investigations on some objects are mentioned in it.

[p. 174]

All' Ill.^mo Sig.^re Antonio Magliabechi¹⁾

Illustrissimo, e Doot.^mo Sig.^re2)

La grat.^ma di V.S. Ill.^ma del 27. di Maggio m'e capitata sotto la coperta dal³⁾ Rev.^mo e Dott.^mo p.^re Papenbrochio, a cui io per rispetto dal le⁴⁾ cortesie in diversi tempi, usatemi, son obligat.^mo Servidore. Ho inteso dalla stessa sua cortes.^ma ch'il mio libretto, dopo il tempo de⁵⁾ piu che duoi anii finalmente sia pervenuto nelle mani di V.S. Ill.^ma e visto con mio grandissimo contento, ch'ella ci⁶⁾ sia compiacciuto di gradirlo; che ella ci⁶⁾ degna di scrivermi con espressioni tanto particolari di cortesia e gratitudine, ch'io m'arrossi⁷⁾ di vergogna sentendomi preleggere la sud.^ta8) sua cortesissima. Resto mentre infinimente⁹⁾ alle dette benignissime espressioni obligato. Viddi poi che il Sig.^re Liebnits (!) fosse contento delle mie semplici osservazioni. Contra ogni mio merito, ho incontrato la stessa fortuna co'¹⁰⁾ diverse persone illustri, chi per caggione del viaggio del Re di

1) Deze regel ontbreekt in T.
This line is missing in T.

2) T heeft: ‘e Dottissimo Signore’. Ook verder in de brief zijn afkortingen die in het ms. gebezigd zijn, meestal opgelost. In de aantekeningen wordt hiervan in het vervolg in het algemeen geen melding gemaakt, evenmin als van onbetekenende spellingsvarianten.
In het ms. zijn enkele letters moeilijk leesbaar, maar in geen enkel geval ontstond daardoor twijfel aan de juiste lezing. [Dam.]
T has: ‘e Dottissimo Signore’. Further on in the letter, too, the abbreviations, applied in the manuscript, are usually ignored. This will not, as a rule be mentioned again in the notes; neither wil insignificant spelling variants be referred to.
In the manuscript some characters are hardly legible, but in no case does doubt arise about the right version. [Dam.]

3) Lees: ‘del’. Hier en elders laat het Italiaans van Willem Blaeu, die zoals uit de laatste alinea blijkt, L.'s brief heeft vertaald, te wensen over. Slechts in noodzakelijke gevallen is in de aantekeningen van zijn vergissingen gewag gemaakt. [Bor.]
Read: ‘del’. Here and there the Italian of Willem Blaeu, who translated L.'s letter, as is clear from the last paragraph, leaves something to be desired. Only in necessary cases will his errors be pointed out in the notes. [Bor.]

4) T: ‘delle’.

5) T: ‘di’.

6) T: ‘si’.

6) T: ‘si’.

7) T: ‘m'arossii’.

8) T: suddetta.

9) T: ‘infinitamenta’.

10) T: ‘con’.

[p. 175]

Grand (!) Bretagna, eran¹¹⁾ venuti in questo nostro paese, e m'han fatti¹²⁾ il favore di visitarmi. Tra questi mi favori di quel honore l'Altezza Elettorale di Baviera, e 'l Sig.^re Vescovo di Londra. Ma per dir il vero a V S.^r Ill.^mo senza vantarmi, piu volte m'incommoda la frequenza delle visite, come un' aggravio insupportabile¹³⁾, mentre pochi si truovano capaci, per poter considerar le cose, come fa bisogno, che con grand.^ma attenzione vogliono esser osservate.

Mi professo per piu infin.^me9) obligato per lo favore, e la¹⁴⁾ fatica presa da V S. Ill.^ma nel darmi notizia de i trattati gia fatti communi al publico, e di quei, che s'aspettino. Vedo tra gl'altri, ch'il Sig.^re Ramazzini ha dedicato a V S. Ill.^ma un discorso, stampato a Modena trattando delle constituzione dell' anno 1690¹⁵⁾, e degli¹⁶⁾ afflizzioni communi, che i popoli del Modonese, e de i Regioni vicini, gravamente han travagliati; per il che la natura, della rubigine overo dell' arsura nell' Fromento, guastando i frutti, e grani qualche carestia ha caggionata.

Non posso far di meno, che de dire a V S. Ill.^ma che nell' mese di Settembre dell' anno 1648 i nostri prati, erano quasi ch'inondati da certa polvere rosseggiante, tutta fatto alla rubigine del ferro sim-

11) T: ‘erano’ met weglating van ‘venuti’.
T: ‘erano’ omitting ‘venuti’.

12) T: ‘fatto’.

13) T: ‘insopportabile’.

9) T: ‘infinitamenta’.

14) In T ontbreekt ‘la’.
In T ‘la’ is missing.

15) Hierbij in T de volgende voetnoot:
To this, T has the following footnote:
‘Bern. Ramazzini de Constitutione anni 1691, ac de rurali Epidemis, quae Mutinensis agri, ac vicinarum regionum colonos graviter afflixit, dissertatio; ubi quoque Rubiginis natura disquiritur, quae fruges et fructus vitiando aliquam caritatem Annonae intulit. Mutinae 1690.’.
De vertaling luidt: ‘Verhandeling over de gesteldheid van het jaar 1691 en over de landelijke epidemie, die de boeren van het land van Modena en van de naburige streken zwaar getroffen heeft; en waarin ook de aard van de korenbrand onderzocht wordt, die door de gewassen en vruchten te bederven enige verhoging van de prijs van het graan heeft veroorzaakt. Modena 1690.’. De jaartallen 1691 en 1690 zijn kennelijk verwisseld. [Bor.]
The translation reads: ‘Treatise concerning the condition in the year 1691 and on the country-side epidemic, which gravely hit the farmers of the land of Modena and of the neighbouring areas; and in which also the nature is investigated of the corn-fire which, by vitiating the crops and fruits, caused some rise in the price of grain. Modena 1690.’. The years 1691 and 1690 were evidently interchanged. [Bor.]

16) T: ‘delle’.

[p. 176]

gliante¹⁷⁾. E quando alcun per i detti campi passeggiava detta materia a nostra vista, rubiginosa, fu, dove il passegiante nell' herba inciampava, da detta herba come polvere scrollata. Quest cagiono¹⁸⁾ che nel vulgo generalmente si diceva, che l'aria sopra modo era infiammata; e tanto piu, perche assai gente da febre fu infettata, e perciò s'imaginava il vulgo, che quella polvere rossa dall' aria sopra l'herba o gramigna fosse caduta. All' ora ho¹⁹⁾ investigato la natura, e caggione di quella materia rosseggiante, e scritto sopra quel soggetto alla Società Reale di Londra, da che ne mando un estratto, acciò che V.S. Ill.^mo possi vedere quel ch'io ne ho scritto.

Quanto alla Febre, o Malatie inseguite, giudichiamo, che il freddo, all' hora fuor del solito grande, e la trascuraggine de²⁰⁾ molti, ch'andavan²¹⁾ leggiermente vestiti, habbian²²⁾ in piu vasi sanguiferi, e per lo piu in quei, che vicini alla pelle esteriore risiedono, fatto consolidar il sangue, e cosi in qualche maniera impeditone²³⁾ la circolazione; da che un tocco piu veloce, o forte del nostro polso, o cuore deve esser cagionato, che noi chiamamo²⁴⁾ una Febbre.

La mia intenzione, e studio è di stogliere il Mondo, tanto che mi sarà possibile, da i suoi errori, et insegnar me stesso. Ho perciò indagato la generazione del dannoso Vermicello bianco che viene nel fromento, o grano, quando ne i granari giace, et in che modo quel Vermicel dal fromento potrebbe esser scacciato, ò rimosso. Nostri Pistori, e mercanti di grani sostengono che dall' letame²⁵⁾ vengi prodotto. Ma io suppongo ch'egualmente impossibil cosa sia, ch'un cavallo, d'un mucchio di letame sia prodotto, ch'una creatura dotata di mobilità (che noi chiamamo spirito animale) senza generazione vengi avanti. Perciò m'e diverse volte insinuato, ch'io sostenendo cosi fermo la generazione, dovessi dimostrare, il modo della generazione dell' anguille; principalmente perciò che la maggior parte de gl'huomini fermam^te crede, che l'anguille vengino senza il mezzo della generazione; come s'io dovessi esser capace, in caso ch'io sostenessi tali posizioni sudette, per sciogliere, tutto ciò che circa detta materia

17) T: terecht: ‘simigliante’.
T: rightly: ‘simigliante’.

18) T: ‘Queste cagionò’.

19) T: ‘Allora io ho’.

20) T: ‘di’.

21) T: ‘andavano’.

22) T: ‘habbiano’.

23) T: ‘impedito’.

24) T: terecht: ‘chimiamo’.
T: rightly: ‘chimiamo’.

25) T: ‘dalli letami’.

[p. 177]

mi fosse proposto. Benche il campo delle cose fin' hora nell' oscurità nascoste sia si²⁶⁾ ampio e largo. Niente di meno ho fatto alcuni anni gia ogni sforzo per scuoprir, se fosse possibile la generazione del' Anguille e porla avanti la vista del Mondo. Perciò non ho tralasciato da Febraro, fin²⁷⁾ a Luglio passati, di cercar²⁸⁾ nelle dette anguille frescamente pescate, dopo d'haver²⁹⁾ gia buttata via la speranza di poter mai scuoprire la sudetta generazione. Finalmente ho perseverantemente aperto le matrici d'esse, ch'io nel fine del anno passato per la prima volta havea scoperti, e con grandissimo mio piacere piu volte da esse tirato le anguilluccie giovane³⁰⁾, tanto quelle che gia erano arrivate a perfetta forma d'anguille, benche fossero ben dieci milla volte minori ch'un grosso pezzo d'arena; quanto quelle, che da una certa particella tonda, cominciavan trasformarsi in una forma alquanto lunga, et augmentarsi in lungezza.

Tra l'altre Speciarie ho essaminato il Pepe, e con contento scopertone il sale, e da ciò mi son' imaginato, d'haver trovato la cagione della acutezza sua, sopra le nostre lingue. Queste, et ancor' qualche altre osservazioni ho deliberato communciar per mezzo della stampa, quando havero avvisato, a cui m'indrizzarò, o vero dedicarò le mie sudette fatiche.

Poi non ho scritte l'Osservazioni mie, fatte da due anni, parte perch'io le havea³¹⁾ fatte solo per mia particolar instruttione; et anche perche vedeva, che la Società Reale di Londra stando in otio, non rispondeva alle mie lettere. Il resto del tempo ho impiegato nella fabrica d'alcuni Microscopi, che mi mancavan ancora per poter communicar ad' altri, quello, ch'io veniva a scuoprir e vedere.

Qui farò fine per non fastidirla piu, mentre diverse volte m'e riferito, de quei, ch'havean goduti³²⁾ l'honore della conversazione con V S. Ill.^ma, ch'ella, come abonda in dottrina et erudizione cosi excelle in humanità e cortesia, co³³⁾ quale ella suol trattar i forastieri³⁴⁾.

Quanto a me non desidero, ne chiedo, che di poter vantarmi, con la buona grazia di V.S. Ill.^ma d'esser gradito, et anco grato servitore di Persona tanto stimata, e famosa.

26) T: ‘si sia’.

27) T: ‘fino’.

28) T: ‘cercare’.

29) T: ‘d' aver’.

30) T: ‘giovani’.

31) T: ‘haveva’.

32) T: ‘goduto’.

33) T: ‘co'’.

34) T: ‘forestieri’.

[p. 178]

Due giorni doppo la recettione della grat.^ma di V.S. Ill.^ma mi trovai in conversazione col' Sig.^re Guglielmo Blaeu fratello primogenito de'i Sig.^ri Pietro, e Giovanni Blaeu, amici e servitori oblig.^mi di V S Ill.^ma35) come detto Sig.^re Guglielmo all' ora mi disse. Doppo alcuni discorsi il detto Sig.^re pigliò la fatica di preleggermi la sua cortes^ma in lingua nostra volgare, e hebbe poi la cortesia di tradurla, e di³⁶⁾ portar la traduzzione fin' a Delft in casa mia. Di piu mi presentò di metter la mia risposta in lingua Italiana, al meglio che potrebbe, acciò che V.S. Ill.^ma non haverebbe la fatica, d'incommodarne qualch'altro. Accettai l'offerta, e ne mando la traduzzione della mia risposta. Il Sig.^re Guglielmo riverisce V S. Ill.^ma et io restaro sempre di

V S.^a Ill.^ma et Dott.^ma

Delft in Hollanda

Devot.^mo et hum.^mo Servitore³⁷⁾

ai. 18. di Sett.^e 1691

35) T: ‘col Sig. Guglielmo Blaeu, amico, e servitore di V.S. Illustriss.’.

36) In T ontbreekt: ‘di’.
In T is missing: ‘di’.

37) In het manuscript geen ondertekening. T heeft:
No signature in the manuscript. T has:
‘Di V.S. Illustriss.
Delft in Hollanda ai 18. di Settembre 1691.
Umiliss. Devot. Servit.
Antonii Van Leevwenhoek.’

[p. 180]

Aan de Hoogedele Heer Antonio Magliabechi

Hoogedele en Zeer Geleerde Heer,

UE. zeer aangename brief van 27 mei heeft mij bereikt onder het omslag van de Zeereerwaarde en Zeergeleerde Pater Papenbroek, van wie ik uit hoofde van de beleefdheden, mij bij verschillende gelegenheden bewezen, de zeer verplichte dienaar ben. Ik heb vernomen uit⁺ deze vriendelijke brief van U, dat mijn boekje¹⁾, na een tijdperk van meer dan twee jaren, eindelijk in UE. handen is gekomen en tot mijn zeer grote voldoening gezien, dat het U behaagd heeft te aanvaarden; dat U zich verwaardigt mij te schrijven in zo bijzondere uitdrukkingen van hoofsheid en dankbaarheid, dat ik bloosde van schaamte, toen ik mij Uw bovengenoemde geëerde brief hoorde voorlezen. Ik blijf U inmiddels oneindig verplicht wegens genoemde welwillende bewoordingen. Ik heb voorts gezien, dat de heer Leibnitz tevreden was over mijn eenvoudige waarnemingen, in strijd met elke verdienste mijnerzijds is mij hetzelfde geluk te beurt gevallen bij verschillende aanzienlijke personen, die ter gelegenheid van de reis van de Koning van Groot-Brittannië²⁾ in dit ons land waren gekomen, en mij de⁺ gunst hebben bewezen mij te bezoeken. Onder dezen bewees mij die eer Zijne Hoogheid de Keurvorst van Beieren en de Heer Bisschop van Londen³⁾. Maar om de waarheid te zeggen aan UE. zonder grootspraak, meermalen hindert mij de veelvuldigheid der bezoeken als een ondragelijke last, terwijl slechts weinigen gevonden worden, in staat om de zaken, die met zeer grote aandacht willen worden waargenomen, te beschouwen, zoals nodig is.

Ik verklaar mij bovendien oneindig verplicht wegens de gunst en de moeite door UE. genomen door mij te onderrichten omtrent de verhandelingen die reeds gepubliceerd zijn en omtrent die welke ver-

+ Zending van een boek en antwoord daarop

1) Dit ‘boekje’ moet zijn verzonden in de eerste maanden van 1689: een brief van L. aan Magliabechi uit deze tijd is niet bekend. Het kan zowel een Nederlandse als een Latijnse uitgave zijn geweest. In het eerste geval kan het zijn geweest ‘Vervolg der Brieven’ 1687 (155 blz.), dan wel de afzonderlijk verschenen Brief 65 ‘Den waaragtigen omloop des bloeds, enz.’ 1688 (30 blz.). In het tweede geval komt eigenlijk alleen in aanmerking ‘Anatomia et contemplatio’ 1685 (78 blz.), want ‘Anatomia seu interiora rerum’ 1687 is met 258 blz. geen ‘boekje’ te noemen. [Swt.]

2) Dit moet wel betrekking hebben op het bezoek dat Jacobus II, toen nog hertog van York, in 1679 aan L. bracht.

+ Bezoekers van L.

3) Geen van beide genoemde personen wordt door L. eerder vermeld. De keurvorst van Beieren moet wel geweest zijn Maximiliaan II, Emmanuel, al was deze meer krijgsman en staatsman, dan wetenschapsman. De bisschop van Londen is mogelijk William Stanley geweest. Zie Biogr. Reg. [Swt.]

[p. 181]

To the Very Noble Sire Antonio Magliabechi

Very Noble and Learned Sir,

Your Honour's very welcome letter of the 27th of May reached me under the cover of the Very Reverend and Most Learned Father Papenbroek, whose most obliged servant I am, because of the courtesies he has shown me on different occasions. I have learned⁺ from your kind letter that my little book¹⁾, after a period of more than two years, has at last come into Your Honour's hands, and I saw to my great contentment that you have been pleased to accept it; that you have deigned to write to me in such particular terms of courtliness and gratitude that I blushed with shame, when I heard your above mentioned honoured letter being read out to me. I meanwhile remain infinitely obliged to your for the said benevolent expressions. I then saw that Mr. Leibnitz had been satisfied with my simple observations. In contrast to any merit on my part I met the same good fortune from several distinguished persons who, on the occasion of the journey of the King of Great Britain²⁾, had come to⁺ this country, and did me the favour of visiting me. Among these, His Highness the Elector of Bavaria and the Lord Bishop of London³⁾ paid me that honour. But to tell the truth, to Your Honour without boasting, the frequency of these visits often harasses me as an intolerable burden, while only few are found capable of considering things, as is needful, that require to be observed with the very greatest attention.

I moreover declare myself infinitely obliged for the favour and the trouble taken by Your Honour in informing me of the treatises

+ Despatch of a book and the reply to it

1) This ‘little book’ must have been despatched in the first few months of 1689; no letter from L. to Magliabechi is known from this period. It may have been either a Dutch or a Latin publication. If the former, it may have been either ‘Vervolg der Brieven’, 1687 (155 pp.), or the separately published ‘Den waaragtigen omloop des bloeds, etc.’, 1688 (30 pp.); if the latter the only actually eligible work is ‘Anatomia et contemplatio’, 1685 (78 pp.), as ‘Anatomia seu interiore rerum’, 1687, with its 258 pages, can hardly be called a ‘little book’. [Swt.]

2) This surely refers to the visit which James II, then still Duke of York, paid to L. in 1679.

+ Visitors to L.

3) Neither of the two persons mentioned has previously been referred to by L. The Elector of Bavaria must surely have been Maximilian II, Emmanuel, although more a warrior and statesman than a man of science. The Bishop of London was possibly William Stanley. See Biogr. Reg. [Swt.]

[p. 182]

⁺wacht worden. Ik zie onder andere, dat de Heer Ramazzini aan UE. heeft opgedragen een verhandeling, gedrukt te Modena, handelende over de gesteldheid van het jaar 1690 en van de gemeenschappelijke tegenspoeden die de lieden van het land om Modena en van de naburige streken, zwaar geteisterd hebben⁴⁾; doordat de aard van de roest of brand in het koren, door de vruchten en granen te bederven, enige voedselschaarste heeft veroorzaakt⁵⁾.

Ik kan niet nalaten UE. te zeggen, dat in de maand september van het jaar 1648⁶⁾ onze weiden als overstroomd waren door zeker⁺ roodachtig poeder, geheel gelijkende op de roest van het ijzer. En wanneer iemand door de gezegde velden wandelde, werd de genoemde stof, in onze ogen roestkleurig, waar de wandelaar tegen het gras stootte als poeder van het genoemde gras geschud. Dit veroorzaakte, dat men onder het volk algemeen zei, dat de lucht bovenmatig vurig was; en des te meer omdat veel mensen door koorts werden aangestoken en daarom beeldde het volk zich in, dat de rode poeder uit de lucht op het kruid of gras was gevallen. Toen heb ik de aard en de oorzaak van die roodachtige stof onderzocht en over dat onder-

+ Ve handeling van RAMAZZINI

4) B. Ramazzini, De constitutione anni 1690, de epidemia quae Mutinensis agri et vicinarum regionum colonos graviter afflixit, etc. Modena 1691.

5) Reeds in het Oude Testament wordt melding gemaakt van ziekten in granen, die met roest en brand worden aangeduid. Eerst in het midden van de 18e eeuw komt het tot een duidelijke scheiding tussen beide ziekten en kon worden aangetoond dat deze door schimmels worden veroorzaakt. L. doelt waarschijnlijk op de ‘zwarte roest’ (veroorzaakt door Puccinia graminis Pers.), de belangrijkste roestziekte van de granen, en op ‘stuif-’ en ‘steenbrand’ (resp. veroorzaakt door Ustilago tritici (Pers.) Jens. en Tilletia tritici (Bjerk.) Wint.), de belangrijkste brandziekten van de granen. De zwarte roest tast vooral de bladeren en halmen aan, de brandzwammen uitsluitend de aren en korrels. In L.'s tekst wordt met vruchten wel bedoeld de korrels.
De aantasting van grassen door roestzwammen in het najaar is een algemeen voorkomend verschijnsel. Het gaat hier evenwel om andere soorten, of wel om vormen van de zwarte roest die op grassen zijn gespecialiseerd. Er bestaat generlei verband tussen de aantasting van de granen in de zomer en die van de grassen in het najaar.
Over ziekten bij de mens teweeggebracht door het door L. vermelde rode poeder (de roestsporen) is niet veel bekend. Wel leert de ervaring dat de consumptie van sterk aangetast gras bij vee aanleiding kan geven tot hevige diarhee, terwijl de in droge perioden waargenomen gevallen van z.g. ‘longjacht’ teweeggebracht zouden kunnen worden door de stuivende roestsporen. [Oort]

6) Hoogstwaarschijnlijk een verschrijving voor 1678. Brief 40 [26], van 27 september 1678, Alle de Brieven, Dl. 2, blz. 392-394, handelt over roest bij granen. [Swt.]

+ Roest bij granen

[p. 183]

⁺already published, and those that are expected. I see, among other things, that Mr. Ramazzini has dedicated to Your Honour a treatise, printed at Modena, and dealing with the situation in the year 1690, and of the communal adversities which have grievously afflicted the people of the country around Modena and of the neighbouring districts⁴⁾; because the nature of the black rust or smut in the corn, by spoiling the fruits and grains, did cause some food scarcity⁵⁾.

I cannot omit to tell Your Honour that, in the month of September of the year 1648⁶⁾, our meadows were almost flooded by a certain reddish powder, entirely resembling the rust of iron. And when anyone walked through the said fields the substance mentioned,⁺ to our eyes the colour of rust, was shaken like a powder from the said grass wherever the walker hit the grass. For this reason it was a common saying that the air was excessively fiery; and the more so because many people were infected by fever, and therefore the common people believed that this red powder had fallen out of the air on to the herbs or grass. At that time I investigated the nature and the cause of that reddish substance, and I wrote on this subject

+ Treatise by RAMAZZINI

4) B. Ramazzini, De constitutione anni 1691, de epidemia quae Mutinensis agri et vicinarum regionum colonos gravitur afflixit, etc. Modena 1691.

5) In the Old Testament mention is made of diseases affecting corn, and called rust and smut. Not until the middle of the 18th century were these two diseases clearly differentiated; it was then possible to demonstrate that they were caused by fungi. L. probably referred here to ‘wheat rust’ (caused by Puccinia graminis Pers.), the most important rust disease of the different species of cereals, and to ‘naked smut’ and ‘kernel smut’ (caused respectively by Ustilago tritici (Pers.) Jens., and by Tilletia tritici (Bjerk.) Wint.), the two most important smut diseases affecting cereals. Wheat rust chiefly affects the leaves and the blades; the smut fungi exclusively the ears and the grains in them. In L.'s text, by ‘fruits’ are probably meant the grains.
Attack of grass by rust fungi is a generally-occurring phenomenon in autumn; but we have here to do either with other species of fungi, or with certain forms of wheat rust which are specialized in attacking grasses. There is no link whatsoever between damage to corn in summer and that of grasses in the autumn.
Not much is known about any diseases caused in man by the red powder (the rust spores) mentioned by L. On the ground of experience, however, it is assumed that the consumption of seriously affected grass may cause violent diarrhoea in cattle, while cases of lung trouble, observed in the dry season, may be due to rust spores flying about. [Oort]

6) Probably a slip of the pen for 1678. Letter 40 [26], of 27th September, 1678, The Collected Letters, Vol. 2, pp. 393-395, deals with rust on grain. [Swt.]

+ Rust in cereals

[p. 184]

werp geschreven aan de Koninklijke Sociëteit van Londen, waarom ik een afdruk ervan zend, opdat UE. kan zien wat ik erover heb geschreven.

Wat betreft de Koorts of Ziekten, die erop volgden, oordelen wij, dat de koude, die toen buitengewoon streng was, en de nalatigheid van velen, die licht gekleed gingen, in verscheidene bloedvaten, en meest in diegene welke dicht bij de opperhuid liggen, het bloed hebben doen stollen en aldus op enigerlei wijze de omloop ervan belemmerd; waardoor een sneller of sterker kloppen van onze pols of hart moet zijn veroorzaakt, wat wij een Koorts noemen.

Mijn doel en streven is de Wereld af te brengen, zoveel als mij mogelijk zal zijn, van zijn dwalingen en mijzelf te onderrichten. Ik heb daarom de voortteling onderzocht van het schadelijke witte⁺Wormpje, dat in het koren of graan komt, wanneer het in de korenschuren ligt, en op welke wijze dat Wormpje uit het koren zou kunnen worden verjaagd, of verwijderd⁷⁾. Onze Bakkers, en graankopers beweren, dat het door de mest wordt voortgebracht. Maar ik stel, dat het evenzeer onmogelijk is, dat een paard uit een hoop mest wordt voortgebracht, als dat een schepsel, begiftigd met beweeglijkheid (hetgeen wij dierlijke geest⁸⁾ noemen) zonder voortteling te voorschijn komt. Daarom wordt mij verschillende malen te verstaan⁺ gegeven, dat ik, waar ik zo stellig het ontstaan door voortteling beweer, de wijze van voortteling van de alen zou moeten aantonen, hoofdzakelijk daarom, omdat het grootste deel van de mensen stellig gelooft, dat de alen zonder het middel der voortteling voortkomen; alsof ik in staat moest zijn, in geval ik zodanige bovengenoemde stellingen volhield, op te lossen al hetgeen omtrent genoemd onderwerp mij werd voorgelegd. Hoewel het veld van de dingen die tot nog toe in het duister verborgen zijn, zo ruim en wijd is. Niettemin heb ik enige jaren reeds alle moeite gedaan om, indien het mogelijk was, de voortteling der Alen te ontdekken en haar voor de ogen van de Wereld te plaatsen. Zodoende heb ik niet nagelaten vanaf februari

+ Bestrijding van generatio spontanea

7) Vermoedelijk heeft dit betrekking op de klander, die L. in Brief 102 [57], van 6 augustus 1687, Alle de Brieven, Dl. 7, blz. 4-34, uitvoerig behandelt. Mogelijk duidt dit ook op L.'s onderzoek over de rups van korenmot, medegedeeld in Brief 119 [71], van 7 maart 1692, blz. 272. [Swt.]

8) Hetgeen L. hier aanduidt met ‘dierlijke geest’ stemt niet overeen met dat wat in de klassieke fysiologie met ‘spiritus animalis’ wordt bedoeld, nl. het bewuste levensbeginsel, alleen aanwezig bij de mens. Evenmin stemt het overeen met het begrip van de ‘animale geest’, zoals L. dat meerdere malen bezigt, die door de holten in de zenuwen zou worden getransporteerd. L. vereenzelvigt hier het ‘bewegen’ met ‘dierlijk leven’, zoals hij reeds meer heeft gedaan. [Swt.]

+ Voortteling van paling

[p. 185]

to the Royal Society of London, of which I now send a copy, so that Your Honour may see what I have written.

With regard to the Fever or Illnesses that followed, we are of the opinion that the cold, which was then extraordinarily severe, and the negligence of many people in going abroad lightly clothed, caused the blood to coagulate in many blood-vessels, and especially in those that lie near the outer skin, and thus in some way obstructed its circulation; whereby a quicker or stronger beating of our pulse, or heart must have been caused, which we call a Fever.

My aim and striving is to turn the World, as much as it may be possible to me, away from its errors, and to instruct myself. In pursuing that, I have investigated the reproduction of the harmful⁺ little white Worm which gets into the corn, or grain, when they lie in the granary, and have sought how that little worm might be driven away, or removed, from the corn⁷⁾. Our Bakers, and corn-dealers maintain that it is produced by the manure. But I state that it is just as impossible for a horse to be produced from a heap of manure, as for a creature gifted with mobility (which we call animal spirit⁸⁾⁺ to emerge without procreation. For that reason it has been many a time suggested to me, that I, who do so strongly uphold generation by procreation, ought to demonstrate the manner of procreation of eels; chiefly because the majority of people firmly believe that eels originate without the means of procreation; as if I should be capable, in case I did maintain the aforementioned propositions, of solving everything that had been propounded to me about the said subject. Although the field of the things hitherto hidden in darkness is so ample and wide. None the less I have for some years made every effort to discover, if it were possible, the procreation of Eels, and to put it before the eyes of the World. In so doing I have not neglected,

+ Repudiation of generatio spontanea

7) This probably refers to the corn-weevil, with which L. deals at some length in Letter 102 [57], of 6th August 1687, The Collected Letters, Vol. 7, pp. 5-35. It may also refer to the L.'s investgation of the caterpillar of the corn-moth reported in Letter 119 [71], of 7th March, 1692, p. 273. [Swt.]

8) That which L. here denominates as ‘animal spirit’ does not correspond to what is meant in classical physiology by ‘spiritus animalis’, viz. the conscious vital principle, present only in man. Neither does it correspond to the concept ‘animal spirit’ as L. frequently uses it, which was supposed to be transported through the cavities in the nerves. L. here identifies ‘mobility’ with ‘animal life’, in the way he had already done before. [Swt.]

+ Procreation of the eel

[p. 186]

tot juli jongstleden te zoeken in de genoemde alen, wanneer zij pas gevangen waren, na reeds de hoop te hebben verworpen ooit de bovengenoemde voortteling te kunnen ontdekken. Ten slotte heb ik volhardend de baarmoeders ervan geopend, die ik aan het einde van het vorige jaar voor de eerste keer had ontdekt, en tot mijn zeer grote vreugde meermalen daaruit de jonge aaltjes gehaald, zowel diegene die reeds gekomen waren tot de volmaakte vorm van alen, ofschoon ze wel tienduizend maal kleiner waren dan een grote zandkorrel⁹⁾; als diegene die begonnen zich van een zeker rond deeltje te veranderen in een enigszins lange vorm en toe te nemen in lengte¹⁰⁾.

⁺Onder de andere Specerijen heb ik de Peper onderzocht en met blijdschap het zout ervan ontdekt en daardoor heb ik het denkbeeld gekregen, dat ik de oorzaak van zijn scherpte op onze tongen heb ontdekt. Ik heb overwogen deze en nog enkele andere waarnemingen bekend te maken door middel van de druk, wanneer ik zal hebben bedacht tot wie ik mij zal richten of wie ik mijn moeitevolle onderzoekingen zal opdragen¹¹⁾.

⁺Voorts heb ik mijn sedert twee jaren gedane waarnemingen niet opgeschreven, deels omdat ik ze had gedaan alleen voor mijn eigen onderrichting en ook omdat ik zag, dat de Koninklijke Sociëteit van Londen, doordat zij niet werkzaam was, niet antwoordde op mijn brieven¹²⁾. De rest van de tijd heb ik besteed aan het vervaardigen van enige Microscopen, die mij nog ontbraken om aan anderen te kunnen mededelen hetgeen ik kwam te ontdekken en te zien.

Hier zal ik eindigen om U niet langer te vervelen, hoewel mij verschillende keren bericht is door degenen die de eer hadden genoten met UE. te spreken, dat U, zoals U overvloeit in kennis en

9) Een grote zandkorrel heeft een diameter van ongeveer 900 µ; aangezien L. hier inhoudsmaten bedoelt is de genoemde afmeting ongeveer 9 µ. [Swt.]

10) Zie hierover nader Brief 75, van 16 september 1692, Derde Vervolg der Brieven, blz. 517 en 521-524, 1693 en Arcana naturae detecta, blz. 340 en 343-345, 1695, en ed. nov. blz. 312-313 en 315-317, 1722.

+ Scherpe smaak van peper

11) Zie hiervoor Brief 118 [70], van 1 februari 1692, blz. 236.

+ Geen contact met Royal Society

12) De Royal Society maakte na het overlijden van haar secretaris Oldenburg in 1677 in vele opzichten een moeilijke tijd door. Het nauwelijks gehonoreerde secretariaat, werd zeer wisselend waargenomen. De secretaris moest de Philosophical Transactions op eigen verantwoordelijkheid uitgeven. In 1687 werd Richard Waller tot secretaris gekozen en bleef dat 27 jaar. De moeilijkheden waren daarmede nog lang niet opgelost en het aantal leden nam eerst sterk af. De Philosophical Transactions verschenen niet van december 1687 tot januari 1691.
Literatuur: Sir Henry Lyons, The Royal Society 1660-1940, blz. 72-116. 1944. [Swt.]

[p. 187]

from February to July last, to search in the said eels, when they had only just been caught, after having already given up the hope of ever being able to discover the above-mentioned procreation. In the end, I continually opened their wombs, which I had discovered for the first time at the end of last year, and to my great joy I did many times remove therefrom the young little eels, both those that had already reached the perfect form of eels, although they were quite ten thousand times smaller than a large grain of sand⁹⁾, and those which were beginning to change from a certain round particle into a somewhat long form, and to increase in length¹⁰⁾.

⁺Among other Spices I did investigate Pepper, and with pleasure discovered its salt, and I thereby fancied that I had discovered the cause of its sharpness on our tongues. I have considered making this, and a few other observations, known by means of printing, when I have reflected to whom I shall address myself, or to whom I shall dedicate my scrupulous investigations¹¹⁾.

⁺Furthermore I have not written down my observations made some two years ago, partly because I made them only for my own instruction, and also because I saw that the Royal Society of London, because they were not in session, did not reply to my letters¹²⁾. I spent the rest of the time in making some Microscopes which I still lacked, in order to be able to communicate to others what I might discover and see.

I will end here in order not to annoy Your Honour any longer, although I did learn several times from others who had enjoyed the honour of conversing with Your Honour that, just as you abound in

9) A large grain of sand has a diameter of about 900 µ; since L. here refers to measures of capacity the said dimension is about 9 µ. [Swt.]

10) For further detail concerning this, see Letter 75, of 16th September, 1692, Derde vervolg der brieven, pp. 517 and 521-524; and Arcana naturae detecta, pp. 340 and 343-345 and 2nd ed., pp. 312-313 and 315-317, 1722.

+ Strong taste of pepper

11) For this see Letter 118 [70], of 1st February, 1692, p. 237.

+ No contact with Royal Society

12) After the death of its Secretary Oldenburg in 1677, the Royal Society went through a difficult time in many respects. The practically unpaid post of secretary was very variably occupied. The secretary had to publish the Philosophical Transactions on his own responsibility. In 1687 Richard Waller was elected secretary, and he held the post for 27 years. But the difficulties were far from being resolved thereby, and the membership fell considerably at first.
The Philosophical Transactions were not published from December 1687 until January 1691.
Literature: Sir Henry Lyons, The Royal Society 1660-1940,pp. 72-116, 1944. [Swt.]

[p. 188]

geleerdheid, evenzo uitmunt in vriendelijkheid en beleefdheid, waarmee U de vreemdelingen pleegt te behandelen.

Wat mij aangaat, ik verlang noch vraag iets anders dan mij erop te kunnen beroemen met de goede gunst van UE te zijn de welgevallige en ook dankbare dienaar van een zo geachte en beroemde Persoon.

⁺Twee dagen na de ontvangst van UE. zeer welkom schrijven bevond ik mij in gesprek met de Heer Willem Blaeu¹³⁾, eerstgeboren broeder van de Heren Pieter en Johannes Blaeu, vrienden en zeer verplichte dienaren van UE., zoals genoemde Heer Willem mij toen zei. Na enig praten nam de genoemde Heer de moeite mij Uw zeer vriendelijke brief voor te lezen in onze taal, en had voorts de vriendelijkheid haar te vertalen en de vertaling in Delft bij mij thuis te brengen. Bovendien bood hij mij aan mijn antwoord in de Italiaanse taal te vertalen, zo goed hij zou kunnen, opdat UE. niet de moeite zou hebben iemand anders daarmede lastig te vallen. Ik aanvaardde het aanbod en zend U de vertaling van mijn antwoord. De Heer Willem groet UE. eerbiedig en ik zal altijd blijven van

U, Zeer Edele en Zeergeleerde Heer,

de zeer toegewijde en zeer onderdanige

Dienaar

Delft in Holland op de 18e sept. 1691

+ Relatie met Willem Blaeu

13) Zie Biogr. Reg.

[p. 189]

knowledge and learning, you excel equally in kindness and courtesy, with which you are accustomed to treat strangers.

With regard to myself, I neither desire nor ask anything else but to pride myself, with the good favour of Your Honour, on being the pleasing, and also grateful, servant of such an esteemed and famous Person.

⁺Two days after the receipt of Your Honour's most welcome letter I was in conversation with Mr. Willem Blaeu¹³⁾, first-born brother of Messrs. Pieter and Johannes Blaeu, Your Honour's friends and very indebted servants, as the said Mr. Willem then told me. After some talk, the said Gentleman took the trouble to read your most kind letter to me in our language, and had the further kindness to translate it and to bring the translation to me at home in Delft. Moreover, he offered to translate my reply into Italian as well as he could, so that Your Honour should not have the trouble of importuning someone else with it. I did accept the offer, and I send you the translation of my reply. Mr. Willem sends Your Honour his respectful greetings, and I shall always remain of

Most Noble and Very Learned Sir,

Your Honour's most devoted and humble

Servant

Delft in Holland on the 18th September 1691

+ Relation with Willem Blaeu

13) See Biogr. Reg.