Oeuvres complètes. Tome VIII. Correspondance 1676-1684
(1899)–Christiaan Huygens–
Auteursrecht onbekendNo 2156.
| |
[pagina 141]
| |
de dierkens sijn aen de welcke ick 16 à 18. pooten kan tellen dogh onder desen sijn doorgaens eenige dierkens van gelijcke groote en van een geheel ander maecksel. fig: B die oordeel ick dat deselvige diertgens sijn, die ick in den jare 1675 met groote menichte heb ontdeckt eerst in hemels en daer na in peperwater. dese dierkens sijn mede versien met verscheyde pooten, en met piramidaele verheveltheden op de rugh, als mede met een seer aerdigh hooft versien, ick heb menighe uren geconsumeert int besichtigen van dese dierkens, en wel voornamentlijck als ik onder deselvige een weijnich santgens strooijden, als wanneer eenige buijten het water op de santgreynen quamen loopen, en alsdus sagh ick haer pooten hooft en gantsche lichaem seer naeckt, en beelde my dickmaels in dat dit de wel gemaeckste dierkens waren, die ick ooijt hadde aenschout en sedert die tijt heb ick die niet vernomen, maer heden sie ick een ander soort van platte dierkens, die haer voortgangh al omwentelende doen. fig: C. heb ick mede verscheijde malen gesien maer mijn memoir en draegt niet toe haer nette gedaente. fig: D heb ick mede seer na als UEds. soon die beschrijft geobserveert alleen dat ick aen het eyndenste van haer dicke lichaem veel uijtsteeckende dunne pootgens hebbe gesien, die seer vaerdigh wierden bewogen inde voortgangh van de selve. fig: E met haer lange staert heb ick insgelycx soo bevonden, alleen dat ick aen de uijtsteeckende hoecken, aen wederzijden van S. als die somtyts op sijn groost uijtstaecken, heb vergeleecken bij de ooren van een paert. als mede heb ick gesien dat dese diertgens oock versien sijn, met uijtstekende dunne pootgens of vinnetgens die geplaast sijn rontom de wijde openingh S. welke pootgens mede inde voortgangh seer starck wierden bewogen, sonder dat ick ooijt de staert inde voortgangh heb in bochten sien slaen ofte oock in trecken. fig: F. dese lange Alen heb ick mede gesien. de verwonderingh die ick over dese dieren hadde bestont hier in, dat de een 3. à 4 mael langer was als d'ander, en nochtans altemael van een en deselve dickte, en daer beneffens dat deselve soo wel achterwaerts als voorwaerts swommen, sonder dat ick een hooft, ofte dat na een hooft geleek konde bekennen, van alle dese heb ick voor dato aende Royale Societeit tot Londen geschreven, en sijn bij de selve gedruct inde transactien no. 133 en 134Ga naar voetnoot3) als mede in een Boeckje by de Heer HoekeGa naar voetnoot4) inde voorleden somer uytgegeven. Alle dese verhaelde dierkens heb ick in simpel water mede ge- | |
[pagina 142]
| |
sien, maer op verre na soo veel niet als in peper water. en als ick inde somer genegen ben, om veelderhande soorten van diertgens te sien, soo neem ick maer het water dat eenige dagen inde loode goot boven aen mijn dack heeft gestaen, ofte het water uijt stilstaende ondiepe slooten, en hier in come ick verwonderens waerdige schepselen te ontdekken. En off ick heele witte peper, swarte peper, groff gestoote peper, peper soo fijn gestooten als meel int water legh daer comen dierkens in, schoon het in't kouste van de winter is, als maer het water onbevroren blijft. Heden sijn in myn peper water diertgens die ick oordeel wel 8 mael kleynder te sijn, als fig: A aende welcke ick mede pooten kan bekennen, die mede vermaeckelyk sijn omme te sien, en dat om haer schielijke bewegingen, de pooten van dese diertgens sijn seer groot na proportie van haer lichaemen, Boven dese diertgens heb ick sedert weijnige weecken, noch diertgens int peper water ontdeckt die ick oordeel wel 1000 mael kleijnder te sijn dan het diertgen fig: A: want de circumferentie van het gantsche lichaem van een van dese uijtsteeckende kleyne diertgens is niet grooter, dan de dickte van een poot van het diertge fig: A. en stel bij mij vast dat dertigh milioen van dese diertgens te samen, soo veel plaets niet en beslaen off soo groot niet en sijn, als een groff santge. Dat op de vleugels van de groote capellen ofte schoenlappers leyt, en dat UEdts. soon stoff noemt, dat leyt selffs op de vleugels van de kleynste cappelletgens, als oock op het diertge dat uijt de mot voort comt. dit heb ick doorgaens veeren van de vleugels van de cappellen genaemtGa naar voetnoot4), en mogen oock mijns oordeels met recht veeren genoemt worden, want sij beslaen het hoornachtige vlies, daer uijt de vleugels van de cappellen bestaen, in soo netten order als de veeren de lichamen van het gevogelte doen, want soo wel als yder veertge versien is met een schaft die in de huijt van de vogel vast is, soo is insgelijcx ijder van dese cappel-vleugels-veeren, mede met een schaft versien, welcke schaft vast staet in het geseijde hoornvlies, en hier fig: 1:2:3 met AAA aengewesen, dese veeren laten haer niet van de vleugels separeren, off daer blijft een put staen, waer in het schafje gestaen heeft, die wij door een micros. naeckter comen te sien, als met ons bloote oogh, de plaats waer de veeren gestaen hebben van een gepluckt hoen, en hoe menich veertge ick gesien heb, soo comen deselve in maecksel over een, maer verschillen van malcanderen, maer de grootste veeren en die meest gespleten sijn die staen op de circumferentie van de vleugels. Dese veeren hebben oock haer bijsondere couleuren, als geel, wit, root en swart. Wat nu de figueren aengaen die op de soo genoemde cappelveeren te sien sijn (soo veel mijn geheugenis toedraegt) en die ick hier met streepen B.B.B. heb aengewesen, sijn niet anders als stijve hoornachtige striemen, omme ijder veertge sijn stijfte te geven, gelijck wij | |
[pagina 143]
| |
sien dat ijder vleugel van vlieghen versien sijn, al hoe wel die vande vliegen niet recht en loopen maer met bochten en tacken. Ick wil hoopen dat ick UEds. versoeck hiermede sal hebben voldaen. blijve na mijn gebiedenis aen UEdts. heeren soonen
Mijn Heer UEds. Ootmoedige dienaer Antonj Leeuwenhoeck.  |
|