Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6151. 1643 maart 28. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Rex intra hos paucos dies ex febri tentatus fuit et animi defectibus. Et quanquam valetudo eius dicitur esse, quod utinam sit, meliuscula, medici tamen plus ostendunt metus quam spei. Inde continui sermones de futuro regimine, de quo quid rex constituerit, adhuc arcanum habetur. Tres illi qui apud regem nunc plurimum valent, cardinalis Mazarinus, Noyerius, Chavigniacus, non ignari quanti motus in Gallia oriri soleant pupillari regum aetate, incerti et suarum et publicarum rerum² ad indutias cum hostibus properant, breves primum, deinde producendas de tempore ad tempus. Ea de causa creditur remissus ad Bavarum cursor³ multique alii alio missi, ac postremo⁴ Aridas, Chavigniaci domesticus, Bruxellas et per Batavos Hamburgum. Ipse Chavigniacus dicit se iturum ad conventum Monasteriensem, quod facere qui eius sunt dignitatis non solent nisi rebus bene praeparatis. Adiutores ei futuri creduntur dominus Davausius et is qui in Batavis legatum egit, Tuilleriacus.

Sum hoc tempore multo quam ante sollicitus magis pro Suediae rebus. Video Guebriani exercitum tabescere,⁵ omnes Germaniae vires in Torstensonium verti; Gallos⁶ paci internae diffisos hoc agere, ut respirent ab armis externis et hoc desideranti populo morem gerant. Chavigniacus fuit apud legatos Venetum et Sabaudum.⁷ Iis dixit non posse diutius differri colloquium, et consilia regis ad indutias spectare.⁸ Nec id mirum, nam sic eorum, quae ceperunt multa et magna, possessionem sibi mansuram et cum tempore acturam radices, ut apud Mediomatrices, Tullum, Virodunum.⁹ Memini quomodo in Italia pacem

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 131; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 271 no. 473. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 43.

2 De staatsraden Jules Mazarin, François Sublet, seigneur de Noyers, en Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny, grepen alle politieke en diplomatieke middelen aan om hun eigen politieke toekomst veilig te stellen (Mémoires de La Châtre, p. 177-192).

3 Een boodschapper van hertog Maximiliaan I van Beieren had in Parijs een hertogelijk schrijven afgegeven aan de nuntius Girolamo Grimaldi; vgl. nos. 6087 en 6141.

4 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' brieven van [28 maart] 1643 (nos. 6149 en 6150).

5 In zijn nieuwsbrieven van 21 maart maakte Grotius al melding van de ontreddering in het Frans-Weimarse legerkamp; vgl. nos. 6141-6143. Het voorstel van maarschalk Guébriant om met hernieuwde kracht op te rukken naar Trier of Mainz kreeg in Parijs niet de gehoopte steun (Lettres Mazarin I, p. XXXVI-XXXIX).

6 ‘Gallos’ verbeterd uit ‘Galli’.

7 Girolamo Giustiniani, ambassadeur van Venetië aan het Franse hof, en de Savoyaard Carlo Obertino Solaro, graaf van Moretta. Zie over laatstgenoemde, Lettres Mazarin I, p. 46; Claretta, Storia della Reggenza II, p. 32 en III (Documenti), p. 261.

8 Frankrijks hoop was gevestigd op een Italiaans bondgenootschap tegen het Spaans bewind in Milaan (Lettres Mazarin I, p. LXVI-LXXXII en p. 66-68).

9 Bij het verdrag van Chambord (1552) was aan de Franse koning het beschermheerschap over de bisdommen Metz, Toul en Verdun opgedragen (Acta pacis Westphalicae; Instruktionen, p. 94-95).

[p. 183]

soli fecerint, Venetis inconsultis et coactis qui vellent sequi, duce autem Mantuano tertia parte rerum suarum multato, ut Sabaudus et Gastaldus placarentur.¹⁰ Multaque alia eiusmodi et huius et antiquioris aevi mihi in mentem veniunt. Astrologi, quibus non multum fidei habeo nisi aliae accedant coniecturae, aiunt post hunc regem omnia male eventura.

Dux Anguianus morbo detinetur quominus in Picardiam eat, locum eius impleturo, ita fama est, Longovillano. Mileraius ire putatur Rhemos, ubi iam Scoti sunt bis mille et quingenti. Vulgant hic XV Maii inceptura de pace colloquia. Bambergae consultant Bavari et eorum vicini de rationibus alendi exercitus. Iidem Uberlingam circumsident; Milteburgam ab Hassicis recepere. Princeps Thomas habet secum VII hominum millia, quibuscum parat aut Dertonae arcem liberare¹¹ aut hostium loca aggredi. Dux Vendocinensis in domo sua est Aneti. Filius eius Beaufortius apud regem admissus fuit. Vectigalia vini, cerevisiae, salis augentur. In pugna ad Mirabellam dicunt Galli hostium caesos CCCC, captos mille et ducentos.

Deus pacem det bonam orbi christiano, idemque, excellentissime et illustrissime domine, Sublimitatem tuam servet in rebus prosperrimis,

tuae Sublimitatis cultor devotissimus,
H. Grotius.

10 De vrede van Cherasco van 1631 waarbij Karel van Gonzaga, hertog van Nevers, voor zijn erkenning als hertog van Mantua, delen van zijn erfenis moest afstaan aan Vittorio Amadeo I van Savoye en aan Cesare II van Gonzaga, hertog van Guastalla (EI XXII, p. 177-178).

11 Prins Tommaso Francesco van Savoye kwam te laat met zijn hulp aan het Frans-Savoyaardse garnizoen van Tortona.

Lutetiae, XVIII/XXVIII Martii 1643.

Plurimum adhuc potest Noyerius, vir contra pecuniam invictus, Romae et monachis addictior quam caeteri.¹² Primae indutiae creduntur fore trimestres.

12 Staatssecretaris François Sublet viel echter op 10 april in ongenade; vgl. Cardinal de Retz, Oeuvres, p. 169-170.

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Regis morbus in dies vires eundo sumit. Metus providorum quale regimen in minorennitate sit expectandum. Pacis negotium fit magis serium. Astrologorum praedictiones. Gallica fides. Varia.