Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5838. 1642 augustus 15. Aan W. de Groot.¹

Quod dicis Deum prosperare coniugia, id vero non semper verum esse multis patet exemplis.²

Nostra quae ad causam Rotterodamensem pertinent iam edita oportuit.³ Velim adhuc fiat sine mora. Ea quae desiderabatis ad vos misi. Et ut aliquid desit, edantur quae habetis. Illud decretum quo existimatio servatur deiectis magistratibus, miseram Gallice, ut dies nosceretur. Belgice non habeo.⁴ Quae ibi annexa sunt de unione et synodo omitti debent. Fiat quod fieri potest quamprimum.

1 Gedrukt Epist., p. 940 App. no. 613. Antw. op no. 5823, beantw. d. no. 5854.

2 Grotius zag niets in de huwelijksplannen van zijn zoon Pieter.

3 De Autentycque stucken, raeckende de saecke van den heer Hugo de Groot ... (BG no. 889). Met het bijeenbrengen van de documenten was veel tijd verloren gegaan.

4 De Acte op de veranderinge van de magistraten, dd. 16 november 1618. In de Autentycque stucken werd de Nederlandse versie gepubliceerd (BG no. 889 no. 6).

[p. 372]

Casaubonus⁵ saniores multo putabat catholicos Galliae quam Carentonianos.⁶ Anglos autem episcopos putabat a schismatis culpa posse absolvi. Et pater in epistola catholicos Galliae meliores iudicabat caeteris.⁷ Mille Laurentiadas ne ...⁸ quidem facio.⁹ Sed operam dabo ut emendatio aliqua obtineatur.

Rex mittit ad parlamenta¹⁰ narrationem rerum gestarum cum gravi insectatione Sincmarcii, Chavigniaci et ducis Bulionii; dicitque eos omnes - etiam fratrem suum immiscet - pecunia Hispanica inescatos. Thuani nulla est mentio, idque ipsum et sermo quem mecum habuit iudicum unus, spem aliquam mihi pro illo facit.

Omnes editiones nostras tibi commendo, maxime Anthologiae;¹¹ amo enim id opus et iuventuti perutile censeo.

Saluta, quaeso, matrem, uxorem, liberos, amicos,

tibi obligatissimus frater,
H. Grotius.

5 De protestant Isaac Casaubonus had in Parijs de bescherming genoten van koning Hendrik IV. De dood van de vorst schokte hem zodanig dat hij het door godsdiensttwisten geteisterde Franse land vaarwel zegde en zijn heil zocht aan het hof van koning Jacobus I van Engeland.

6 In Charenton was de Parijse protestantse gemeente gevestigd.

7 Willem de Groot verlangde iets meer te horen over de ‘brief’ of verhandeling die zijn vader Jan de Groot ooit geschreven moet hebben; vgl. no. 5808.

8 Hier zou een depreciërende term moeten staan, bijvoorbeeld ‘flocci’, ‘gry’, ‘pili’ of ‘teruncii’; zie de Adagia van Erasmus in Opera omnia II, Leiden 1703, kol. 304-305.

9 Het geschrift Hugonis Grotii epistola ad Jacobum Laurentium anatomizata (BG no. 1203) noodde niet uit om opnieuw een brief te richten tot de Amsterdamse predikant Jacob Laurentius.

10 Deze berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrieven van 15 augustus.

11 Vgl. no. 5534. In het bijzonder gaat het hier om de ‘prolegomena ad Anthologiam’. Zij werden in 1795 opgenomen in het eerste deel van de Anthologia Graeca (BG no. 534).

15 Augusti 1642.

Laudandi sunt qui martyrium pertulere, ideo quod curiae Romanae et sacerdotum vitia ac plebis superstitiones culpabant, nec tamen schisma faciebant. Si ab initio discessum non oportuit, quaerenda quamprimum remedia. Qui vero sentiunt subditos in religione a principe dissidentes recte adversus principem arma sumere, ii non mirum est si a principibus dure tractantur. Apostolis hoc obiici non potuit. Reges si qui in suis terris ea quae corrigenda erant correxere et ideo expulsi sunt a communione, nihil mutantes in vetere doctrina, nec sedi romanae iustam reverentiam negantes, habent quo se apud Deum et bonos iudices defendant. Haec mihi sic videntur, ita tamen ut paratus sim meliora discere.

Scripsit ad me Amstelodamo Gerardus Vrelandius epistolam¹² in qua me consulit cum baptizatus nondum sit, cui se ecclesiae debeat adiungere. Iurat se id quaerere conscientiae causa. Novisse videtur dominum Vossium. Velim de eo inquiras, ut cogitem an et quid scribere debeam. Scio nec pabulum negandum ovibus, nec margaritas obiiciendas porcis.¹³ Episcopi romani errare possunt, sed diu errare non possunt adhaerentes ecclesiae universali. Quia aut ab ea edocebuntur, aut ab ea abscindentur; utriusque habemus exempla.

12 Blijkens een latere brief (no. 5890) moet de persoon die zich aan Grotius bekendmaakte als ‘Geraerd van Vreelandt’ (Vrelandus), de hier genoemde brief op 4 augustus geschreven hebben. Vooralsnog gaf Grotius geen antwoord op de vraag van de Amsterdammer. Zou hij gedacht hebben dat hier een provocateur uit het kamp van de predikant Jacob Laurentius aan het werk was?

13 Voor de laatste uitdrukking, vgl. Matth. 7:6.