Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 356]

5823. 1642 augustus 4. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

De rebus Petri certi hactenus nihil scribi potuit. Dabimus tamen operam ut certiora intelligamus. Hasselarii bene nobis volunt,² ut et alii. Spero eos aliquid effecturos. Interea ipse et quam sibi despondit pendent animi. Haec³ etiam ab aliis, imprimis cognato nostro Lodestenio,⁴ ambitur atque ita intra sacrum saxumque stat⁵ ut nec ei possit nubere cui se ipsa addixit, nec alii aut possit aut velit. In matrimoniis contrahendis aliquid permittendum est Deo qui ei statui solet benedicere, ut et nos sumus experti.

Pro concordia ecclesiae vota libenter facio, et sicut re integra quaestionem de divortio faciendo suas considerationes habituram agnosco, ita nullas rationes video cur qui inter protestantes hactenus vixerunt, romanae se communioni dare debeant. Praesertim cum ea ecclesia quae errare se posse negat, etiamnum in multis erret et ferro flammaque in innocentes grassando manus adhuc habeat piorum sanguine madentes, neque certum sit non iterum eo redituram, cum dogmata ea retineat quibus manentibus persecutio in pios semper possit resurgere. Si Casaubonus ea quae scribis cum in Galliis esset⁶ dixit, minoris mihi iam erit quam antea. Cum enim id consilium nunquam in Anglia sit exsecutus, constat id non ex dictamine conscientiae processisse, cui alioqui fuisset obtemperandum. Te quod attinet, Deum precor eam tibi indat mentem ut in ea maneas libertate in qua hactenus vixisti et conscius ipse tibi honesti de concordia propositi a Deo expectes eventum, neque in causa sis ut Laurentiades⁷ aliique hic inimici absolvantur calumniarum aut multi hic pii et amici irreparabile sumant scandalum. Pater quid ad te ea de re scripserit nescio.⁸ Concordiae amicissimum fuisse certo scio, non ita tamen ut deserta communione in qua hic vixit, alii a qua exiverat iungere se in animum induxerit. Mihi certe eius rei nulla suppetunt argumenta, quin potius exemplo suo quid sentiret, ostendit. Cordesium⁹ obiisse minus mihi iam aegre est, quia ex Vossio intellexi extrema aetate non nihil delirii ipsi obortum fuisse.

De Roterodamensibus scriptis iterum repeto non esse mihi omnia ea quae petis ad manum; et repertum quidem in archivis Rotterodamensibus libellum quem ipsi pro te obtulerant Ordinibus, sed nullam illic extare protestationem.¹⁰

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 252. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5808, beantw. d. no. 5838.

2 De Amsterdamse regenten Pieter en Dirck Hasselaer. In principe waren zij bereid een passende werkkring voor Grotius' tweede zoon Pieter te zoeken.

3 Er zijn aanwijzingen dat hier gedacht moet worden aan de Delftse Charlotte van Santen.

4 De concurrent was mogelijk mr. Cornelis van Lodensteyn, zoon van de Delftse regent Arend van Lodensteyn (1560-1637). Een andere kandidaat voor deze rol zou Joost van Lodensteyn kunnen zijn, alleen moet men zich bij deze figuur afvragen of iemand tegelijkertijd minnaar te Delft en theologiestudent in Franeker kan zijn. Zie voor deze familie, J.E. van Someren Brand, ‘De Lodensteyns en hun magen’ in Ned. Leeuw 8 (1890).

5 Vgl. Plautus, Captivi 617, in de betekenis van tussen hamer en aambeeld zitten.

6 Isaac Casaubonus was een groot bewonderaar van koning Hendrik IV geweest. Diens dood in 1610 was voor hem aanleiding om Frankrijk te verlaten; vgl. DBF VII, kol. 1299-1301.

7 De Amsterdamse predikant Jacob Laurentius.

8 Van de hand van Jan de Groot is alleen een verhandeling ‘de controversiis ecclesiasticis’ uit de tijd van het Bestand bekend; vgl. no. 5808.

9 De bibliofiel Jean de Cordes was eind juli overleden. Nog geen maand vóór zijn overlijden had Grotius hem een exemplaar van Vossius' De theologia gentili ten geschenke gegeven; vgl. no. 5775. In augustus toonde Richelieu belangstelling voor de overname van diens bibliotheek (Lettres Richelieu VII, p. 57, 68, 90-91, 97 en p. 105).

10 De Autentycque stucken, raeckende de saecke van den heer Hugo de Groot ... (BG no. 889). Onlangs had de bejaarde theoloog Johannes Wtenbogaert voor enkele uittreksels uit de Rotterdamse vroedschapsboeken gezorgd. Van de nog ontbrekende ‘protestationes’ had Grotius thuis nog een exemplaar liggen; vgl. no. 5817.

[p. 357]

Thuani causam¹¹ a reliquorum odiosis machinationibus segregari libenter audio. Valde enim et ipsi et familiae, quae tot viros bonos doctosque protulit, faveo.

Epistolam de rebus Laurentiadae¹² quam ad nas misisti, legi cum Utenbogardo. Nihil ea magni momenti continet, neque digna videtur quae publice legatur.

Quo loco sint res ad Perpignanum et si quid ibi praeterea est novi, scire avemus. Nihil hic iam novi est nisi quod Brederodius marescalli dignitatem, Solmensis vero summam machinarum praefecturam meruerunt,¹³ et quod Orientalis Societas decem naves egregie onustas iam acceperit.¹⁴

Deus Optimus Maximus te, uxorem familiamque omnem diu sospitet,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

11 François-Auguste de Thou kon zich niet onttrekken aan de verdenking dat hij meegewerkt had aan de samenzwering tegen Richelieu.

12 Het pamflet dat Grotius toegestuurd had gekregen van een tegenstander van Laurentius.

13 Johan Wolfert van Brederode werd uiteindelijk aangewezen om de in juli overleden Staatse veldmaarschalk Willem, graaf van Nassau-Siegen, op te volgen. Door deze promotie kwam de plaats van generaal der artillerie vrij. Voor deze functie leek Johan Albert van Solms (1599-1648), gouverneur van Maastricht, de meest geschikte kandidaat te zijn (NNBW II, kol. 1343).

14 Zie J.R. Bruijn, Dutch-Asiatic shipping III, p. 44-46.

Hagae, IV Augusti 1642.

Prolegomena ad Anthologiam¹⁵ accepi quidem, sed nondum legi. Postea lecta perplacuere.

Parlamentarii interceperunt regis ad uxorem litteras in portu Goeredano per bellicae navis magistrum.¹⁶ De eo hic questus est nuntius, sed iam illa navis in altum erat provecta. Trompius noster Anglorum ut et Hamburgensium naves a portu Dunckerkano arcet et illuc tendentes in Selandiam mittit.¹⁷

15 Grotius' Anthologia Graeca (BG no. 534).

16 Koning en Parlement vochten hun twisten nu ook op zee uit. Op 11/21 juli werd een koninklijk schip door een zekere kapitein Piggot tot zinken gebracht (CSP Ven. 1642-1643, p. 109 en p. 122).

17 Aan de Staatse vlootvoogd Maarten Harpertsz. Tromp was de blokkade van de haven van Duinkerken opgedragen; zie M.G. de Boer, in TvG 60(1947), p. 50-56.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 14 Aug.

En in dorso: 4 Aug. 1642 W. de Groot.