Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 393]

5854. 1642 augustus 25. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Ego semper credidi et etiamnum credo matrimonio cum pro voto suscepto et in quo nihil desideratur praeter patris consensum, qui humillime flagitatur, suam semper a Deo dari benedictionem, quanquam non pariformiter. Tum et illud scio eas quae ratione praecipue opum contrahuntur nuptias, sive ob dissensum animorum, sive ob alias rationes, saepe quassari et raro bene concordare, ut multis patet exemplis. Itaque rogo benignum te in hac causa filio patrem praestare velis.² De editione chartarum videbimus, ut et ante monui.³

Casaubonus si catholicos Gallos saniores credidit Carentonianis,⁴ praecipue respexerit ad dogmata praedestinationis absolutae aliaque inde dependentia, et Gallos consideraverit ut Tridentinae Synodo non alligatos. Si episcopi Angli possunt a schismate excusari, possunt et alii. Laurentiadem⁵ ut parvi facias facile patiar, sed ut eius calumniae aliquid ex vero trahere credantur, id vero te non confido passurum. Si emendatio in ecclesia obtineri potest, si confirmatio earum explicationum, quas tu solus fere adhibes, accedat, poterit iniri concordiae ratio, et id schismati sarciendo erit remedium. Ego ecclesiam romanam in definiendis fidei articulis et praecipue in prohibendo generaliter laicis calice tam errasse puto, quam graecam aut reformatam in aliis. Et qui ab ea ecclesia ob sincerum sensum in tali articulo supplicio affecti sunt, martyres esse censeo, neque a persecutione fidelium absolvi posse qui supplicia irroganda statuerint. Eos qui ob religionis dissidia arma in iustum principem credunt esse iusta, non magis probo, quam eorum dogmata, qui ob dissensum in religione principem terris suis a pontifice exui posse statuunt. Errantes et adhaerentes ecclesiae romanae fore ut aut semper edoceantur aut abscindantur, quibus argumentis edoceri possim, nescio. Exempla utriusque allegari posse non dubito, sed universalitatis et perpetuitatis notam requiro.

De Gerardo Vrelandio latius indagabo; ego rem ancipitem esse video et certo in vulgus emanaturum credo quicquid illi suggesseris.⁶

Narrationem rerum gestarum a rege editam legi attente.⁷ Video multa illic in speciem dici reipsa subdola. Ad mentionem cardinalis et Olivaresii non parum risi, quasi illi εὐτυχία, huic ἀτυχία omnino sit mancipata, quasique ex eorum fatis res christianorum publica pendeat. Thuani res⁸ meliore loco esse videntur, cum rex eum nullo notet obelo, nisi forteinter caeteros.

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 255. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5838, beantw. d. no. 5871.

2 Grotius wilde niets weten van de huwelijksplannen van zijn zoon Pieter.

3 De verzameling Autentycque stucken, raeckende de saecke van den heer Hugo de Groot ... (BG no. 889) lag gereed om naar de drukker te gaan.

4 De Parijse calvinisten gingen ter kerke in Charenton. Isaac Casaubonus ontliep hen door als theoloog in dienst te treden van koning Jacobus I van Engeland.

5 Jacob Laurentius had Grotius beschuldigd van ‘papizare’.

6 In een brief, op 4 augustus te Amsterdam geschreven, had een zekere ‘Geraerd van Vreelandt’ aan Grotius gevraagd hem te adviseren inzake zijn voorgenomen doop.

7 Het koninklijk schrijven, dd. 4 augustus, in de zaak van de samenzwering tegen Richelieu. De tekst werd afgedrukt in de Gazette 1642, no. 110, ‘extraordinaire’, dd. 27 augustus 1642. Het is bijna zeker dat Willem van zijn broer een afschrift van het aan de ambassadeurs toegezonden exemplaar heeft ontvangen; vgl. Lettres Richelieu VII, p. 71-75, met op p. 72 de voor Cinq-Mars belastende passage: ‘Nous descouvrismes qu'une de ses principales fins estoit de blasmer les actions de nostre très cher cousin le cardinal duc de Richelieu, quoyque ses conseils et ses services ayent tousjours esté accompagnez de bénédictions et de succès, et de louer hardiment celles du comte duc Olivarez, bien que sa conduite ait tousjours esté malheureuse’.

8 In zijn schrijven schonk de koning geen aandacht aan de medeplichtige François-Auguste de Thou.

[p. 394]

Hic princeps necdum quid gerit, nisi quod Vimariensibus praestat praesidium.⁹ Quid ad Caletum promoveant Hispani, quo in loco sit obsidio Perpignani et si qua sunt alia publica, ex te discere avebo. In Anglia res regiae melius se iam habere incipiunt, tradita iam a Goringio¹⁰ Portmuda, quam in usus suos munierant parlamentarii, quod maius est quam si Hullae esset potitus. Mittuntur ei hinc apparatus bellici cum pulvere tormentario. Princeps et trecenta florenorum millia mittere dicitur.

Vale, frater optime, et salve a nobis omnibus,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

9 De steun die Frederik Hendrik vanuit het Staatse legerkamp tussen Rheinberg en Orsoy aan het Frans-Weimarse leger van maarschalk Guébriant verleende, werd in Frankrijk buitengewoon gewaardeerd (Episodes Guébriant, p. 282).

10 Kolonel George Goring (1608-1657), gouverneur van Portsmouth, koos op 2/12 augustus openlijk de zijde van de koning (DNB XXII, p. 245-248). In de Republiek gaf koningin Henriëtte Maria aan Frederik Hendrik uiting aan haar tevredenheid met deze ontwikkeling (Archives d'Orange-Nassau, 2^me série IV, p. 65).

Hagae, XXV Augusti 1642.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de sa Majesté et la couronne de Suede, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 2 Sept.

En in dorso: 25 Aug. 1642 W. de Groot.