Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5129. 1641 april 6. Aan L. Camerarius.¹

Illustris domine,

Quid hoc tempore factura sit Suedia, multum ipsius, multum et rei communis interest. Varii sunt sermones, varia iudicia. Ego cum rationum pondera in utramque partem non satis cognita habeam, ad preces me verto Deum venerans, ut consilia det optima et consiliis optimos successus.

Quantum intelligere possum, parlamento Anglicano quam regi electoris² adventus fuit desideratior. Quare quid de isto negotio futurum sit, valde aveo noscere, tum quia nihil videre malim quam resurgere illam domum, tum quia id ipsum iudicationes nobis suggeret de Angliae Germaniaeque rebus.

Rumor hic est Ratisbona Viennam ire imperatorem pertaesum longas moras, vices autem eius obiturum Leopoldum.³ Vetus est dictum:

Iniuriarum remedium est oblivio.⁴

Sed illa, qualis Ratisbonae agitata est, oblivio nihil aliud est quam ναρκωτικόν τι causas morbi potissimas relinquens. Suspecti hic sunt nuntii qui a Bannerio ad imperatorem, ab imperatore ad Bannerium commearunt, quanquam non constat actum de alia re quam de prohibendis incendiis ac populationibus.

Fore ut Constantiam aggrediantur Galli, suspicio est apud Helvetios. Id si eveniat, quid facere debeant, nesciunt. Dicunt enim Austriaci obligatos eos ad eius urbis tutelam. Credunt id pontificii; protestantes non aeque, qui iam super hac re et an Gallis concedenda militis con-

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 275; copie Linköping, Stifts- och landsbibl., Br. 23, 386. Gedrukt Epist., p. 673 no. 1485.

2 Karl Ludwig van de Palts was medio maart ongevraagd aan het Engelse hof verschenen.

3 Aartshertog Leopold Wilhelm.

4 Publilius Syrus, Sententiae no. 250 (= I, 21). Zie voor de behandeling van de kwestie van amnestie (= ‘oblivio’) no. 5119 n. 17.

[p. 204]

scriptio Aroae seorsim deliberant⁵ communi gentis conventu, qui Badae fuit,⁶ ita dissoluto, ut egerit nihil.

Iohannes Waertius Nanciaci est, Lindaviae marescallus Hornius.⁷ Hunc Suedia, illum Bavarus desiderat, sed Galli suo incumbunt pignori, donec cum Suedia novatum sit foedus.⁸ Inter Angliam vero et Batavos quale fedus esse possit, non video, cum nec hi adversus imperatorem nec illa adversus Hispanum arma capere cupiat. Nam ab iis, ut audio, et rex et parlamentum longe absunt. Forte id Angli volent, ne quam pacem aut fedus novum faciant Batavi nisi cum Angliae voluntate, quod Gallis minime sit placiturum. De Hyberniae praefecto melius quam de archiepiscopo sperari⁹ etiam hic video.

Imperator quomodo ad Batavos scripsit,¹⁰ scribit et ad Helvetios, quod nimirum hi, quanquam liberi, aliquo tamen modo ad corpus imperii Germanici pertineant. Quod an negari possit etiam de nonnullis partibus, quae sunt in Federe Batavorum, ipsis disputandum relinquo.

Scriptum, quod tres Portugalliae ordines ad probandam humano generi causam suam attulere,¹¹ minime vanum est. Episcopus ex Portugallia Romam missus¹² agit non ut legatus, sed ut salutator apostolicorum liminum. Interim omnibus modis in id laborat, ut rex novus agnoscatur, quod in aula cunctabunda et eventus speculari solita obtinere difficile est. Recrudescunt Romae dissidia inter papae propinquos et legatum Gallicum¹³ neque finis erit, donec alius eo hinc legatus veniat.

Ex regno Neapolitano sex hominum millia et arma mittuntur in Hispaniam. Etiam Ethruscus, Parmensis, Mutinensis militem parant Hispano. Princeps autem Thomas Vercellas se contulit, ut cum cardinali Trivultio¹⁴ de belli ratione conferat. De motu, qui dicebatur fuisse in parte regni Neapolitani, nihil certi audimus. Cremonae seditio fuit aliqua, sed brevis et sine ullo effectu.

Turca videtur bellum minari Asaco atque ita Polonum ad se missum¹⁵ dimisit, ut pacem mansuram negaverit, si aut ei negotio aut Transilvaniae, Moldaviae, Walachiae Poloni se immisceant. Exspectatur autem Constantinopoli et a Persa legatus et ab imperatore Germano.¹⁶

Die mensis huius secundo in templo Sancti Germani post vespertinas preces rex et dux Lotharingus¹⁷ solemniter iurarunt observaturos se fedus, quod inter eos factum est XXIX

5 Conferentie van protestantse steden te Aarau (5-6 april 1641); vgl. Vogel-Fechter, Eidgen. Absch. V, 2, 1, p. 1194v.

6 Landdag te Baden (3-9 maart 1641); vgl. Eidgen. Absch. V, 2, 1, p. 1189-1193.

7 Johan van Werth werd in maart 1642 uitgewisseld tegen Gustav Karlsson Horn (no. 5017 n. 4).

8 Het verdrag tussen Frankrijk en Zweden werd in juli 1641 verlengd.

9 Thomas Wentworth, graaf van Strafford, zou worden onthoofd op 22 mei 1641; William Laud, aartsbisschop van Canterbury werd in 1645 onthoofd.

10 Zie voor deze kwestie van titulatuur no. 5116 en bijlage no. 16 in fine.

11 Vermoedelijk de ‘Déclaration des trois états des royaumes de Portugal, touchant la proclamation et le rétablissement du roi don Jean IV, et le serment que les mêmes états lui ont prêté, faite le 28 Janvier 1641’; vgl. Du Mont, Corps dipl., t. VI.I, p. 202-207.

12 Dom Miguel de Portugal, bisschop van Lamego (no. 5028 n. 6).

13 François-Annibal d'Estrées, markies van Coeuvres (no. 5068 n. 14), werd in november 1641 opgevolgd door François Du Val, markies van Fontenay, genaamd Fontenay-Mareuil (no. 5119 n. 34). Zie voor de gespannen verhouding met de familie Barberini in deze periode P. Blet (ed.), Corresp. Scotti, p. 20-41.

14 Giovanni Giacomo Teodoro kardinaal Trivulzio (no. 5041 n. 26); zie voor het contact met Tommaso van Savoye, Claretta, Storia della reggenza I, p. 772-775.

15 Wellicht de tolk Romaszkiewicz (no. 5068 n. 11).

16 Resp. Ibrahim khan en N. Schmid von Schwarzenhorn (no. 5100 n. 9).

17 Karel IV, hertog van Lotharingen; zie voor het met hem gesloten verdrag no. 5083 n. 22. Het verslag van de eedsaflegging verscheen in Gazette 1641 no. 38, p. 179v., dd. 4 april.

[p. 205]

Martii. In eo federe de iis, quae ante scripseram,¹⁸ mansere quaedam, quaedam immutata sunt. Nam Lamotta duci redditur, rex vero ab eo emit Stenaium, Clermontium, Iamaisium datque pro eis reditus annuos. Larem dux Barri quam Nanciaci habere mavult.

Regina Galliae¹⁹ videtur volente rege filio itura in Italiam et ibi habitura unde vivat, non in Ethruria - neque enim id expetit Ethruscus -, sed in aliqua urbe ditionis papae.

Contra Vendocinensem²⁰ citationes procedunt. Sedanum manet extra commercia Galliae et rex iratus duci Bulionio, ad quem a Bruxella missus est qui auxilia ei offerat.²¹ Sed et praefecturam habens in Batavis et bona in Gallia, lupum tenet auribus.²² In Catalania Hispanorum sexcenti ad Caprae Montem caesi sunt.

Deus ill. Dom. vestrae omnibusque ei caris semper favens adsit.

Illust. Dom. vestrae perpetuae observantiae debitor
H. Grotius.

18 No. 5119 dd. 30 maart 1641.

19 Bedoeld is de koningin-moeder Maria de' Medici; zij reisde in september 1641 naar Keulen.

20 César, hertog van Vendôme, bevond zich sinds medio februari in Engeland.

21 Miguel de Salamanca, die begin april rapport uitbracht over zijn onderhandelingen met de hertog van Bouillon. Vgl. hs. Parijs, AE, CP Hollande t. 22, f. 123, brief van Chavigny aan Thuillerie dd. 23 maart 1641; Cuvelier-Lefèvre, Aff. des Pays-Bas III, p. 418, 428. De hertog van Bouillon zond zijnerzijds de baron van Beauveau naar Brussel; vgl. [J. de Langlade], Mémoires ... duc de Bouillon (Amsterdam 1693), p. 47, 50. Op 30 april 1641 werd te Sedan een overeenkomst gesloten tussen de hertogen van Bouillon en Guise en de graaf van Soissons enerzijds en Antonio Sarmiento anderzijds; vgl. Cuvelier-Lefèvre, ibid. III, p. 426 no. 1289.

22 Vgl. Terentius, Phormio, 506; Suetonius, Tiberius, 25; de uitdrukking betekent: ‘hij bevindt zich in een onzekere situatie.’ De hertog van Bouillon was onder meer Staats goeverneur van Maastricht.

Lutetiae, 6 Aprilis MDCXLI.

Abiit iam princeps Condaeus ad gerendum bellum in Hispaniae finibus. Ibit Bressaei filius²³ cum navibus et copiis in Portugalliam. Coit miles Millereii²⁴ ad Abbatisvillam, Castilionaei²⁵ ad Catalaunum. Dux Lotharingus sub se habebit octo millia impensis regiis.

23 Jean Armand de Maillé, markies van Brezé (no. 5103 n. 9).

24 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye (no. 5101 n. 7).

25 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon (no. 5119 n. 3).