Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4302. 1639 september 19. Van Willem de Groot³.

Frater optime,

Nulla nunc hic se - quam quidem ego sciam - obtulit occasio mittendi Heinsianas exercitationes⁴, quaere puto te Parisiis melius et citius nacturum exemplar ex iis, quae Elzevirii⁵ illuc destinarunt. Ipse Heinsius nuper mihi dixit se libri sui exemplar cum litteris ad te deferendum curare velle eaque de re cum Elzeviriis acturum. Salmasius⁶ jam se palam Heinsii hostem profitetur, ex quo ille in Aristarcho suo⁷ jam recensito in expositione loci Johannis de titulo crucis⁸, quem ille jam diu ante confectum vult, haec verba subdidit: se ea, quae scribit, sycophantis non scribere, quod Salmasius in se dictum credens Heinsium in

3 Hs. Den Haag, ARA. Eerste afd. coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 24. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 4288; beantw. d. no. 4314.

4 Danielis Heinsii Sacrarvm Exercitationvm ad Novvm Testamentvm Libri XX; voor de titel zie hieronder n. 8.

5 Bonaventura en Abraham Elzevier.

6 Claude de Saumaise -Salmasius-, klassiek-filoloog, hoogleraar te Leiden.

7 Danielis Heinsii Aristarchvs Sacer, sive ad Nonni in Iohannem Metaphrasin Exercitationes. Quarum priori parte Interpres examinatur, posteriori Interpretatio ejus cum Sacro Scriptote confertur: in vtraque S. Euangelistæ plurimi illustrantur loci. Accedit Nonni & S. Euangelistæ contextus: tres item Indices: vnus Sylburgij in Nonnum Græcus; duo recentes in Aristarchum; alter Græcus, alter Latinus. Lvgdvni Batavorvm, Ex Officinâ Bonaventuræ & Abrahami Elzevir. Academ. Typograph. MDCXXVII.

8 Joh. 19, 19; Danielis Heinsii Sacrarvm Exercitationvm Ad Novvm Testamentvm Libri XX In quibus Contextus Sacer illustratur, SS. Patrum aliorumque sententiae examinantur, Interpretationes denique antiquae aliaeque ad eum expenduntur. Quibus Aristarchvs Sacer, emendatior nec paulo auctior, Indicesque aliquot vberrimi accedunt. Lvgdvni Batavorvm, Ex Officinâ Elseviriorum. MDCXXXIX, p. 945-946; zie no. 4272, p. 557 n. 8.

[p. 614]

praefatione libri de modo usurarum¹ ejusque assentatores acerbe sane perstringit. Ea re intellecta Heinsius huc advolavit omnibusque modis contendit, ut praefatio ista supprimatur, quemadmodum etiamnum publici juris non fit; sed id aegre praestari poterit cum Salmasius sua jam habeat exemplaria eaque jam peregre vulgaverit. Audio Heinsium inaudito hactenus exemplo ab Ordinibus petiisse, ut decreto sanciretur, nequis adversus exercitationes suas scriberet, sed nihil obtinuisse, et jam in eo esse, ut approbationem facultatis theologicae impetrare studeat, sed et illic aquam haerere². Indignantur enim quidam Bezae³ nomen nunquam fere exprimi et hic illic aliqua inveniunt, quae non usque quaque cum placitis suis conveniant.

Blavium⁴ Cramoisio⁵ privilegium suum cessurum non puto neque te dignum arbitror, ut permittas homini non male de istoc opere merito ullam querelae occasionem gigni, tum et illam Bignoni⁶ sententiam ab aequitate commendare non possum; semper enim privilegia poterunt subverti, si iis exceptionibus locus sit.

Librum a rege Britanniae publicatam aant. lingua Britannica⁷ vidi, sed extat hic et aliud scriptum nomine Scotorum latine exaratum⁸, quod puto Britannico esse oppositum.

De testamento holographo⁹ ejusque hic viribus tecum sentiunt advocati quamplurimi, quorum consilia habemus.

Hodie Berkelii¹⁰ corpus sepultura afficiemus, cras, puto, filia¹¹ Naaldwikio¹² mittet testamenti exemplar.

Quod de Spiringio¹³ nuntiarat Graswinkelius¹⁴, id nunc iterum confirmavit, et audio Meermannum nostrum¹⁵, qui utpote cognatus Spiringii, aliquid apud eum potest, operam dare, ut lites omnino sopiantur, sed in re cruda tempori aliquid dandum.

Princeps¹⁶ cum ventos sibi contrarios experiretur, in haec verba erupisse fertur: O Deus, video te mihi esse iratum¹⁷; ipse nunc cum copiis etiamnum in Flandria manet forte non diu emansurus.

Consilia de pace aut induciis quomodo processura sint, scire avemus.

1 De Modo Vsvrarvm Liber, Clavdio Salmasio auctore. Lvgd. Batav. Ex Officina Elseviriorum. MDCXXXIX. Vrijwel de gehele praefatio is aan deze ruzie gewijd.

2 Vgl. voor de uitdrukking Cicero De Off. III, 33. 117 en id. Ad Quint. Fratr. II, 8. 2.

3 Théodore de Bèse -Beza- (1519-1605), Frans Calvinistisch theoloog.

4 De Amsterdamse drukker en uitgever dr. Johan Blaeu; zie no. 4288, p. 587.

5 De Parijse drukker en uitgever Sébastien Cramoisy.

6 Jérôme Bignon, Frans rechtsgeleerde.

7 Zie no. 4259, p. 531 n. 6; zie ook no. 4262, p. 539 n. 3.

8 Dit geschrift heb ik niet onder ogen gehad.

9 Vgl. no. 4288, p. 588 n. 18.

10 Jacob van Oldenbarnevelt, heer van Berkel en Rodenrijs; zie no. 4243.

11 Cornelia de Groot.

12 Adriaen van Naeltwijck.

13 Petter Spiring Silvercrona.

14 De Haagse advocaat Dirck Graswinckel.

15 Dirck Meerman. aant.

16 Frederik Hendrik.

17 Vgl. Deut. IV, 21: iratusque est Dominus contra me propter sermones vestros et iuravit ut non transirem Iordanem.

[p. 615]

Vale quam suavissime et salve a parentibus¹ multisque hic amicis.

Tibi obsequentissimus frater
Guilielmus Grotius.

1 Jan de Groot en Aeltgen Borre van Overschie.

Raptim Hagae, XIX Sept. 1639.

Pro effigie Zenonis² gratias habeo, sed perlustrare nondum licuit. De Lucano³ cogitabimus.

2 Zie no. 4132, p. 361 n. 4.

3 Zie no. 4288, p. 587 n. 12.

Adres: A Monsieur Monsieur Grotius, Ambassadeur de la Reine et couronne de Suède A Paris.

Boven aan de brief schreef Grotius: Rec. 28 Sept.

En in dorso: 19 Sept. 1639. W. de Groot.