Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4288. 1639 september 10. Aan Willem de Groot¹.

Mi frater,

Exspectabo quamprimum librum illum tam pretiosae dedicationis². Salmasius³ praeter ea, quae ab aliis prius bene dicta sunt, nullam hic interpretationem ait reperiri laudabilem idque paratus est ostendere.

Gaudeo bene tibi processisse iter ad Hollandiae septentrionalia et bene valere Vossium⁴ et Corvinum⁵.

De Hortensio⁶ ferenda τὰ τῆς εἱμαρμένης.

De Blavio⁷ credo quod dicis. Si velit jus suum privilegii, quod in biennium adhuc durat, cedere Cramoisio⁸, is paratus est edere libros de Iure belli ac pacis⁹ cum ingenti notarum accessione; ob quam accessionem D. Bignonius¹⁰ putat non obstare privilegium, quominus hic nova adornetur editio, atque ita hic saepe judicatum.

Anthologiae¹¹ exemplar exspectabo, Graecum et latinum. De Lucano hoc erat, quod scripseram, scire me velle, an aliqua adhuc exempla suae¹² aut

1 Gedrukt Epist., p. 885. Antw. op no. 4272; beantw. d. no. 4302.

2 Danielis Heinsii Sacrarvm Exercitationvm ad Novvm Testamentvm Libri XX; zie no. 4272, p. 557 n. 8. Zie voor het bedrag dat Heinsius voor de opdracht van het werk aan de Staten van Holland ontving eveneens no. 4272.

3 Claude de Saumaise -Salmasius- klassiek-filoloog te Leiden.

4 De Amsterdamse hoogleraar Gerardus Johannes Vossius.

5 Johannes Arnoldi Corvinus.

6 Martinus Hortensius, gestorven op 17 augustus 1639.

7 De Amsterdamse drukker en uitgever dr. Johan Blaeu.

8 De Parijse drukker en uitgever Sébastien Cramoisy.

9 Hvgonis Grotii de ivre belli ac pacis libri tres, In quibus jus Naturæ & Gentium, item juris publici præcipua explicantur. Editio nova cum Annotatis Auctoris. Accesserunt & Annotata in Epistolam Pauli ad Philemonem. Amsterdami, Apud Ioh. & Cornelivm Blaev, MDCXLII; Ter Meulen-Diermanse, no. 571.

10 Jérôme Bignon (1589-1656), Frans rechtsgeleerde. Grotius had hem leren kennen tijdens zijn reis naar Frankrijk in 1598 en was sindsdien met hem bevriend gebleven.

11 Zie no. 4272; het werk is bij Grotius' leven niet meer verschenen.

12 M. Annæi Lvcani Pharsalia: sive de bello civili Cæsaris et Pompeii Libri X. Ex emendatione V.C. Hvgonis Grotii, cum ejusdem ad loca insigniora Notis. Quorum pars altera nunc demum prodit. Accesserunt Variarvm Lectionvm Libellus; & rerum ac verborum Index locupletissimus, operâ Theodori Pvlmanni & aliorum concinnati. Lvgdvni Batavorvm, Apud Ioannem Maire, Anno 1626; Ter Meulen-Diermanse, no. 425.

[p. 588]

Raphelengianae editionis¹ habeat Lamairius²; si non habet, an novam editionem cum novis notis velit suscipere. Alioqui cum alio agam. Horum omnium memineris velim.

Optimum senem Utenbogardum³ gaudeo bene valere et nostri memorem vivere. Optarem et ego ultimam adjectam manum operi isti fratris Pauli⁴, cujus pulchritudo quae futura fuerit, satis ex titulorum delineatione apparet. Interim uti nobis licet iis, quae de hoc argumento egregia congessit M. Antonius de Dominis⁵, magni vir judicii, si unum excipias, quod Romam ivit liber regis Britanniae jussu publicatus⁶. Non dubito, quin ad vos venerit. Velim et librum et quae olim scripsit Richardus Hokerus⁷ quoque jam denuo Anglice prodiere verti in linguas ac maxime latinam aut Gallicam.

Spero patri⁸ commode eventurum iter illud Culemburgicum et sorori⁹ opto omnia prosperiora. Non peccat forte, si adeat aquas Hassicas praedicatissimae nunc salubritatis.

Hic annus nihil nobis in re bellica magni producet. De Colonia vix credo. Video Westfalos cum Infrarhenanis id cogitare, quomodo se belli malis eximant.

An Graswinckelio¹⁰ plane credi possit in eo, quod de D. Spiringio¹¹ affirmat, dubito. Quare cogitandum.

Quod de Heenvlitio¹² narras in mentem mihi revocat illud Cottae Messalini¹³: illos quidem senatus, me autem tuebitur Tiberiolus meus¹⁴.

Vale cum parentibus¹⁵, uxore¹⁶, liberis¹⁷ et amicis.

Lutetiae, 10 Septembris 1639.

Quod holographa testamenta¹⁸ in Gallica valent, non novum est, id a tempo-

1 M. Annaei Lvcani Pharsalia: sive de bello civili Caesaris et Pompeii libri X. Ex emendatione V.C. Hvgonis Grotii, cum eiusdem ad loca insigniora Notis. Accesserunt Variarvm Lectionvm Libellus; & rerum ac verborum Index locupletissimus, operâ Theodori Pvlmanni & aliorum concinnati. Ex Officina Plantiniana Raphelengii, MDCXIV; Ter Meulen-Diermanse, no. 423.

2 De Leidse drukker-uitgever Jean le Maire.

3 Johannes Wtenbogaert, leider der remonstranten.

4 Paolo Sarpi, Venetiaans staatstheoloog en kerkhistoricus.

5 Marcantonio de Dominis († 1624), aartsbisschop van Spalato. Na moeilijkheden met de paus bracht hij enige tijd in Engeland door. Zie over hem dln. 1 en 2 register s.v.

6 Zie no. 4259, p. 531 n. 6.

7 Richard Hooker (1554-1600), Engels theoloog. Zijn werk Of the Lawes of Ecclesiasticall Politie, verscheen in 1593 (eerste 4 boeken) en in 1597 (het laatste boek). Het werd o.a. in 1638 en 1639 herdrukt. Zie dl. 1, p. 289.

8 Jan de Groot. Hij was naar de begrafenis van Floris II van Pallandt, graaf van Culemborg, geweest.

9 Adriana de Groot.

10 Dirck Graswinckel.

11 Petter Spiring Silvercrona.

12 Johan Polyander van den Kerckhoven, heer van Heenvliet.

13 A. Aurelius Cotta Messalinus.

14 Tacitus, Annales VI. 5.

15 Jan de Groot en Aeltgen Borre van Overschie.

16 Alida Graswinckel.

17 Johan, Jacob, Maria, Alida, Anna, Françoise.

18 Het holografisch testament - d.w.z. eigenhandig geschreven zonder getuigen - werd wel toegestaan door een Novelle van Valentinianus, maar niet door Justinianus; zie J.C. van Oven, Leerboek van Romeinsch Privaatrecht, Leiden 1948², p. 532.

[p. 589]

ribus Valentiniani imperatoris¹, cujus ea de re Novellam² habes post Codicem Theodosianum³. Ius Iustiniani⁴ in Gallia receptum non fuit, quia jam Galliae desierant esse sub imperio Romano occupatae a Gothis, Francis et Burgundionibus. Sero demum post Lotharii⁵ tempora coepit recipi jus illud Iustinianeum, sed tantum ubi nec leges receptae nec mores pugnabant, ut lex Rhodia⁶ Romae.

1 Valentinianus (419-455), Romeins keizer.

2 Valentinianus XXI, 2.1. (ed. P.M. Meyer-Th. Mommsen, vol. II, p. 111).

3 De Codex Theodosianus is de eerste verzameling van constituties (leges) van de Romeinse keizers, genoemd naar keizer Theodosius II (408-450).

4 Het Corpus Iuris Civilis, wetgeving tot stand gekomen onder de regering van de oostromeinse keizer Justinianus I (527-565).

5 Lotharius I (795-855), Rooms-Frankisch keizer, oudste zoon van Lodewijk de Vrome.

6 De lex Rhodia de iactu was afkomstig uit het Rhodische zeerecht en regelde de schade, die ontstond, wanneer een gedeelte van de scheepslading bij gevaar overboord gezet werd; zie Hugo de Groot, Inleidinge tot de Hollandsche Rechtsgeleerdheit (ed. F. Dovring, H.F.W.D. Fischer, E.M. Meijers Leiden 1952), p. 286 n. 1.