Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3603. 1638 mei 28. Aan G.J. Vossius¹.

Vir praestantissime²,

Pro binis tibi literis sum debitor, veteribus illis ab VI Ianuarii³, his recentibus a Maii calendis⁴.

Is, qui jam ad vos venit, filius meus⁵ habet Anthologiam Latinam⁶; habet et alterum opus⁷, cujus neminem praeter te volo esse conscium. Velim prius edi Anthologiam, belle ac bono cum indice. Si Blavio⁸ non⁹ satis id placet, quaerendus alius. Cogitaveram, an in Anglia edi posset. Sed quando video virum doctissimum, ut ex hoc ejus opere apparet, affinem tuum Franciscum Iunium¹⁰ sua ad nos mittere¹¹ subsisto agere Iunio gratias pro dono, ubi librum, quem inspexi tantum, perlegerim. Nunc, antequam perlegere vacaverit, accepit eum a me quidam amicus¹², qui eum forte apud me viderat, talium callens. Quantum cursim cognoscere licuit, miror diligentiam, judicium, ordinem.

Ad mea redeo. Incerta vita est. Velim autem quae parata habeo alia post alia videre edita. Ideo fugio moratores. Fac ope, consilio, quantum potes. Vulnus tuum¹³ non refrico; gaudeo te id ferre viriliter. Matrona etiam tua¹⁴, ut spero, aut exemplo tuo aut die sanabitur, imo quod malim jam sanata est. Verissime dicis ita in pejus ire mores, ut gratulandum nunc vel maxime sit iis, qui cito absolvuntur.

Forma Anthologiae, ut scripsisse me puto, eadem esse debet, quae Stobaeano-

1 Copie Rotterdam, Bibl. Gem., coll. Rem. Kerk. cat. v. hss. no. 674. Antw. op nos. 3414 en 3558; tesamen met no. 3554 voorl. beantw. d. no. 3672. Gedrukt Epist. p. 432. Gedeelt. in vertaling in Brandt-Cattenb., Leven II, p. 171, ibid. p. 150. De copie te Rotterdam bevat verschillende onnauwkeurigheden.

2 De copie te Rotterdam heeft de lezing ‘optime’.

3 No. 3414.

4 No. 3558.

5 Pieter de Groot.

6 Zie no. 3414, p. 18 n. 1.

7 De Historia Gotthorvm, Vandalorum & Langobardorum; zie no. 3444.

8 Willem Jansz. Blaeu.

9 De copie te Rotterdam geeft abusievelijk ‘nos’.

10 Franciscus Junius was de broer van Vossius' tweede vrouw Elisabeth Junius.

11 Zie no. 3414 p. 21 n. 11.

12 Niet geïdentificeerd.

13 De dood van Vossius' dochter Cornelia; zie no. 3558, p. 255 n. 10.

14 Elisabeth Junius.

[p. 334]

rum nostrorum¹ et Excerptorum ex Tragoediis et Comoediis Graecis². De librorum mihi dandorum numero potest aliquid remitti, dum qui dantur sint chartae melioris et bene compacti.

De altero opere si velim, multum lucri facere possem, quod scio marchiones aliosque magnates sibi turpe non judicasse. Nonne satis facilis sum, cui sufficit esse indemni? Pro Anthologia putem privilegium posse obtineri. Alterum opus, priusquam editum sit, inspici multas ob causas nolo.

Notas ad Novum Testamentum³ rescribi curabo, ubi Heinsianas⁴ viderim. Atlas iste⁵ Atlante⁶ opus habet, qui tantum onus sustentet. Non bene evenere typographis tam vastae molitiones.

Biblia regiis⁷ meliora hic desinunt procedere urgentibus impensis. Interim omnem, qui sperari poterat, fructum abedet interusurium.

De Idololatriae tuus liber⁸, ut tua omnia, quanto major erit tanto et utilior: et gaudeo obiter te etiam opposito vitio, impietati scilicet, occurrere.

Socinum⁹ sectae ejusdem principes, nuper Vogelius¹⁰, nunc Ruarus¹¹ non probant in eo, quod circa Dei cognitionem petita e natura rerum argumenta abdicaverit. Contra talem feram, qualis est Epicuri¹² insania, omnibus armis dimicandum est.

De Noomsii¹³ morte quod scribis cum dolore intelligo, praesertim cum talem depingas, qualium jam cara est annona.

Polycarpi epistolae Graecae¹⁴ non puto plus habere Sirmondum¹⁵ quam habeat Salmasius¹⁶. Ultima sunt ἀλλὰ τὸν ὑπὲϱ ἡμῶν ἡμῶν ἀποϑανόντα ϰαὶ δι᾽ ἡμᾶς

1 Dicta poetarvm qvae apvd Io. Stobaevm exstant. Emendata et Latino carmine reddita ab Hvgone Grotio. Accesserunt Plutarchi & Basilii Magni de usu Graecorum Poetarum libelli. Parisiis, Apud Nicolavm Bvon, in via Iacobaea, sub signis S. Claudij, & Hominis Siluestris. MDCXXIII. Cvm privilegio regis; zie Ter Meulen-Diermanse nos. 458 en 459.

2 Excerpta ex tragoediis et comoediis Graecis tvm qvae exstant, tvm qvae periervnt: Emendata & Latinis versibus reddita ab Hvgone Grotio. Cum Notis & Indice auctorum ac rerum. Parisiis, Apud Nicolavm Bvon, in via Iacobaea, sub signis S. Claudij & Hominis Siluestris. MDCXXVI. Cvm privilegio regis; Ter Meulen-Diermanse no. 468.

3 Zie no. 3414, p. 18 en n. 8 aldaar.

4 Danielis Heinsii Sacrarvm Exercitationvm ad Novvm Testamentvm Libri XX. In quibus Contextus Sacer illustratur. St. Patrum aliorumque sententiae examinantur, Interpretationes denique antiquae aliaeque ad eum expenduntur. Qvibvs Aristarchvs Sacer, emendatior nec paulo auctior, Indicesque aliquot vberrimi accedunt. Lvgdvni Batavorvm, Ex Officinâ Elseviriorum. MDCXXXIX.

5 Zie no. 3414, p. 19 n. 1.

6 Atlas, zoon van Iapetus en Clymene droeg het heelal op zijn nek.

7 Bedoeld wordt de veeltalige bijbeluitgave, de Biblia Parisiensis bezorgd door Gui Michel Le Jay; zie dl. VII p. 164 n. 1.

8 Voor de titel van dit werk zie men no. 3414, p. 19 n. 2.

9 Faustus Socinus; zie over hem no. 3595, p. 319 n. 5.

10 Johannes Vogel (1589-1663), dichter van geestelijke poëzie. In 1617 had hij het socinianisme afgezworen.

11 Martinus Ruarus (1589-1657), sociniaans predikant.

12 Atheens wijsgeer (342/1-271/0 v. Chr.).

13 Willem Nooms, heer van Aarlanderveen, gestorven op 2 oktober 1637.

14 Over Polycarpus en de genoemde brief zie men no. 3414, p. 19 nn. 8 en 9.

15 De Parijse jezuiet Jacques Sirmond.

16 Claude Saumaise -Salmasius-, klassiek-filoloog, hoogleraar te Leiden.

[p. 335]

ὑπο .... desunt coetera. Et Graecia quin id damnum sarcire possit, siquis allaboret, non dubito. Danda opera est, ut quaeratur et Hermas Graecus¹, qua de re Anglos quosdam monui.

Terrent me isti testudinei gradus in Philolai opere² multoque magis quae de Meursianis³ dicis. Video aut cum illo homine aut cum alio quovis ejusdem artificii agendum ex Chirographo addita poena, ni intra praestitutam diem absolvatur editio. Alioquin pars magna vitae inter exspectandum efflueret: interim de aliis nihil posset constitui.

Hortensium⁴ nisi mittant vestri proceres quamprimum ad Galilaeum⁵, magnam et humano generi et sibi ipsis facturi sunt injuriam. Senex is optime de universo meritus morbo fractus insuper et animi aegritudine haud multum nobis vitae suae promittit; quare prudentia erit arripere tempus, dum tanto doctore uti licet. Haud dubie quae ad longitudines investigandas⁶ reperit, si non omnes, quae sperantur, utilitates adferent, adferent tamen magnas et ad quas comparatum itineris illius impendium pro levi duci debeat. Ut autem operam suam etiam in posterum vestrae civitati obliget Hortensius, et aequum et publico utile fore judico. Ad perficienda Galilaei coepta opus erit viro perito talium ac diligente qualem esse credo Hortensium. Valde dolerem, post rem huc usque etiam me adjuvante deductam, si tanti commenti aut honos aut utilitas ad alios potius quam ad Amstelodamenses perveniret.

Constantini Imperatoris librum⁷ ipsius dono nondum accepi; sed ut omnia ejus magni facio, simul atque huc exempla venerant, emi legique et aliis commendavi. Bonus est liber quanquam plusculum quam res est in rubrica ostentans. Non enim hebraeorum leges alias continet quam de damno dato, id est, ut Romano more loquar, legem Aquiliam de pauperie et affinia quaedam. Velim multae tales Thalmudici juris partes tam peritis interpretibus ad nos veniant.

Gaudeo domum tuam omnium gentium esse oraculum, tuaeque fidei summorum virorum libros tradi. De Lugdunensi schola veteri nutricula nostra, quae ex te aliisque intelligo, gemitum mihi exprimunt. Novae quae alibi nunc succrescunt scholae aliquo tempore meliores erunt. Post et illae corrumpuntur⁸ contagio saeculi et dogmatum peccatis blandientium.

Vondelius rem mihi pergratam fecit, quod tragoediam nobilis argumenti, optimae οἰϰονομίας, facundae elocutionis mihi tanquam gustum aliquem habenti talium inscripserit⁹. Deinde gaudeo nomen meum quovis modo apud vos retineri. Stulti vero illi fuere, qui in tragoedia argumenti tribus saeculis retro se agentis

1 Zie betreffende Hermas, dl. III, p 230 en noot 5 aldaar.

2 Philolaus is een pseudoniem van de astronoom Ismaël Boulliau; het betreft hier diens Philolai sive dissertationis de vero systemate mundi libri IV, dat in 1639 bij Blaeu te Amsterdam verscheen.

3 Voor deze werken van Johannes Meursius zie men VII, p. 33 n. 2.

4 Martinus Hortensuis; zie no. 3533, p. 218 n. 4.

5 Galileo Galilei.

6 Zie Antonio Favaro, La proposta della longitudine fatta da Galileo Galilei alle Confederale Provincie Belgiche, Venezia 1881.

7 Zie no. 3414, p. 21 n. 1.

8 De copie geeft de lezing ‘corrumpentur’.

9 Zie VIII, no. 3299.

[p. 336]

mores nolunt exhiberi illorum temporum, plane ut Genevates, qui in Gallica Cominaei¹ editione, ubicunque rex Galliae missam audiisse narrabatur, coenam reposuerant. At vero etiam barbara sacra spectatoribus ostendere nec Aeschylum puduit in Persis² nec Euripidem in Taurica Iphigenia³. Vel hinc videas, quam pauci sint talium boni judices.

Illud, quod vestrae urbis rectores metuunt, ne Foederati ordines semel dato initio plus indies juris sibi usurpent in maritimos proventus, non imprudenter cogitatum est. Sed magnanima civitas vel de suo hunc sumtum facere debet; aut si id nolit, in Hollandiae rationes imputare.

Scylacem et Maeotidis Periplum⁴ exspectabimus. Gaudeo tuos omnes scriptis inclarescere. Cujus aetatis sit Periplus iste, fac quaeso me gnarum.

Uxor et filia⁵, te, tuam, tuos amantissime salutant. Filios non addo, quorum eum, qui istic est⁶, tibi ut jam olim tuum commendo: duo alii⁷ in castris sunt fortissimi ducis Vinariensis⁸.

Tuae Claritudinis observantissimus
H. Grotius.

1 Philippe de Comines (1447-1511). Voor een bibliografisch overzicht van de oudere uitgaven van zijn Mémoires zie men de Bibliotheca Belgica (première série).

2 Aeschylus, Persae 607-622.

3 Euripides, Iphigenia in Tauris o.a. 72-76, 225-226, 467-471, 1152-1168.

4 Zie no. 3558, p. 256 n. 9 en p. 257 n. 1.

5 Cornelia de Groot.

6 Pieter de Groot.

7 Cornelis en Diederik de Groot.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

Lutetiae, XXVIII Maii MDCXXXVIII.

De Blaeuwio hoc in mentem venit recte facturos magistratus Amstelodamenses, si sub gravi poena vetarent, nequis typographus opus novum ab alio intra urbem editum intra decennium intra eandem urbem excuderet. Id si non omnium, certe municipum avaritiam coërceret. Cogita.